Archaeopteryx: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
97. lerroa:
=== Hegaldia ===
[[Fitxategi:Archaeopteryx lithographica by durbed.jpg|thumb|250px|''Archaeopteryx''-aren ikuspegi artistikoa ''[[Compsognathus]]'' bat ehizatzen.]]
Hegoei eta isatsari begiratuta argi ikusten da ''Archaeopteryx''-a hegaldia altxatzeko gai zela baina ez dago argi hegoak astintzen zituen edo planeatu baino ez zuen egiten. Esternoia[[Bularrezur]]ra falta du eta badirudi oso hegalari ona ez zela izango, baina baliteke muskuluak espoletari egon zitezkeen eta posible da esternoiabularrezurra kartilagotsua[[kartilago]]tsua izatea eta ez hezurrezkoa.
 
2006an Philip Senterrek eskapularen[[eskapula]]ren orientazioa eta korakoidea eta humeroa aztertu zituen eta haren arabera animalia planeatzailea zen eta soilik laguntzeko astintzen zituen hegoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Scapular orientation in theropods and basal birds, and the origin of flapping flight - Acta Palaeontologica Polonica|url=https://www.app.pan.pl/article/item/app51-305.html|aldizkaria=www.app.pan.pl|sartze-data=2021-01-19}}</ref>, baina ikerketa berriek iradoki dute teropodo hegalariek hegaldi kolpearen konfigurazio desberdina izango zutela<ref>{{Erreferentzia|izena=Dennis F. A. E.|abizena=Voeten|izenburua=Wing bone geometry reveals active flight in Archaeopteryx|orrialdeak=923|hizkuntza=en|abizena2=Cubo|abizena3=de Margerie|abizena4=Röper|abizena5=Beyrand|abizena6=Bureš|abizena7=Tafforeau|abizena8=Sanchez|izena2=Jorge|izena3=Emmanuel|izena4=Martin|izena5=Vincent|izena6=Stanislav|izena7=Paul|izena8=Sophie|data=2018-03-13|url=https://www.nature.com/articles/s41467-018-03296-8|aldizkaria=Nature Communications|alea=1|zenbakia=9|issn=2041-1723|doi=10.1038/s41467-018-03296-8|sartze-data=2021-01-19}}</ref>.
 
''Archaeopteryx''-aren hegoak zabalak dira proportzioan eta abiadura murrizketa txikia eta biratze erradio txikia emango zioten. Hegomuturrak borobilduak zituzten basoan bizi diren gaur egungo hegaztien antzera eta zuhaitz artean maniobratzen abilak izango zirela pentsatzen da. Hanketako lumek hego zabalera-azalera guztiaren %12a hartzen zuten eta hauek ere maniobratzeko gaitasuna areagotuko zioten<ref>{{Erreferentzia|izena=Nick|abizena=Longrich|izenburua=Structure and function of hindlimb feathers in Archaeopteryx lithographica|orrialdeak=417–431|data=2006-09|url=http://mr.crossref.org/iPage?doi=10.1666/04014.1|aldizkaria=Paleobiology|alea=3|zenbakia=32|issn=0094-8373|doi=10.1666/04014.1|sartze-data=2021-01-19}}</ref>.
 
2004an Londresko ''Archaeopteryx''-aren burua aztertu zen eta proportzioan dinosauroen artean tamaina handieneko garuna zutela ikusi zen eta ikusmenarekin zerikusia duten eremuek garunaren herena hartzen zutela. Entzumenaren eta muskulu koordinazioaren eremuak ere handiak ziren. Hortik ondorioztatzen da hegalaria zela<ref>{{Erreferentzia|izena=Lawrence M.|abizena=Witmer|izenburua=Inside the oldest bird brain|orrialdeak=619–620|hizkuntza=en|data=2004-08|url=https://www.nature.com/articles/430619a|aldizkaria=Nature|alea=7000|zenbakia=430|issn=1476-4687|doi=10.1038/430619a|sartze-data=2021-01-19}}</ref>. Garezurrak barneko[[barne belarriabelarri]]a zuela ere erakutsi zuen, eta honi entzumen bikainaz gain orekaren zentzumena ere gehitzen dio<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Larsson, H. C. E.|urtea=2001|izenburua=Endocranial anatomy of Carcharodontosaurus saharicus (Theropoda: Allosauroidea) and its implications for theropod brain evolution|argitaletxea=Tanke, D. H.; Carpenter, K.; Skrepnick, M. W. (eds.) Mesozoic Vertebrate Life. Indiana University Press.|orrialdea=|orrialdeak=19-22|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>.
 
=== Hazkuntza ===