Urdin: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
6. lerroa:
| h = 240 | s = 100 | v = 100
}}
'''Urdina''' oinarrizko [[Kolore|koloreetako]] bat da. Urdin moduan [[espektro elektromagnetiko]]aren barnean [[uhin-luzera]] 420-490 [[nanometro]]koa duen kolore multzoari dagokio.
Urdina koloreen sorrerako erabiltzen den 3 kolore basikoetako bat da, nahiz eta [[CMYK kolore-eredua|CMYK]] eskala erabiltzen duten inprimategietan [[zian]] kolorea erabiltzen den.
16. lerroa:
Euskaraz urdina [[gris]]aren baliokidea da hainbat esamoldetan:
* ''Ilea urdintzen hasia dago'':
* ''Zerua urdindu da'':
=== Bestelako esanahiak ===
25. lerroa:
== Etimologia ==
Adituen ustez,<ref>{{erreferentzia|izena=Joseba, A.|abizena=Lakarra|urtea=2019|izenburua=Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200)|argitaletxea=Euskaltzaindia|orrialdea=|orrialdeak=440-441|ISBN=9788494647789|hizkuntza=eu|egilea2=Manterola, Julen|egilea3=Segurola, Iñaki}}</ref> ''[[Ur|hur]]''
Lehen erroak (''hur'') bere horretan iraun du egun arte, hasierako hasperena [[zuberera]]<nowiki/>z soilik gorde badu ere (eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behere]]<nowiki/>ko testu zahar batzuetan; [[Linguae vasconum primitiae|Etxepare]]<nowiki/>renean, esaterako). Bigarrena (*''din''), aldiz, hainbat hitz-elkartu zaharretan iritsi zaigu fosilduta (''gordin'', ''berdin'' eta, beharbada, ''lotin'', ''astin'' hitzetan), bai eta aditz-forma jokatu batzuetan ere: alde batetik, gaur egun indikatiboz kanpoko Nor saileko aditz laguntzaile gisa (*''edin'' formaz aipatzen dena eta ''da'''di'''la'', ''be'''di''''', ''da'''i'''teke''... forma jokatuen oinarrian legokeena) eta, bestetik, euskara zaharrean 'bihurtu, izatera iritsi' esanahia zuen aditz trinko gisa (honako adibide hauetan irakur daitekeena: [[Joanes Leizarraga|Leizarraga]]<nowiki/>ren ''Abraham '''zedin''' baino lehen'' “devant qu’Abraham fût”, ''[[Refranes y Sentencias (1596)|RS]]''etako ''asto '''dina''''' ['dadina']'', zordun'' “el que se hace fiador, deudor", edo ''[https://www.ehu.eus/ojs/index.php/ASJU/article/view/7323 Viva Jesus]'' testuko ''Kristo zetarako '''sidin''' gizon?'').▼
▲Lehen erroak (''hur'') bere horretan iraun du egun arte, hasierako hasperena [[zuberera]]<nowiki/>z soilik gorde badu ere (eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behere]]<nowiki/>ko testu zahar batzuetan; [[Linguae vasconum primitiae|Etxepare]]<nowiki/>renean, esaterako). Bigarrena (*''din''), aldiz, hainbat hitz-elkartu zaharretan iritsi zaigu fosilduta (''gordin'', ''berdin'' eta, beharbada, ''lotin'', ''astin'' hitzetan), bai eta [[aditz]]-forma [[Aditz-joko|jokatu]] batzuetan ere: alde batetik, gaur egun indikatiboz kanpoko
Hortaz, eta hitzak izenda zezakeen kolore-tartea kontuan hartuta (gutxienez zurixka, grisa, arrea eta azula), ''urdin''-en jatorrizko esanahia 'ur(aren koloreko) bihurtua, ura bezalakoa' litzateke.▼
▲Hortaz, eta hitzak izenda zezakeen kolore-tartea kontuan hartuta (gutxienez zurixka, grisa, arrea eta azula), ''urdin''-en jatorrizko esanahia
Paralelo moduan [[latin]]<nowiki/>ezko ''aqua'' 'ur' eta ''aquilus'' 'marroi ilun, arre' hitzen arteko itxurazko lotura aipatzen du [[Koldo Mitxelena|Mitxelena]]<nowiki/>k, nahiz eta [[iarchive:DictionnaireEtymologiqueDeLaLangueLatine/page/n29/mode/2up|Meillet]]<nowiki/>ek ez zuten argi ikusten (“on ne voit pas pourquoi l’eau aurait été prise pour désigner une couleur tirant sur le noir”); hala ere, euskarazko lekukotasunak aski argiak dira zentzu horretan, eta egiantzekoago egiten dute lotura hori (ikus baita ere ''[[Ubel (argipena)|ubel]]'' eta ''uher'', zeinen oinarrian ere ''ur'' izan daitekeen).▼
▲Paralelo moduan [[latin]]<nowiki/>ezko ''aqua''
== Erreferentziak ==
| |||