Irain: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Gorkaazk (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
Gorkaazk (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
2. lerroa:
 
Haien izaera, ondore eta inguruabarren arabera, jendeak larritzat hartzen dituenean [[delitu]] izan daiteke, [[Irain (delitua)|irain]] izenekoa.
 
Bere garaian euskara hizkuntza garbia eta irainik gabeko topikoa<ref>{{Erreferentzia|izena=Joseba|abizena=Aurkenerena|izenburua=''erabili.eus'' - Irainbidea, euskararen baliabide aberatsa|url=http://www.erabili.eus/zer_berri/muinetik/1442529795/|aldizkaria=www.erabili.eus|sartze-data=2021-01-22}}</ref> zabaldu bazen ere, badaude iraingarri izan daitezkeen hitzen hainbat bilduma argitaraturik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Irainak, kitzikak eta hitz larriak ere euskaraz|hizkuntza=eu|url=https://mintzalasai.eus/eu/berriak/euskararen_berriak/3494-irainak_kitzikak_eta_hitz_larriak_ere_euskaraz|aldizkaria=mintzalasai.eus|sartze-data=2021-01-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Miren|abizena=Valverde|izenburua=Euskaraz ere ahobeltz|hizkuntza=eu|data=2000-03-16|url=https://elpais.com/diario/2000/03/17/paisvasco/953325619_850215.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2021-01-22}}</ref>.
 
== Irainen sailkapena ==
[[Joseba Aurkenerena]]k honako sailkapen hau argitaratu zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Joseba|abizena=Aurkenerena|izenburua=''erabili.eus'' - Irainbidea, euskararen baliabide aberatsa|url=http://www.erabili.eus/zer_berri/muinetik/1442529795/|aldizkaria=www.erabili.eus|sartze-data=2021-01-22}}</ref> zabaldu bazen ere, badaude iraingarri izan daitezkeen hitzen hainbat bilduma argitaraturik<ref>.
* '''Klasikoak''', hau da, betidanik oso entzute handikoak izan direnak eta beste multzoetan sar ez daitezkeenak: babo, alen, ergel, kirten, lerdo, lelo, ziztrin, alproja.
* '''Sexua''', soilik, aipatzen dutenak: alu, zakil, potroso, zakilote, buztantxo, zakiltxo, zakilpistola, pittitto, pitilin, pitilintxo, pito, txilibito, koxkabilo…
* '''Animaliak eta sexua''' nahasten dituztenak: potrozorri, zerripotro, zerripotroso, zerribuztan, astobuztan, astazakil, astapotro, astotranka…
* '''Animaliak, soilik''', aipatzen dituztenak: asto, astama, zerri, zerrama, urde, urdanga, mando, zakur, putre, bixigu, mozolo, azeri, otso, pizti…
*''' Animalien gorputz-atal bat''' aipatzen dutenak: xoxoburu, txoriburu, katabegi, oilarbuztan, oilarmoko, sugemihi, txoribuztan…
* '''Landere'''en berri ematen digutenak: arbilore, artaburu, azaburu, azaosto…
* '''Kolore'''ren bat aipatzen dutenak: zuri, beltz, gorri, gogourdin, hezurbeltz, mihizuri, suegorri, atorzuri, txapelzuri, hankagorri…
* '''Adjektibo hutsak''' direnak: zikin baldar, zarpail, faltsu, trakets, maltzur, gaizto, zital, mozkorti, mozkor, ihar, Potolo, gizen, gezurti, zaztar, zatar…
* '''Izenak eta adjektiboak''' lotzen dituztenak: muturzikin, burugogor, buruhaundi, kaxkamotz, kaxkazuri, sudurluze, ahobeltz, ahobero…
* Aurrean, trinkotasuna azaltzeko, '''mari-aurrizki daramatenak''': mariapain, marilerdako, maritxoro, maribideetako, maribihurri…
* Aurrean, trinkotasuna azaltzeko,''' beti- aurrizkia daramatenak:''' Betigaizto, betizital, betini, betikontra, betilerdo, betikaka, betizikin…
* Aurrean, maila ematen ez duela adierazteko, '''sasi- aurrizkia daramatenak''': sasimaistra, sasimaisu, sasigizon, sasiapaiz, sasimutil…
* '''Akats fisiko'''en berri ematen dutenak: besomotz, entzungor, begibakar, antipar, ipurdifrontoi, ipurdipandero, bularmarmita, mingainluze…
* '''Irain politikoak'''; frantximant, frantseskume, piperpotero, hedezuri, txapeloker, sardinzahar, mendizorri, eltzetxo, trenak ekarritako…
* '''Bestelakoak''', hau da, aurreko multzoetan sartzen ez direnak: segapoto, arrastelu, gizajopastel, kaxkoi, gizontxaperu, txorimalo, erretxin…
 
== Kanpo estekak ==