Fordismo: berrikuspenen arteko aldeak

<blockquote>[[Fitxategi:Henry ford 1919.jpg|thumb|Henry Ford (1919. urtean)]]'''Fordismoa''' XX. mendean sortu zen espezializazioa bultzatzeko, eta industriaren eraldaketa eta kostuen murrizketa sustatu zituen. <ref>{{Erreferentzia|abizena=Patricio Jiménez, Daniel.|izenburua=La retribución|argitaletxea=ESIC|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/733774053|isbn=978-84-7356-601-8|pmc=733774053|sartze-data=2020-12-01}}</ref> [[Taylorismo|Taylorismoarekiko]] aldeak kuantitatiboak dira kualitatiboak baino, biak langileen lan-denboren [[Estandarizazio|estandarizazioan]] eta kontrolean oinarritutako estrategiak baitira. Hala ere, fordismoa izan zen estrategia horiek bere adierazpen gorenera eraman zituena. Izan ere, merkatua hedatzeko estrategia bat garatu zuen eta, horren ondorioz, kopuruak handitzea eta estandarizazio maximoa lortu zuen. Hau dela eta, masa-ekoizpena lortu zen lehen aldiz, masa-kontsumo handia eskatzen zuena. Horregatik hedatzen da, nahitaez, merkatua; izan ere, unitate-bolumen handiagoa ([[Muntaketa-kate|Muntaketa-katearen]] mihiztatze-teknologiaren ondorioz) eta kostu txikia duenez (lanaren produktibitatea handitu delako, lanaldi garbia luzatu delako eta "kapitalaren zikloa" murriztu delako ekoizpenaren hasieraren eta azken salmentaren artean), ekoitzitakoak gainditu egiten du [[Elite|elitearen]] kontsumo-ahalmena, tradizionalki elite hori baitzen teknologia-kontsumitzaile bakarra ordura arte.</blockquote>Bilakaera izugarri honen ondorioz, [[Industrializazio|industrializazioaren]] [[Proletario|proletariotza]] baino estatus handiagoa duen langile espezializatu bat agertu zen, eta amerikar ereduko klase ertaina ere sortu zen, [[American way of life|''amerikan way''aren]] <ref>{{Erreferentzia|abizena=Fernández de Miguel, Daniel,|izenburua=El enemigo yanqui : las raíces conservadoras del antiamericanismo español|url=https://www.worldcat.org/oclc/852398457|edizioa=1a. edición|isbn=978-84-940186-3-3|pmc=852398457|sartze-data=2020-12-01}}</ref> arketipo bihurtuko zena. Sistemak langile-klasearen [[Ekoizpen-denbora|ekoizpen-denboraren]] kontrola baztertu egiten duzuen. Era berdinean gertatzen zen langileek, lan-indarra izateaz gain, euren lana modu autonomoan egiteko ezagutzak zituztenean; horrela, [[Kapitalismo|kapitalista]] produkzio denboretatik kanpo geratzen zen.

''Lanaren monopolio hori hausteko fordismoa (taylorismoaren aurreko laguntzaz) iritsi zen, langileak [[monopolio]] hori galtzera eta, ondorioz, produkzio-denboren kontrola galtzera daramaten ezaugarriak dituen lan alienatzaile baten bidez.'' Gainera, langile klase berri honen aurretik, langile batzuk sindikalizatuta zeuden. Elkartzeko modu hau [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetara]] iritsi zen [[Europa|Europako]] lehen etorkin oldea dela eta, artisauen lanari eta langileen gremioei oso lotuta.

[[Kateko ekoizpen|Kateko ekoizpena]] salgaien ekoizpenari gehitzearen ideiak [[masaren kultura]] edo [[masa ertaineko ideianideia]] moduan laburbil ditzakegundaitezkeen eraldaketa sozial eta kulturalak adierazi zuen. Prototipo gisa, serieko automobilen sorkuntzaz hitz egin daiteke, kapitalaren erdialdeko estimulu eta kode kultural berriak sortzen dituen kontsumoaren klasearteko hedapenaz.

Ohartarazi behar da, baita ere, [[keynesianismo|keynesianismoaren]] eskema ekonomikoaren pean heldutako ereduak ([[Ongizate-estatu|ongizate-estatura]] dakarrenak) mendeko klaseen protagonismo historikoa sustatzen duela eta kapitala gizarte- eta klase-kontsiderazioetara lotzen duela. Horrek guztiak eragina izan zuen benetako sozialismoen gorakadagorakadan eta [[liberalismo]] kapitalistaren hedapen globalaren beldurra dela eta eragina izan zuenbeldurrean.