03:58, 24 iraila 2008ko berrikusketa aldatu SieBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 75.411 edits t robota Erantsia: sq:Lista e nënprodukteve të qumështit ← Aurreko ezberdintasuna		15:40, 25 iraila 2008ko berrikusketa aldatu desegin TXiKiBoT (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 466.290 edits t Robot: Cambios triviales Hurrengo ezberdintasuna →
4. lerroa: Esnekiak kaltegarriak izan daitezke [[laktosa]]rekiko intolerantzia edo esnearekiko [[alergia]] daukaten lagunentzat. [[Begano]]ek eta hainbat [[begetariano]]k ez dute esnekirik hartzen arrazoi etiko, dietetiko, politiko edo erlijiosoengatik. Esnekiak antzinatik ezagutzen dira; seguru aski, [[artzain]]tza hasi zen garaian bertan tribu [[nomada]]k esnea eraldatu eta eratorriak kontsumitzen hasi ziren. [[Gazta]], esaterako, artzainen elikagai-ohituretan sakon sustraiturik dago. Esnearen eta esnekien kontsumoaren garapen handiago edo txikiagoak arrazoi [[genetika\|~~genetiko~~genetikoa]]a daukala dirudi: kontsumo hau gehiago garatu da esnearen [[azukre]] nagusia, [[laktosa]] alegia, digeritzeko gai diren pertsonen ehuneko handiagoa daukaten populazioetan. Izan ere, [[laktasa]] (laktosa digeritzeko ezinbestekoa den [[entzima]]) jariatzeko ahalmena normalean galdu egiten da haurtzaroa igaro ondoren, eta horregatik, kultura askok ez dute esnea eta bere eratorriak beren sukaldaritza ohituretan txertatu. Esne eta esnekien kontsumo handiena Europan eta bertako jendeen migrazioa jasan duten lekuetan ([[Iparramerika]], [[Australia]]), eta Afrika eta Asiako zenbait tokitan gertatzen da. Europa iparraldeko pertsona helduen %96k digeri dezakete laktosa; Afrika, India, Erdialdeko Asia eta Europa Ekialdeko lagunen %50 eta %75 artean; eta Amerikako jatorrizko biztanleek eta asiarrek ezin dute digeritu. Honen ondorioz, usadioz [[abeltzaintza]]tik bizi izan diren hainbat herri, hala nola [[judu]]ak, [[arabia]]rrak edo [[grezia]]rrak, laktosarekiko intolerantzia handia izanik, esneki [[hartzidura\|hartzituak]] prestatu eta kontsumitzeko joera garatu dute. 10. lerroa: [[XX. mendea]]n esnekien kontsumoa ikaragarri hedatu da mundu osoan. Izan ere, animaliak jezteko metodo artifizialak hobetu ziren, abereen elikadura hobetu zen eta garraio eta hozte prozesuetan aurrerakuntza teknologikoak gertatu ziren, eta horren ondorioz, esnearen gainekoizpena gertatu zen mendearen azkenean. Aldi berean, hainbeste esneki kontsumitzeak osasunean eduki dezakeen ondorioen inguruko eztabaida piztu zen. == Esneki-motak == <center> {{familia zuhaitza/hasiera}} 17. lerroa: {{familia zuhaitza \| \| \|ESG\| \|HAU\| \|GAZ\| \|SKI\| ESG=[[Esnegain]]a\| HAU=[[Esne-hauts]]a\| GAZ=[[Gazta]]\| SKI=[[Esne gaingabetu]]a}} {{familia zuhaitza \| \|,\|-\|^\|-\|.\| \| \| \| \| \|!\| \|,\|-\|^\|-\|.}} {{familia zuhaitza \| GUR\| \|GAN\| \| \| \| \|!\|KAS\| \|EHG\|GUR=[[Gurin]]a\|GAN=[[Gantz\|Esne-gantzak]]\|KAS=[[Kaseina]]k\|EHG=Esne-hauts<br />gaingabetua}} {{familia zuhaitza \| \| \| \| \| \| \| \| \| \| \| \|`\|v\|'\| \|}} {{familia zuhaitza \| \| \| \| \| \| \| \| \| \| \| \|GAU\| \| \|GAU=[[Gazur]]a}} {{familia zuhaitza/amaiera}} </center> {{NA lotura\|es}}▼ [[Kategoria:Esnekiak\| ]] ▲{{NA lotura\|es}} [[ast:Llácteu]]

Esneki: berrikuspenen arteko aldeak