Taylorismo: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
zuzenketak
1. lerroa:
[[Fitxategi:Frederick Winslow Taylor.JPG|thumb|150px|Frederick W. Taylor]]
 
'''Taylorismoa,''' lanaren antolaketan, produkzio-prozesuko eginbehar desberdinen banaketari dagokio. Industria antolatzeko [[metodo]] bat izan zen. Bi helburu nagusi zituen: produktibitatea haztaraztea eta langileek [[Ekoizpen-prozesu|ekoizpen]] denborarekiko izan lezaketen kontrola saihestea, alegia. Kateko produkzioarenkinprodukzioarekin lotuta dago.<ref>{{erreferentzia|izena=Antonio|abizena=Barba Álvarez|urtea=2010|izenburua=Frederick Winslow Taylor y la administración científica: Concepto, realidad y mitos|argitaletxea=UAM|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2013|izenburua=El taylorismo y el fordismo|argitaletxea=en Attac|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=di Massimiliano Biscuso (Gramsci)|abizena=|urtea=Diciembre 2007|izenburua=Rileggere Americanismo e fordismo oggi|argitaletxea=Giornaledifilosofia.net / Filosofiai taliana.it|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=ISSN 1827-5834|hizkuntza=}}</ref>
 
Taylorrek eraginkortasun handia aurkitu zuen [[burdingintza|siderurgian]] eta bertatik eratorritako lan metodoa liburu batean argitaratu zuen: ''The Principles of Scientific Management'' ([[1911]]).
 
Antolaketa mota hau ez da [[fordismo]]arekin nahastu behar, lehen aldiz [[Henry Ford|Henry Fordek]]-ek erabilitako kate lana. Izan ere, fordismoak taylorismoa bere baitan hartu eta enpresaren hazkunderako eskaria gehitzeko estrategia ere gaineratzen du eta, honela, taylorismoaren kostu-murrizketari esker produktuaren prezioa ere murriztuzmurrizten da.
 
== Sorrera ==
20. lerroa:
Erresuma batuan burutu zen [[Industria Iraultza|industria iraultzaren]] garaian, langile kualifikatuek, astean zehar pieza kopuru jakin bat ekoitzi behar zuten derrigor. Haatik, beraiek ezartzen zuten jarraipenik ez zuen [[ekoizpen erritmoa]]. Igandea, jai eguna alegia, mozkortzen ematen zuten asko eta askok. Astelehenetan biharamuna jasan eta gelditzen ziren beste lan egunetan berreskuratu egiten zuten ekoizpen helburura iristeko beharrezkoa zen lan erritmoa.
 
Taylorismoak [[lana]]  antolatzeko [[sistema]] zentzudun bat proposatu zuen. Langilea eta [[Industria-produkzio|industria-produkzioko]] eredu modernoen arteko harremanari begirada positibista eta mekanizizta duen eredu zientifiko bat ezarri zion, beren beregi, besolanaren, makineriaren eta erreminten [[Eraginkortasun (ekonomia)|efizientzia]] maximizatzeko helburuarekin. Hortarako, lana zatitzea, prosezuak zehetu eta deskribatzea, neurtzea, eta errendimenduaren araberako ordainsariak ezartzea proposatu zuen [[Lan-jarduera|lan-jardueran]] edonolako inprobisazioa ezabatuz. Horiek horrela, alperrik eginiko mugimendu eta jarduerak desagertu egiten dira, industriaren ekoizpen-potentziala  ahal den neurrian aprobetxatuzaprobetxatzen baita.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=¿CUÁLES HERRAMIENTAS UTILIZO: KAIZEN, 5S, 6 SIGMA, TPM, JIT?|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es-ES|data=2016-12-13|url=https://cyecompetitividad.wordpress.com/2016/12/13/cuales-herramientas-utilizo-kaizen-5s-6-sigma-tpm-jit/|aldizkaria=Productividad Colombia|sartze-data=}}</ref>
 
=== Lanaren antolaketa zientifikoa ===
27. lerroa:
 
Lan antolaketa Tayloristak industria hainbat eratan eraldatu zuen:      
* Langilearen trebetasuna handitu zuen [[Espezializazio (argipena)|espezializazioaren]] eta ezagutza teknikoaren garapenaren bidez.
* Lantegian kontrola areagotu, zuen eta, ondorioz, kapital metaketa handiagotu.
* Lana zehaztapen teknikopean jarri zuen, langilearen  zeregina mekanizatuz.mekanizatu baitzuen.
* Mugimenduen eta [[Produkzio-denbora|produkzio-denboraren]] azterketa zientifikoa ezarrizezarri zuen.
* Taylorrek proposatutako lan -zatiketak lana zientifikoki berrantolatzenberrantolatu duzuen, kostuak murriztuzmurriztu baitzituen.
 
Taylorren eredua hedatuz joan zen ahala, langileriaren artean errefus sentimendua hazi egin zen. Aldi berean, industriaren beharrak aldatuz joan ziren, hainbat merkatuk azkar eta ugari [[Ekoizpen (argipena)|ekoitzitako]] amaitutako produktuak behar zituztelako. Arrazoi hauengatik, XX. mendearen hasieran ''fordismoak'' berproposatu egin zituen ekoizpen eredu honen printzipio batzuk.
 
Taylorrek berak zionarenzioenaren arabera, lana antolatzeko sistema martxan jartzeko etapak honako hauek dira:
# Aztertu beharreko lana egiten bereziki trebeak diren hamar edo hamabost [[langile]] aurkitu.
# Aztergai den lana burutzeko langile bakoitzak egiten dituen oinarrizko [[mugimendu-serie]] zehatza definitu; erabiltzen dituen tresnak eta materialak barne.
# Kronometroa erabiliz, oinarrizko mugimendu bakoitza egiteko behar den denbora neurtu eta hauxe gauzatzeko modurik sinpleena aukeratu.
# Alperrik eginiko mugimenduak, geldoegi egindakoak edo/eta oker egindakoak ezabatu.
# Ondorioz, alferrikako mugimendu guztiak ezabatu ondoren, mugimendu azkarrenak eta material egokienak hobekien erabiltzea ahalbidetzen dutenak sekuentzia batean biltzeabildu.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=LDD - Historia del Trabajo III - Taylorismo y Fordismo|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.ivoox.com/ldd-historia-del-trabajo-iii-taylorismo-audios-mp3_rf_18408347_1.html|aldizkaria=iVoox|sartze-data=}}</ref>
 
== Soldadua ==
Lanaren kudeaketa zientifikoak langileek dituzten jarduerekiko kontrol maila handia eskatzen die administratzaileei, eta, ondorioz, langile adminstratzaileenadministratzaileen kopurua haztarazten du. Eredu honek eskatzen duen zainketa zurrun eta zehatzegiak langile eta administratzaile arteko talkak sor ditzake.
 
Langile batzuek beste batzukbatzuek baino talentu handiagoa zutelazzutela ohartu zen Taylor. Are gehiago, azkarrenek sarritan [[motibazio]] urria zutela ikusi zuen. Honez gain, lan errepikakorrak -zigortzat hartzen zirenak- egitera behartuta dauden langile gehienek ahalik eta erritmo txikienean lan egiteko joera zutela ikusi zuen. Lan erritmo motel hau hainbat industria eta herrialdetan nabarmendu da, eta "soldadu" izenarekin bataiatu da. Taylorrek izen hori erabili zuen adierazteko langileek inguruan dituzten beste langileen lan erritmo berdina dutela, baldin eta ordainsariak berberak badira.
 
Lantoki gehienetan garatu ziren lan jarduerak efizientziaeraginkortasunik gabekoak zirela sustengatzen zuen Taylorrek. Ondorioz, berakhonakoa proposatu zuen: ikerketa zehatzek lagun dezaketela edozein lan eraginkorragoaeraginkorrago izan dadinegiten, baldin eta metodorik hoberenetanonenetan oinarritzen badira.  Taylorrek erakutsi zuen langile bakoitzaren errendimendua nabarmen hobetu daitekeela baldin eta hark jasotzen duen soldata bere produktibitatearekin zuzenki harremantzenlotuta badabadago.
 
== Mekanizazioarekin eta automatizazioarekin erlazioa ==
56. lerroa:
Philip Brown, Hugh Lauder eta David Asthon autoreek “''taylorismo digitala''” deitzen diote iraultza informatikoaren edo “''hirugarren iraultza industrial''”aren ezagutza-lan globalaren antolaketari.
 
Taylorismo digitalak, duela gutxi arte mekanizagarriak ez diren zereginak – sorkuntzan oinarrituak, intelektualak, klase ertainetako hainbat eta hainbat  profesionalek egiten dituztenak, alegia – artisautza lanen pare tratatzen ditu, hau da, kodetu eta digitalizatu egiten ditu, erabakitzeko eta epaitzeko giza gaitasunaren ordez erabaki-protokolo informatizatuak dituzten programa automatikoak – mekanizatuak – ezarriz. Honez gain, prosezu digitalizatuek [[Deslokalizazio|deslokalizatzeko]] eta mugikortasun teknikorako duten erraztasunagatik (informatika bitartez konexio globalak eginda) , enpleguak esportatzea, aldatzea eta ordezkatzea erraza da.
 
Taylorismo digitalaren eragina desberdina izango da herrialdeen arabera: Lan informatizagarriak gora egiten dutenez egunetik egunera, herrialde aurreratuenetan hauen diseinu eta garapena egingo da. Aldiz, garapen bidean zein azpigaratuta dauden herrialdeetan, non lan informatizagarri gehienak ezartzen diren,  soldata murrizketak eragingo ditu.