Kutxatila-zelaien kultura: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
No edit summary |
||
1. lerroa:
'''Kutxa Zelaien Kultura''' [[Europa]] erdialdeko [[Brontze Aro]]ko indoeuropar kultura garrantzitsua izan zen, bere errauste [[nekropoli]]engatik eta [[K.a. XIII. mendea]]n izan zuten hedapen handiagatik bereizten zena.[[Fitxategi:UrnfieldCulture.jpg|alt=Kutxa -zelaien kulturaren zabalkundea Europan zehar.|ezkerrera|thumb|Kutxa -zelaien kulturaren zabalkundea Europan zehar.]][[Alpeak|Alpeen]] iparraldean bizi ziren herri indoeuropar
▲[[Alpeak|Alpeen]] iparraldean bizi ziren herri indoeuropar mendebaldetarrek [[K.a. XV. mendea|K.a. XV. mendetik]] kultura bakarra zuten, [[Tumuluen kultura]] deritzona. K.a. XIII. mendean errausketaren eta hauts horiek kutxetan jartzeko ohitura bereizgarria hedatu zen. Gertaera kultural honekin bat eginez, herri hauek, hauen artean [[zelta]]k, [[iliriar]]rak eta [[italiko]]ak daudelarik, azkar hedatzen hasten dira, [[Balkanak]] eta Europa mendebaldeko zati txikiak konkistatuz. Inperio [[hitita]] ere suntsitu zuten, [[burdina]]ren [[metalurgia]]ren sekretua bereganatuz. Beranduago, K.a. XII. mendean, euren kanpainak itsasoz jarraitu zituzten, [[Egipto]] erasoz eta [[filisteo|Filistea]] kolonizatuz. Hipotesi batek dioenez, jada greziartutako erteuropar hauek, [[K.a. XI. mendea]]n [[Grezia]] inbaditu eta mizenastar zibilizazioa suntsitu zuen doriar espedizio misteriotsuaren jatorria izango lirateke.
== Habitata ==
Defentsa natural edo artifizialak izaten ohi dituzte, batzuetan biak batera. Etxeak nagusiki egurrez eta buztinez eraikiak dira, laukiluze edo trapezoide formarekin. Bi isurkitako teilatuak zituzten kasu askotan.
Kultura honen barruan, lakuetako herriak ere agertzen dira: uretan sartutako harbilen gainean eraikitako etxeez osatutako herriak.
== Lurperaketak ==
Kultura honen ehorzketa ohiturak garrantzitsuak dira, horien arabera sailkatu eta identifikatzen baita batez ere. Ohikoena errausketa da. Beste aldaera batzuk ere badaude:
* Ontzia eta hatua<ref>Gorpuzkiaren ondoan uzten ziren objektuen multzoa; hildakoan bizi zen bitartean erabili zituenak, edo espresuki hilobirako eskuratutakoak.</ref> lurrean egineko zulo batean uzten da.
* Kutxarik gabe, zuzenean zuloan
* Harrizko zirkuluz estalitako kutxak...
16. lerroa:
Hil hatuan [[zeramika]] eta metalak egoten ohi dira. Batzuetan, nekropoliak erritu barrutiz inguratuak daude, ohi lubakiak, lauki edo zirkulu formako oinplanoa dutenak.
[[Fitxategi:Urnfield burial.png|alt=Europa Erdialdeko kutxa zelaien kulturako ohiko hilobi bat marrazki batean.|thumb|Europa Erdialdeko kutxa zelaien kulturako ohiko hilobi bat. Errauts-ontzia zeramikazko plater formako pieza batez estali ohi zen. |ezkerrera]]
[[Fitxategi:Urna cineraria del yacimiento de Can Missert. Bronce Final-Campos de Urnas del noreste. 1100-900 a. C. - M.A.N.jpg|alt=Iberiar Penintsulako ipar-ekialdeko kutxa -zelaien kulturako arrautzontzi bat.|erdian|thumb|Iberiar Penintsulako ipar-ekialdeko kutxa-zelaien kulturako arrautzontzi bat.]]
== Ekonomia ==
30 ⟶ 33 lerroa:
| ondorengoa = [[Hallstatt kultura]] <br /> [[Villanova Kultura]]
}}
== Oharrak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Erreferentziak ==
== Kanpo estekak ==
| |||