Madagaskar: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
t →‎Datu orokorrak: euskara argitu edo zuzendu
85. lerroa:
=== Demografia ===
{{sakontzeko|Malgaxe (herria)}}
Madagaskar herri pobrea da, [[demografia]]ko datuek erakusten dutenez: bizi-itxaropena 62 urtekoa da, emankortasuna emakumeko 5,24 haurrekoa da, eta jaioberrien hilkortasun-tasa jaiotzako ia % 10rekoa10ekoa. Bestalde, biztanleen % 30etik gora analfabetoak dira.
 
MadagaskarMadagaskarren ezproportzioan dagojende osogutxi jendeztatua,bizi kontuan hartzen bada eremuada: batez besteko dentsitatea km<sup>2</sup>-ko 33 biztanlekoa da. Alabaina, ez da ahaztu behar hazkunde demografikoa handia izan deladuela independentziaz gero, eta biztanle-kopurua bikoiztu egin dela hogeita hamar urtean. Inoiz baino gehiago, eskualdeen arteko desoreka nabarmenak ezkutatzen dituzte datuek, oro har. Bai biztanleen aldetik, bai ekonomiaren aldetik, probintzien batura gisa ikus daiteke Madagaskar, eta haien arteko harremanak, oztopo fisikoak direla-eta, ez dira errazak. Kanpotik etorriak asko dira ([[indiar]]rak, [[indonesiar]]rak, [[arabiar]]rak, [[afrikar]]rak) eta gizatalde bereiziak sortu dituzte eskualdeka ([[Merina etnia|merinak]], [[betsmisarakak]], [[betsileo]]ak).
 
Erdialdeko ordokiak (bertan dago hiriburua) oso jendeztatuta daude eta, orobat, iparraldea, iparraldeipar-mendebaldea eta ekialdeko kostaldea (han dago [[Toamasina]]ko portua). Aldiz, mendebaldean eta hegoaldean, askoz jende gutxiago bizi da. Landaldetik hirirako migrazioa indartsua den arren, [[urbanizazio]]-tasa aski txikia da oraindik.
 
== Ekonomia ==
95. lerroa:
[[Fitxategi:Travail en rizieres-madagascar.jpg|thumb|300px|ezkerrera|Arroz-soroetako lana, [[Ambositra]]tik gertu.]]
 
Madagaskarreko lurraldea ugaria eta oparoa da, baina osonekez nekezasor dadaiteke hartatik garapen sendo eta dinamikoa sortzea. Baliabide naturalak askotarikoak dira, baina kopuruz urriak dira. Oreka ekologikoa, gehienetan hauskorra, kinka larrian dago, baso-soiltzea dela-eta. Lurpeko aberastasunak handiak dira ([[grafito]]tik [[urre]]raino, harri erdibitxiez gainera), baina hobi gutxi dira ustiatzeko egokiak. Herrialdeak duen beste eragozpen larri bat barne-komunikazioen eskasia da, eta horrek asko mugatzen ditu harreman ekonomikoak. Azkenik, Madagaskar urruti dago kontsumogunekontsumo-gune handietatik, hau da, [[Europa]] eta [[Ipar Amerika]]tik, eta urruntasun horrek eragin handia du garraioen kostuetan.
 
Nolanahi ere, jarduera batzuk besteak baino gehiago garatu dira. [[Arroz]]a eta [[manioka|mandioka]] dira oraindik ere barne-kontsumorako lantzen diren gai nagusiak dira; [[azukre-kanabera]] eta [[kafe]]a, berriz, industrialki lantzen dira, edota esportaziorako. EraBalio berean,handiko baliobeste handikogai gaiakbatzuk ere esportatzen ditu (banilla, iltzeak, esentzia-olioak, [[litchi]]ak). Abere-hazkundeak balio sinboliko handia du gizarte malgaxean; usadioz, [[zebu]]ak hazten dira, eta ekoizpen berriak garatu dira ([[foie gras]]a). Arrantza ez da oraindik behar bezala ustiatzen. Lurpeko baliabideei dagokienez, kromita eta grafitagrafitoa bakarrik esportatzen dira kopuru esanguratsuetan. Industriaren alorrean, enpresak ertainak eta txikiak dira, barne-merkatura zuzenduak ia denak, eta erdiak baino gehiago Antananarivon daude; industriak NPGaren bosten bat hartzen du. Turismoak, itxaropen handiak ernatu baditu ere, inbertsio handiak behar ditu oraindik, ostatu azpiegituretan eta hegaldietan bereziki.
 
[[1972]]ko iraultzaz gero, politika ekonomikoa nazionalista eta [[sozialismo|sozialista]] izan da (nazionalizazioak, frankoaren eremutik ateratzea), eta, aldi berean, inbertsioak indartu dira. Munduko krisiak agerian utzi zituen sistema horren alderdi ahulak administrazioaren astuntasuna, gehiegizko zorrak, finantza-publikoen defizita, inflazioa, eta, hala, Madagaskarrek jaramon egin zien [[Nazioarteko Diru Funtsa]]ren aholkuei, austeritate eta liberalizazioen bideari heltzeari dagokionez. Maileguei, kanpo-zorrei eta erreformei esker, emaitza hobeak lortu ditu [[Barne produktu gordin|BPGan]], baina biztanleen diru-sarreren desberdintasunak, hala ere, nabarmenak dira, eta gizarte-arazo larriak izan dira horren ondorioz. Biztanleen % 70 pobrezian bizi dira.