Opera: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
35. lerroa:
== Hizkuntza eta itzulpen aferak ==
[[Handel]] eta [[Mozart]]en egunetatik, konpositore askok [[italiera]] erabili dute beren operen libretorako hizkuntza gisa. [[Bel canto|Bel Canto]] arotik [[Verdi]]raino, konpositoreek, batzuetan, beren operen bertsioak gainbegiratuko lituzkete, bai italieraz, bai frantsesez. Hori dela eta, ''[[Lucia di Lammermoor]]'' edo ''[[Don Carlos]]'' bezalako operak bertsio frantses eta italiarrean kanonikotzat jotzen dira gaur egun.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Don Carlo or Don Carlos? In Italian or in French? – Seen and Heard International|url=https://seenandheard-international.com/2013/09/don-carlos-in-french/|aldizkaria=seenandheard-international.com|sartze-data=2020-12-06}}</ref>
[[1950eko hamarkada]]ren erdialdera arte, onargarria zen operak itzulpenetan produzitzea, baita horiek jatorrizko konpositoreak edo libretistek baimendu ez bazituzten ere. Adibidez, Italiako opera-etxeek [[Wagner]] antzezten dute italieraz. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, operaren inguruko formakuntza hobetu egin zen, artistak jatorrizko bertsioetan ikasi zituzten eta itzulpenak mesede egin zien. Europako hizkuntzak jakitea, bereziki italiera, frantsesa eta alemana, kantari profesionalentzako prestakuntzaren zati garrantzitsua da gaur egun. "Prestakuntza operistikoaren zatirik handiena hizkuntzalaritzan eta musikaltasunean dago", azaltzen du [[Dolora Zajick]] mezzo-sopranoak. "kantatzen ari naizena ez ezik, beste guztiak kantatzen ari dena ere ulertu behar dut. Hainbat hizkuntzetan kantatzen dut: italiarra, txekiarra, errusiarra, frantsesa, alemana, ingelesa".<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dolora Zajick: 'Singing Is Connected To The Body'|hizkuntza=en|url=https://www.npr.org/sections/deceptivecadence/2014/03/19/291410969/dolora-zajick-singing-is-connected-to-the-body|aldizkaria=NPR.org|sartze-data=2020-12-06}}</ref>
1980ko hamarkadan, [[gaintitulu]]ak agertzen hasi ziren. Nahiz eta tituluak hasieran ia unibertsalki distrakzio gisa kondenatuak izan, gaur egun, opera-etxe askok ematen dituzte antzerkiko [[eszenaurre]]ko arkuaren gainetik proiektatutako tituluak, edo ikusleek hizkuntza bat baino gehiagoren artean aukera dezaketen banakako pantailak. TBko emisioek azpitituluak izaten dituzte, baita hizkuntza ondo ezagutzen duen jendearentzat badira ere (adibidez, opera italiar baten [[RAI]] transmisioa). Azpititulu horiek ez dute entzuten zaila dena bakarrik aipatzen, entzuleria oro har baizik; izan ere, kantatutako diskurtsoa askoz zailagoa da ulertzea hitz egindakoa baino, baita jatorrizko hiztunen belarrietan ere. Hizkuntza bateko edo gehiagoko azpitituluak estandar bihurtu dira opera, simulazio eta DVD edizioetan.
Gaur egun, oso gutxitan egiten dira operak itzulpenean. Hauek dira salbuespenak: Ingalaterrako Opera Nazionala, San Luisen Opera Antzokia, Pittsburgheko Opera Antzokia eta Hego Ekialdeko Opera, ingeleserako itzulpenak errazten dituztenak. Beste salbuespen bat, Humperdincken ''[[Hansel eta Gretel (opera)|Hansel eta Gretel]]'' bezalako ikusle gazteei zuzendutako opera-produkzioak eta Mozarten ''[[Txirula magikoa]]''ren produkzio batzuk dira.<ref>{{Erreferentzia|izena=Anthony|abizena=Tommasini|izenburua=A Mini-'Magic Flute'? Mozart Would Approve (Published 2005)|hizkuntza=en-US|data=2005-07-04|url=https://www.nytimes.com/2005/07/04/arts/music/a-minimagic-flute-mozart-would-approve.html|aldizkaria=The New York Times|issn=0362-4331|sartze-data=2020-12-06}}</ref>
== Erreferentziak ==
| |||