Lankide:Ibai1984/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
2. lerroa:
}}'''Bartolomé Maximiliano Moré Gutiérrez''', (Santa Isabel de la Lajas, [[Kuba]], [[1919]]- [[Habana]], [[Kuba]], [[1963]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Benny Moré y el camino de la leyenda (+Video)|hizkuntza=es|url=http://www.granma.cu/cultura/2021-02-19/benny-more-y-el-camino-de-la-leyenda-19-02-2021-11-02-44|aldizkaria=Granma.cu|sartze-data=2021-03-13}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=El Bárbaro del Ritmo, Benny Moré, sigue cantando a 58 años de su muerte (+Video)|hizkuntza=es|url=http://www.granma.cu/cultura/2021-02-19/el-barbaro-del-ritmo-benny-more-sigue-cantando-a-58-anos-de-su-muerte-19-02-2021-13-02-24|aldizkaria=Granma.cu|sartze-data=2021-03-13}}</ref> '''Benny Moré''' bezala ezagunagoa,<ref name=":1" /> [[kubatar]] [[Musika|musikaria]] izan zen.
Morék formazio autodidakta eduki zuen,<ref name=":8">ACOSTA, Leonardo (2008), "Benny Moré, the musician", ''A contra corriente'', 3. zenbakia, 122-126. orrialdeak. Hemen kontsultatua (2021eko martxoaren 14an): https://projects.ncsu.edu/project/acontracorriente/spring_08/Acosta%20sobre%20More.pdf</ref> ez zuen musika akademikorik ikasi eta ez zekien [[Partitura|partiturarik]] irakurtzen. Horregatik, bere inguruko musikarien laguntza behar izaten zuen berak sortutako abestiak [[Pentagrama (musika)|pentagrametan]] ipintzeko.<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Rafael Lam|abizena=Marimón|izenburua=Los músicos de Benny cuentan sus experiencias|hizkuntza=es|data=2013-08-24|url=http://www.cubahora.cu/cultura/los-musicos-de-benny-cuentan-sus-experiencias|aldizkaria=Cubahora|sartze-data=2021-03-14}}</ref>
9. lerroa:
=== Haurtzaroa eta gaztaroa ===
Santa Isabel de las Lajas herrian jaio zen, [[Kuba|Kuban]].<ref name=":1" /> Bere ama Virginia Moré izan zen, eta aita Silvestre Gutiérrez.<ref name=":7">https://latinpop.fiu.edu/SECCION04Mpt2.pdf</ref> 18 anaia zituen eta bera zen zaharrena. Bere herenaitona Moré kondearen esklaboa zenez, handik zetorkion abizena. Bere herenaitona herriko errege izendatu omen zuten [[Esklabotza|esklabo]] [[Beltz (pertsona)|beltzek]], kongotarren tradizioari jarraiki.
XIX. mendean kongoar jatorriko beltz askatuek sortutako elkarteak (''cabildo''ak) laguntza eskaini zion Moréri umea zela, bere herenaitona erregea izana zelako.<ref name=":1" /> Elkarte hauek antolatutako jaialdietan parte hartzen zuen, bai kongotar edo [[bantu]] jatorrikoenetan eta baita ''lucumí'' edo [[Joruba|jorubatarrenetan]]. Ziurrenik han ikasi zituen afro-kubatar abestiak, dantzak eta errituak, eta baita perkusioa jotzen ere.
Jatorria Afrika mendebaldean zuten abesteko bi modu zeuden Kuban. Morék bi tradizioak barneratu zituen, hirudun eta seidun [[Bitarte (musika)|bitartekoak]] (troba, son eta [[Bolero|boleroan]] agertzen direnak) eta bostun, laudun eta zortzidun [[Bitarte (musika)|bitartekoak]] ([[runba]] eta guaguancóan agertzen direnak). Bi tradizioak ezagutu eta inork baino hobeto menderatzea izan zen Moréren moldagarritasunaren ezaugarri bat.<ref name=":8" /> ▼
▲Jatorria Afrika mendebaldean zuten abesteko bi modu zeuden Kuban. Morék bi tradizioak barneratu zituen
Beranduago ikasi zuen gitarra jotzen (harekin konposatuko zituen bere abestiak) eta trobadore gisa abesten hasi zen duetoetan.<ref name=":8" />
Eskola utzi behar izan zuen [[nekazari]] lanetan hasteko. Han, ''repentista'' (inprobisatzaile) gisa abesten zuen beste nekazarien aurrean. 1930ean familia herriz aldatu zen, [[Camagüeyko probintzia|Camagüeyo probintziako]] ''Central Vertientes'' [[azukre]] fabrikatik gertu bizitzeko. Amak arropa garbitzen lan egiten zuen eta Benny Morék azukre fabrikarako orgatilak mugituz.
=== Lehen urteak Habanan ===
1936an heldu zen [[Habana|Habanara]] lehen aldiz, sei hilabeterako. Baina Vertientes herrira bueltatu zen, eta [[Azukre-kanabera|azukre-kanaberak]] mozten aritu zen.<ref name=":7" /> 1940an Habanara bueltatu zen eta
CMQ irratiko lehiaketa batera aurkeztu zen bi aldiz, eta bigarrengo aldian lehen saria irabazi zuen.<ref name=":5" />
30 ⟶ 32 lerroa:
1952an Kubara itzuli zen.<ref name=":3" /> Urte hartan [[Cienfuegos]]<nowiki/>eko ''Orquesta Aragón'' taldearekin grabatu zuen<ref name=":1" /> eta [[Bebo Valdés]]<nowiki/>en ''big band''arekin ere abestu zuen.<ref name=":7" /><ref name=":8" /> Ernesto Duarterekin ere lan egin zuen.<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Benny Moré: el Bárbaro del Ritmo - Colombia Informa Un día como hoy|hizkuntza=es|data=2019-02-19|url=http://www.colombiainforma.info/benny-more-el-barbaro-del-ritmo/|aldizkaria=Colombia Informa|sartze-data=2021-03-14}}</ref>
1953an bere orkestra propioa sortzea erabaki zuen, Kubako perkusioak sartuz.<ref name=":1" /> 1953ko abuztuaren 3an aurkeztu zuen ''Banda Gigante'' orkestra.<ref name=":3" /> 40 pertsonako taldea zen
[[Kubako Iraultza|Kubako Iraultzaren]] ondoren, irlan geratzea erabaki zuen, nahiz eta kanpoan birak egiteko eta diskoak grabatzeko dirutzak eskaini zizkioten.<ref name=":4" /> Night and Day kabaretean abesten hasi zen.<ref name=":9" />
Alkoholarekin zuen arazoaren ondorioz, [[
== Diskografia aipagarria ==
| |||