Lankide:Ibai1984/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak

ez dago edizio laburpenik
No edit summary
No edit summary
Santa Isabel de las Lajas herrian jaio zen, [[Kuba|Kuban]]. 18 anaia zituen eta bera zen zaharrena. Bere herenaitona Moré kondearen esklaboa zenez, handik zetorkion abizena. Bere herenaitona herriko errege izendatu omen zuten [[Esklabotza|esklabo]] [[Beltz (pertsona)|beltzek]], kongoen tradizioari jarraiki. XIX. mendean kongoar jatorriko beltz askatuek sortutako kofradiak laguntza eskaini zion Moréri, bere herenaitona erregea izana zelako. Haiengandik ikasi zuen hainbat tresna jotzen (orisha jainkoei deitzeko ospakizunetan erabiltzen zirenak).<ref name=":1" />
 
Eskola utzi behar izan zuen [[nekazari]] lanetan hasteko. Han, ''repentista'' (inprobisatzaile) gisa abesten zuen beste nekazarien aurrean. ''Central Vertientes'' azukre-fabrikarako orgatilak mugituz lan egiten zuen bitartean<ref name=":1" /><ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Grandeza y certezas de Benny|hizkuntza=es|url=http://www.granma.cu/cultura/2019-08-23/grandeza-y-certezas-de-benny-23-08-2019-21-08-13|aldizkaria=Granma.cu|sartze-data=2021-03-13}}</ref>, ''Conjunto Avance'' taldea sortu zuen, eta beranduago hirukote bat sortu zuen.<ref name=":1" />
 
1936an heldu zen [[Habana|Habanara]] lehen aldiz, eta 1940an geratu zen behin betiko hiri hartan.<ref name=":0" /> Lau urte igaro zituen gitarra batekin kafe, taberna, hotel, jatetxe eta putetxeetan abesten.<ref name=":1" />
 
Lázaro Corderoren zapikotearekintaldearekin lanean hasi zen,<ref name=":1" /> eta beranduagobaita Cauto septetoarekin.<ref name=":3" /> Beranduago ''Trío Matamoros'' hirukotearekin abesten hasi zen. Hirukote honekin lehen grabazioak egin zituen 78 bira minutuko diskoetan eta 1945ean lehen bidaia egin zuen [[Mexiko|Mexikora]]. HanTaldeari kontratua amaitu zitzaioenean, eta besteek Kubara itzultzea erabaki zutenean, Morék Mexikon geratzea erabaki zuen, bakarka abesten hasteko, eta orduan hasi zen Benny izena erabiltzen,<ref name=":1" /> asko miresten zuen [[Benny Goodman]]<nowiki/>en omenez<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Mauricio|abizena=Vicent|izenburua=Benny Moré, el bárbaro del son|hizkuntza=es|data=2019-08-18|url=https://elpais.com/cultura/2019/08/17/actualidad/1566066348_315643.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2021-03-13}}</ref>. 1946an Juana Bocanegra Durán erizainarakin ezkondu zen.<ref name=":1" /><ref name=":2" />
[[Fitxategi:Benny Morè in Cienfuegos, Cuba.jpg|thumb|Benny Moréren estatua, [[Cienfuegos]] hirian]]
Dámaso Pérez Pradoren orkestan aritu zen lehen abeslari gisa, eta 60hainbat diskotik goradisko grabatu zituen harekin.<ref name=":1" /><ref name=":4">{{Erreferentzia|izena=DEMOS, Desarrollo de Medios, S. A. de|abizena=C.V|izenburua=La Jornada: Benny Moré tendrá placa en la Fonoteca Nacional|hizkuntza=es-MX|data=2019-08-28|url=https://jornada.com.mx/2019/08/28/espectaculos/a08n1esp|aldizkaria=jornada.com.mx|sartze-data=2021-03-13}}</ref> Mexikon grabatutako hainbat pelikulatan ere parte hartu zuen.<ref name=":2" />
 
1950ean1952ean Kubara itzuli zen,.<ref berename=":3" jaioterri/> Lajasera.Urte 1952anhartan [[Cienfuegos]]<nowiki/>eko Orquesta Aragón taldearekin grabatu zuen, eta hurrengo urtean bere orkestra propioa sortzea erabaki zuen, Kubako perkusioa sartuz.<ref name=":1" /> 1953ko abuztuaren 3an aurkeztu zuen Banda Gigante orkestra.<ref name=":3" /> Garai honetan, Morék hainbat musika genero nahasten zituen: Kubako troba tradizionala, son montunoa, guatekea, serenata, deskarga, kluba, kabareta...<ref name=":2" />
 
Morék ez zuen musikarik ikasi eta ez zekien partiturarik irakurtzen. Horregatik, bere inguruko musikarien laguntza behar izaten zuen berak sortutako abestiak [[Pentagrama (musika)|pentagrametan]] ipintzeko.<ref name=":2" />
 
[[Kubako Iraultza|Kubako Iraultzaren]] ondoren, irlan geratzea erabaki zuen, nahiz eta kanpoan birak egiteko eta diskoak grabatzeko dirutzak eskaini zizkioten.<ref name=":4" />
 
[[Zirrosi]] hepatiko baten ondorioz hil zen 1963an.<ref name=":2" />
 
http://www.colombiainforma.info/benny-more-el-barbaro-del-ritmo/
 
https://jornada.com.mx/2019/08/28/espectaculos/a08n1esp
 
https://elpais.com/elpais/2019/03/10/mas_se_perdio_en_la_habana/1552222362_905017.html
 
http://www.granma.cu/hoy-en-la-historia/2019-08-22/benny-more-hoy-como-ayer-22-08-2019-13-08-45
 
http://www.granma.cu/cultura/2019-08-23/grandeza-y-certezas-de-benny-23-08-2019-21-08-13
1.187

edits