Nobel Sariak: berrikuspenen arteko aldeak

'''putosNobel ratasSaria''' (suedieraz: Nobelpriset [nʊˈbɛ̂lːˌpriːsɛt]; norvegieraz: Nobelprisen) [[aurrerapen]] [[Akademia|akademi]]<nowiki/>ko, [[kultura]]l edo [[zientifiko]]<nowiki/>ak aitortzeko, [[Suedia]]<nowiki/>ko eta [[Norvegia]]<nowiki/>ko erakundeek hainbat kategoriatan ematen duten nazioarteko [[Sari (argipena)|sari]] multzoa da. [[Alfred Nobel]] [[kimika]]ri, [[ingeniari]] eta [[industria]]l suediarraren nahiari esker bost Nobel sari jarri ziren martxan 1895ean, eta 1901ean eman ziren lehen aldiz Kimika, [[Literatura]], [[Bakearen Nobel Saria|Bakea]], [[Fisika]] eta [[Fisiologia]] edo [[Medikuntza]]<nowiki/>ko sariak. <ref name=":0">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2018|izenburua="Nobel Prize facts"|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2018|izenburua="Nobel Prizes and Laureates"|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2010|izenburua="Which country has the best brains?"|argitaletxea=BBC News|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Mundu mailan onartuta dago eskuragarri dauden sari entzutetsuenak direla dagozkien alorretan.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2019|izenburua="Top Award, Shanghai Ranking Academic Excellence Survey 2018"|argitaletxea=Shanghai Ranking|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2019|izenburua="IREG List of International Academic Awards" (PDF)|argitaletxea=IREG Observatory on Academic Ranking and Excellence|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Baruch Aba|abizena=Shalev|urtea=2005|izenburua=100 years of Nobel prizes (Third ed.)|argitaletxea=The Americas Group|orrialdea=p.8|orrialdeak=|ISBN=978-0-935047-37-0|hizkuntza=En}}</ref>

1901 eta 2018 urteen artean, Nobel Sariak (eta Ekonomia Zientzietako Sariak, 1969tik aurrera) 590 aldiz eman ziren, 935 pertsona eta erakundeei.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2018|izenburua="Nobel Prize facts"|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Zenbait aldiz, behin baino gehiagotan jaso dute Nobel Saria, eta horrek 27 [[erakunde]] eta 908 pertsona biltzen ditu. Sari-zeremonia urtero egiten dute Stockholmen, Suedian (Noruegiakoa [[Oslo]]<nowiki/>n ospatzen den Bake Sariaren ekitaldia izan ezik).<ref name=":0" /><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2017|izenburua="All Nobel Prizes"|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Hartzaile bakoitzak ("laureatua" izenarekin ezagutzen dena) [[urre]]<nowiki/>zko [[domina]],<ref>{{erreferentzia|izena=Elizabeth|abizena=Palermo|urtea=2014|izenburua=Sold for up to US$4.76 million (see Nobel Prize Medal Fetches Record-Breaking $4.76 Million)|argitaletxea=Live Science|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Diploma (hezkuntza)|diploma]] eta Nobel [[Fundazio (argipena)|Fundazio]]<nowiki/>ak erabakitzen duen [[diru]] kopuru bat jasotzen ditu. (2020. urteaz gero, sari bakoitzak 9.000.000 SEK balioko ditu, edo 935.366 dolar inguru, 848.678 [[euro]] edo 716.224 £).<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Nobel Prize amount is raised by SEK 1 million"|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> 1980a baino lehen egindako dominak 23 [[kilate]]<nowiki/>ko urreaz eginda zeuden, eta ondorengoak 18 kilateko urre berdean, 24 kilateko urrezko estaldurarekin.