Doriar ordena: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
6. lerroa:
 
== Jatorria ==
Doriar ordena, [[doriar]] herrian du bere jatorria, [[Antzinako Grezia]] osatzen zuen tribuetako bat. [[Antzinako Greziako arkitektura|Greziar arkitekturarenarkitektura]]<nowiki/>ren orden nagusiena da, [[Greziako Aro Arkaikoa|Garai Arkaikoa]]<nowiki/>n (k.A. 750–480) erabili zen gehien bat, baita [[Magna Graecia|Magna Grezia]]<nowiki/>ko eta [[Paestum]]<nowiki/>eko tenpluetan.
 
Orden honen eboluzioa denboran zehar ikus daiteke. Zaharragoak direnak, orden protodoriko bezala ezagutzen dira. Orden honetako kolomak sinpleagoak eta sendoagoak dira, aldiz, [[Grezia klasikoa|Aro Klasiko]]<nowiki/>tik hurbilago daudenak, askoz lerden eta proportzionatuak dira.
24. lerroa:
 
* '''[[Arkitrabe|Arkitrabea]].''' Gehienetan lisoa da.
* '''Frisoa.''' trigligoz[[Triglifo|Triglifoz]] eta [[Metopa|metopaz]] osatua. Triglifoak harrizko puskakoadratuak dira, ildaxka bertikalez apainduak eta metopak erliebez estaliak egoten dira.
* '''[[Erlaitz|Erlaitza]]'''. Frisoaren gainetik kanporantz irteten da, eta behealdean xafla batzuk ditu apaingarri (mutuloak) eta atal hauek ditu:
** '''Hegala'''. Uraren bidea eteteko, euri-urak frisoari kalte egitea sahiesteko.
30. lerroa:
** '''[[Zimazio|Zimazioa]].''' Amaierako moduloa.
 
Taulamendua gainean bi isuriko [[teilatu]] batek estaltzen du eraikin osoa ; [[fatxada]] aldera hiruki formako tarte bat eratzen du ([[Frontoi (arkitektura)|frontoia]]), eta eraikinaren alboetara terrakotazko ertz garai batek inguratzen du eta lauki tankeran mugatzen (gailurra).
 
Gaur egunerarte heldu ez bada ere, [[Antzinako Greziako arkitektura|greziar arkitektura]] eta [[Antzinako Greziako eskultura|eskultura]] [[polikromia]] zuen. Doriar ordenean, taulamenduaren elementuak kolore biziekin apaitzen zen. <ref>{{Erreferentzia|izena=Maria Perla|abizena=Colombini|izenburua=Integrated analytical techniques for the study of ancient Greek polychromy|orrialdeak=839–848|abizena2=Carmignani|abizena3=Modugno|abizena4=Frezzato|abizena5=Olchini|abizena6=Brecoulaki|abizena7=Vassilopoulou|abizena8=Karkanas|izena2=Alessia|izena3=Francesca|izena4=Fabio|izena5=Angela|izena6=Hariclia|izena7=Vivi|izena8=Panagiotis|data=2004-07|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.talanta.2003.12.043|aldizkaria=Talanta|alea=4|zenbakia=63|issn=0039-9140|doi=10.1016/j.talanta.2003.12.043|sartze-data=2021-02-09}}</ref>
 
== Erabilera ==
[[Vitruvio]]<nowiki/>k, antzinako arkitekto eta historialarialhistorialariak, Dorikoa proportzio maskulinoekin (jonikoa femeninoa) lotzen du <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Vitruvius, Book IV, Chapter 1|url=http://www.vitruvius.be/boek4h1.htm|aldizkaria=www.vitruvius.be|sartze-data=2021-02-09}}</ref>. Hiru ordenak eraikin batean gainjartzen direnean, ohikoa da doriarra beheko atalean egotea, jonikoa erdikoan eta gero korintoarra goian. Dorikoa, "Indartsuena" izateagatik, beheko solairuan erabiltzen da. <ref>{{Erreferentzia|izena=Andrea|abizena=Palladio|izenburua=The Four Books on Architecture|argitaletxea=MIT Press|hizkuntza=en|data=2002|url=https://books.google.co.uk/books?id=BNBva2kKm0wC&pg=PA17#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-262-66133-1|sartze-data=2021-02-09}}</ref>
 
[[Pizkundea|Pizkundetik]] aurrera, doriar ordena [[Ikonografia|ikonografikoki]] heroiekin erlazionatzen da. Hortaz, kristau martirreko tenpluetan, justiziarako eraikinetan edo nazioaren handitasuna irudikatsen duten eraikinetan erabilia izan da.
 
== Adibideak ==