Txikipedia:Muskulu-sistema: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
9. lerroa:
==Muskulu-motak==
Gizakion eta gainontzeko {{Txp|ugaztun}} gehienen muskulu-sisteman hiru muskulu-mota bereiz daitezke:
[[Fitxategi:Types Of Muscle.jpg|400px|thumb|<center>Hiru muskulu-motak.]]<br>
*'''Muskulu eskeletikoak''': {{Txp|hezur|hezurrei}} lotuta daudenak. Nahita mugitu ditzakegu, gorputzaren mugimenduak bideratzeko. Muskulu ildaskatuak dira (ildaska edo izpi itxurako zuntzez osatuak). Muskulu hauek muturrak hezurretara lotuta daude tendoien bitartez; horrela, muskulu hauek uzkurtzen edo gogortzen ditugunean, hezurra mugitu egiten da hezurren arteko {{Txp|giltzadura|giltzaduraren}} bitartez. Muskulu eskeletikoek, {{Txp|hezurdura|hezurdurarekin}} batera, {{Txp|lokomozio-aparatu|lokomozio-aparatua}} osatzen dute.▼
▲*'''Muskulu eskeletikoak''': {{Txp|hezur|hezurrei}} lotuta daudenak. Nahita mugitu ditzakegu, gorputzaren mugimenduak bideratzeko. Muskulu ildaskatuak dira (ildaska edo izpi itxurako zuntzez osatuak). Muskulu hauek muturrak hezurretara lotuta daude tendoien bitartez; horrela, muskulu hauek uzkurtzen edo gogortzen ditugunean, hezurra mugitu egiten da hezurren arteko {{Txp|giltzadura|giltzaduraren}} bitartez. Muskulu eskeletikoek, {{Txp|hezurdura|hezurdurarekin}} batera, {{Txp|lokomozio-aparatu|lokomozio-aparatua}} osatzen dute.<br>
*'''Muskulu lisoak''': barne-organo batzuetan ({{Txp|giltzurrun|giltzurrunak}}, {{Txp|zain|zainak}}, {{Txp|heste|hesteak}}, {{Txp|urdail|urdaila}}, {{Txp|maskuri|maskuria}}, etab.) aurkitzen direnak. Ezin ditugu nahita mugitu. Muskulu hauek nerio-sistemaren bidez uzkurtzen direnean, organo horiek barruan dutena mugi daiteke. Muskulu lisoak arnasbideetan eta larru-azalean ere baditugu.▼
▲*'''Muskulu lisoak''': barne-organo batzuetan ({{Txp|giltzurrun|giltzurrunak}}, {{Txp|zain|zainak}}, {{Txp|heste|hesteak}}, {{Txp|urdail|urdaila}}, {{Txp|maskuri|maskuria}}, etab.) aurkitzen direnak. Ezin ditugu nahita mugitu. Muskulu hauek nerio-sistemaren bidez uzkurtzen direnean, organo horiek barruan dutena mugi daiteke. Muskulu lisoak arnasbideetan eta larru-azalean ere baditugu.<br>
*'''Muskulu kardiakoa''': bihotzeko paretak osatzen dituen muskulu ildaskatua da. Mugitu egiten da, odola ponpatzeko, baina bere kasa mugitzen da, ezin dugu mugitu edo erlaxatu gure nahiaren arabera.<br>▼
▲*'''Muskulu kardiakoa''': bihotzeko paretak osatzen dituen muskulu ildaskatua da. Mugitu egiten da, odola ponpatzeko, baina bere kasa mugitzen da, ezin dugu mugitu edo erlaxatu gure nahiaren arabera.
===Mugimenduko funtzioaren arabera===
Muskuluak sailkatzeko beste modu bat mugimenduetan duten funtzioen araberakoa da. Izan ere, gorputz atalak mugitu ahal izateko, muskuluak uzkurtu eta laxatu egin behar izaten dira; baina mugimendua ez da gertatzen muskulu bakar baten bidez, hainbat muskulu mugitzen baitira aldi berean horretarako. Hortaz, mugimenduan duten parte hartzearen arabera, honako muskuluak daude:<br>
*'''Muskulu agonistak''': mugimendua eragiteko uzkurtzen direnak eta, beraz, mugimendua egiteko behar den indarra ematen dutenak.<br>▼
*'''Muskulu antagonistak''': muskulu agonisten mugimenduaren kontrakoa egiten dutenak (muskulu agonista uzkurtzen bada, muskulu antagonistak laxatu egiten dira).<br>▼
*'''Muskulu sinergistak''': agonistei mugimendua egiten laguntzen dietenak, hori izan gabe haien funtzio nagusia.<br>▼
▲*'''Muskulu agonistak''': mugimendua eragiteko uzkurtzen direnak eta, beraz, mugimendua egiteko behar den indarra ematen dutenak.
▲*'''Muskulu antagonistak''': muskulu agonisten mugimenduaren kontrakoa egiten dutenak (muskulu agonista uzkurtzen bada, muskulu antagonistak laxatu egiten dira).
▲*'''Muskulu sinergistak''': agonistei mugimendua egiten laguntzen dietenak, hori izan gabe haien funtzio nagusia.
Adibidez, {{Txp|belaun|belaunaren}} flexioan, adibidez, agonistak uzkurtuta egongo diren iskiotibialak dira (izterraren atzealdeko muskuluak); antagonista, berriz, {{Txp|koadrizeps|koadrizepsa}} izaten da, luzatuta eta erlaxatuta egoten baita, baina nolabaiteko tentsioarekin, gehiegi ez luzatzeko; eta sinergistak abduktoreak dira, bigarren mailako funtzioetako bat belauna malgutzea baita.
| |||