|
=== Zesarea ===
Zesarea egiten denean, umekia ez da amaren baginatik ateratzen, baizik eta sabelean egiten den ebakian zehar.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=JAMA – The Latest Medical Research, Reviews, and Guidelines|hizkuntza=en|url=http://jama.ama-assn.org/cgi/data/293/17/2180/DC1/1|aldizkaria=jama.ama-assn.org|sartze-data=2018-11-15}}</ref> Erditzeak arazoak dituenean bakrrikbakarrik erabiltzen da teknika hau, batez ere naturala baino arrisku handiagoak dituelako eta gerora ere arazoak sortu ditzatekeelakoditzaketelako.
Erromatarren garaian, aurdunaldikohaurdunaldiko azkeneko faseetan zegoen ama hiltzen zenean egiten zen zesarea umearen bizitza zalbatzearrensalbatzearren. Hau, Lex Caesarea-an idatzita gelditu zen. Bizirik zegoen amari lehenengoz egin zioten zesarea dokumentatua, Suitzan gertatu zen 1500 urtean. Eta ama bizitzen jarraitu zuen gainera. Jacob Nuferrren emaztea izan zen emakume hori eta Jacob sendagilea. Ala eta guztiz ere, oso emakume gutxi ateratzen ziren bizirik. Irlanda eta Britainia Handian 1865. urtean emakumeen ehuneko laurogeita hamabost hiltzen ziren zesarea egiten zietenean. Gutxi gora behera momentu berdinean, hau da, XIX. mendean, Afrikara joan ziren europar exploratzaileekesploratzaileek teknika hau ikusi zuten Afrikan. Badirudi nahiko ohikoa zela. Amari alkohola ematen zioten anestesia bezelabezala eta belar ezberdinak ematen zizkieten osatzeko.
Gaur egun, erditze guztietatik ehuneko 10 eta 15 bitartekoak zesarea bidez gauzatzen dira. Nahiz eta Estatu Batuak eta Kanada ehuneko hogeitik gora egon.
XX. mendean ohikoena zesarea bertikala zen baina gaur egun zesarea horizontal praktikatzen da gehien. Kasu arraro batzuetan bestelako zesareak praktikatzen dira.
Teknika honek bere arriskuak ditu. Amarentzat, adibdezadibidez, hiltzeko arrizkuaarriskua lau aldiz biderkatzen dela uste da. Umearentzat, normalean arnasa hartzeko arazo gehagogehiago dituzte. Hamabi urtetarañokourtetarainoko umeetan asma gehiago neurtu da zesarea bidez jaiotako umeetan, besteetan baino. Beste arazo batzuk ere neurtu dira baina oraindik gehiago ikertu behar da. Ikerketa interesgarrienetakoa da Melbourne Unibertsitateko ''polidano et al (2017)'' ikerketa''.''
Anestesia gaur egun lokala da, [[Anestesia epidural|epidural]] deitutakoa. Lehen, generalajenerala ematen zen, baina lokala hobeagoa dela konturatu dira bai amarentzako eta baita umearentzako ere.
== Erditzearen hasiera ==
| 