20:54, 13 urtarrila 2021ko berrikusketa aldatu Xabier Armendaritz (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 85.296 edits tNo edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		21:43, 16 urtarrila 2021ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.208 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
3. lerroa: Hipotesi hori agertu eta aldeztu dutenen artean, [[Claudio Sánchez-Albornoz]], [[Manuel Gómez-Moreno]], [[Jürgen Untermann]], [[Francisco Villar Liébana]], [[Joseba Abaitua]] eta [[Héctor Iglesias]] historialari eta hizkuntzalariak daude. Aitzitik, aurka mintzatu dira [[Koldo Mitxelena]],<ref>{{es}} «Será siempre ocioso el interrogar a los autores clásicos sobre la lengua de los várdulos y caristios, por no hablar de la de los autrigones: aunque éstos callen, todo el mundo parece estar de acuerdo en que los vascones, por aquello del nombre y también porque el euskara al fin y al cabo tuvo que hablarse ya entonces en alguna parte, no lejos de aquí, eran vascos de lengua, aunque con razonable seguridad esto no debía ya de ser cierto para todos ellos en el siglo I a.C. Por lo que ellos nos dicen, tanto se puede sostener que várdulos y caristios, al menos en la parte norte de su territorio, hablaban la misma lengua que los vascones septentrionales, como que la coincidencia se daba más bien hacia el oeste, con las hablas cántabras sin duda indoeuropeas, ya que a veces los textos parecen olvidarse de su existencia específica al incluirlos, por omisión o comisión, entre los cántabros. Somos bastantes los que pensamos que la primera hipótesis es la que tiene más probabilidad de ser correcta, aunque sólo sea por razones de economía: para pensar que una lengua que luego vemos firmemente implantada en un territorio hasta el día de hoy es ahí advenediza, tiene que haber razones de fuerza excepcional.»<br/>[[Koldo Mitxelena\|Koldo {{maiuskula_txiki\|Mitxelena}}]]: «Sobre la lengua vasca en Álava durante la Edad Media», in ''Vitoria en la Edad Media'', Gasteizko Udala, 1982; 303. orrialdea. ISBN 84-500-8052-5.</ref> [[Joakin Gorrotxategi]] eta abar. == Erromatarren aurreko tribuak == [[Estrabon]]ek, [[Plinio Zaharra]]k, [[Pomponio Mela]]k eta [[Klaudio Ptolomeo]]k eman zuten [[Euskal Herria erromatarren garaian#Euskal tribuak\|egungo Euskal Herriaren eremuan bizi ziren herrien]] berri. Hala ere, egile guztiek ez zuten sailkapen berdina egin. Iparraldean [[akitaniar (antzinako herria)\|akitaniarrak]] zeuden, [[Garona]]raino gutxienez hedatuak eta, Estrabonen arabera, hainbat tributan banatuak. [[Gipuzkoa]]ren ipar-ekialdea, [[Nafarroa Garaia]], [[Errioxako Autonomia Erkidegoa\|Errioxaren]] ipar-ekialdeko muturra, [[Jazetania]] eta Zaragozako [[Cinco Villas (Aragoi)\|Cinco Villas]] hartzen zituen [[baskoi]]en lurraldeak. Mendebalderago, Ptolomeoren arabera, herri hauek zeuden:<ref>{{erreferentzia \|izena= \|abizena= \|url=https://www.euskara.euskadi.eus/r59-luredir/eu/contenidos/articulo/c0502/eu_d0502001/0502001.html \| izenburua=Euskal Herriko herriak eta hiriak Antzin Aroan \| argitaletxea= ''Lur Entziklopedia Tematikoa'', CC-BY 3.0, euskara.euskadi.eus \| sartze-data=2021-1-15}}</ref> * [[Barduliar]]rak, egungo [[Euskal Autonomia Erkidego]]ko ekialdean, [[Deba (ibaia)\|Debatik]] [[Urumea]]raino. * [[Karistiar]]rak, [[Nerbioi]] eta Deba ibaien artean. * [[Autrigoi]]ak, [[Asón (ibaia)\|Asón]] eta Nerbioi ibaien artean, [[Burgosko probintzia\|Burgosko]] ipar-ekialdean, Errioxako ipar-mendebaldean eta Arabako mendebaldean. * [[Beroi]]ak, Nafarroa, Araba eta Errioxaren artean. Garai hartan ''lurralde bat'' = ''hizkuntza bat'' binomioa ez zen beti gertatzen. Baskoien lurraldean, dirudienez, hiru hizkuntza zeuden erromatarrak iritsi zirelarik: euskararen arbasoa, [[zeltiberiera]] eta [[iberiera]].<ref>{{erreferentzia \|izena= \|abizena= \|url=https://sustatu.eus/elgoibarkoizarra/1413964914 \| izenburua=Xamar "Euskaldunok ere erromatartu ginen, baina herriaren izena eta hizkuntza gordetzen jakin genuen" \| argitaletxea= ''Sustatu'' 2014ko urriak 22, sustatu.eus \| sartze-data=2021-1-16}}</ref> [[Joakin Gorrotxategi]]ren arabera, euskararen arbasoa erabat nagusi zen iparraldeko eta mendialdeko eremuetan, eta beste bi hizkuntzak gehiago ageri ziren bakoitzaren eremu nuklearretara hurbildu ahala.<ref>{{erreferentzia \|izena=Jose María \|abizena= Blázquez \|url=http://www.culturanavarra.es/uploads/files/5_TAN20_Jose_Maria_Blazquez_WEB.pdf \| izenburua=Los vascones en las fuentes literarias de la Antigüedad y en la historiografía actual \| argitaletxea= ''Trabajos de arqueología Navarra'', ISSN 0211-5174, 20. zenbakia, 2007-2008, 103-150. orrialdeak, culturanavarra.es \| sartze-data=2021-1-16}}</ref> Akitaniarrak [[akitaniera]]z mintzatzen zirela onarturik dago,<ref>{{erreferentzia \|izena=Joaquín \|abizena= Gorrochategui Churruca \|url=https://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/38/77/20gorrochategui.pdf \| izenburua=Aquitano y Vascónico \| argitaletxea= ''Palaeohispanica'', I.S.S.N. 1578-5386, 2020, 721-748. orrialdeak, ifc.dpz.es \| sartze-data=2021-1-16}}</ref> eta beroiak [[zelta]]tzat jotzen dira,<ref>{{erreferentzia \|egilea=Lorrio, Alberto J., Ruiz Zapatero, Gonzalo\|url=https://web.archive.org/web/20151121131145/http://www4.uwm.edu/celtic/ekeltoi/volumes/vol6/6_4/lorrio_zapatero_6_4.html \| izenburua=The Celts in Iberia: An Overview \| argitaletxea= ''e-Keltoi,'', Volume 6: 167-254 ''The Celts in the Iberian Peninsula'', web.archive.org \| sartze-data=2021-1-16}}</ref> baina ez dago adostasunik barduliarren, karistiarren eta autrigoien ahaidetasunari eta mintzairari dagokienez.<ref>{{erreferentzia \|izena= Martín \|abizena= Almagro Gorbea \|url=http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/munibe/aa/200502345364.pdf \| izenburua=Etnogénesis del País Vasco: de los antiguos mitos a la investigación actual \| argitaletxea= ''Munibe (Antropologia-Arkeologia)'' 57, 2005, Homenaje a Jesús Altuna, euskomedia.org \| sartze-data=2021-1-15}}</ref> Baskoitze berantiarraren aldeko ikertzaileek autrigoien, karistiarren eta barduliarren jatorri zelta edo [[indoeuropar]]ra erabiltzen dute arrazoibide nagusi gisa. Haien ustez herri horiek zerikusi gehiago izanen zuten [[kantabriar (antzinako herria)\|kantabriarrekin]] baskoiekin baino, hizkuntzari dagokionez batez ere, eta, horregatik defendatzen dute baskoien hedapena mendebalderantz.<ref>{{erreferentzia \|izena=Jokin \|abizena= Lanz Betelu \|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5748519 \| izenburua=Antzinateko baskoiak: izen eta izanaren arteko eztabaidak (XVI.-XXI. mendeak) \| argitaletxea= ''Sancho el sabio: Revista de cultura e investigación vasca'' ISSN 1131-5350, ISSN-e 2445-0782, 39. zenbakia, 2016, 33-65. orrialdeak, dialnet.unirioja.es \| sartze-data=2021-1-16}}</ref> == Aldeko eta aurkako arrazoibideak == 20 ⟶ 31 lerroa: == Erreferentziak == {{erreferentzia_zerrenda\|30em}} == Bibliografia ==

Baskonizazio berantiarra: berrikuspenen arteko aldeak