Lurrun-makina: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Erreferentzia
t Euskal Herriko adibide bat
2. lerroa:
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Steam engine in action.gif|thumb|450px|Lurrun makinaren funtzionamendua. Ezkerreko gezi gorriak lurrun beroaren sarrera adierazten du eta eskuineko gezi urdinak zirkuitua igaro duen lurrunaren irteera.]]
'''Lurrun-makina''', [[energia mekaniko|energia mekanikoa]] lortzeko [[Galdara|galdaren]] bidez berotutako [[ur]]aren [[energia termiko]]a eraldatzen duen [[kanpo-errekuntzako motor|kanpo-errekuntzako motorra]] da. Ur [[Lurrun|lurrunaren]] erabilera duela 2000 urte baino lehenago asmatu zen, nahiz eta azken 300 urtetan izan duen garapen nagusia, [[energia]] eta [[higidura|mugimendua]] lortzeko. Hasieran [[meatzaritza|meatzetan]] ura ateratzeko sistematan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La máquina de vapor (1)|hizkuntza=es|data=2017-05-16|url=https://culturacientifica.com/2017/05/16/la-maquina-vapor-1/|aldizkaria=Cuaderno de Cultura Científica|sartze-data=2021-03-02}}</ref> erabiltzen bazen ere, mugimendu [[Higidura zuzen|zuzen]] alternatiboa [[Higidura zirkular|zirkularra]] bihurtzeko sistemak asmatu zirenean [[makina]] ugari sortzea ahalbidetu zuen. Euskal Herrian ere aurki daitezke makina hauen adibideak, hala nola [[Gasteiz|Gasteizko]] Lascaray enpresan [[XX. mendea]]<nowiki/>ren erdialdera arte erabilitakoa<ref>{{Erreferentzia|abizena=Joaquin|izenburua=Lurrun-makina eta Ruston galdara, Proctor & Co. Ltd. Ia 200 urte topera|hizkuntza=es-ES|data=2020-06-19|url=http://www.patrimonioindustrialvasco.com/actividades/lurrun-makina-eta-ruston-galdara-proctor-co-ltd-ia-200-urte-topera/|aldizkaria=AVPIOP|sartze-data=2021-03-06}}</ref>.

Sistema [[Hidraulika|hidraulikoen]] aldean, lurrun-makina edozein lekutan erabili daiteke, ez baitu ura mugimenduan egoterik eskatzen. Lurrun makina martxan jartzeko ura eta [[harrikatz|ikatza]] edo [[zur]]a nahikoak dira. Hori dela eta, [[Lurrunezko tren-makina|trenaren]] garapenerako funtsezkoa izan zen.
 
Funtsean, makinaren lan-zikloa bi fasetan banatzen da: