Holozenoko iraungipena: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
2. lerroa:
'''Holozenoko iraungipena''', baita ere '''seigarren iraungipen masiboa''' edo '''Antropozenoko iraungipena''', egungo [[Holozeno]] garaian gertatzen ari den [[iraungipen masibo]]a da, [[gizaki]]ek eragindakoa<ref name=Ceballos-Ehrlich-2018-06>{{erreferentzia |abizena1=Ceballos |izena1=Gerardo |abuzena2=Ehrlich |izena2=Paul R.|authorlink2=Paul R. Ehrlich |izenburua=The misunderstood sixth mass extinction |aldizkaria=[[Science (aldizkaria)|Science]] |data=2018ko ekainak 8 |volume=360 |alea=6393 |orrialdeak=1080–1081 |doi=10.1126/science.aau0191 |pmid=29880679 |oclc=7673137938|bibcode=2018Sci...360.1080C |s2cid=46984172 |url=https://science.sciencemag.org/content/360/6393/1080.2 | hizkuntza=en}}</ref>. Bere baitan hartzen ditu [[landare]] eta [[animalia]] familia ugari, horien artean [[ugaztun]]ak, [[hegazti]]ak, [[narrasti]]ak, [[anfibio]]ak, [[arrain]]ak eta [[ornogabe]]ak.
 
Holozenoaren hasieran, [[azken glaziazioa]]ren ondoren, ''[[Homo sapiens]]''ek jendeztatutako kontinente eta uharte berriak izan ziren, batez ere, [[megafauna]] desagertzen ikusi zutenak. XIX. mendearen hasieratik, etengabeko azelerazioan 1950eko hamarkadatik aurrera, iraungipenak tamaina guztietako espezieei dagozkie, eta batez [[biodibertsitate]] handiko inguruneetan, [[oihan tropikal]] eta [[uharri]]etan esaterako. Oraingo iraungipen-tasa 100 edo 1.000 aldiz handiagoa izan daiteke, egungo biodibertsitatearen bilakaeran batez besteko tasa naturala baino<ref name="ADPF2004">{{erreferentzia|hizkuntza=fr|egilea1=A. Teyssèdre|izenburua=Vers une sixième grande crise d'extinctions ?|éditeur=|lekua=Paris|urtea=2004|orrialdeak=241|passage=pp. 24-49|isbn=978-2-914935-27-2|liburua=Biodiversité et changements globaux - enjeux de société et défis pour la recherche |éditeurADPF}}.</ref>. 2007an, [[Naturaren Kontserbaziorako Nazioarteko Erakundea]]k ebaluatu zuen 8 txori espezietik 1, 4 ugaztunetik 1, 3 anfibiotik 1 eta landare guztien %70 arriskuan daudela, kalkulatu ziren 41.000 espezieetan<ref>{{fr}} [http://www.lexpress.fr/info/quotidien/actu.asp?id=13949 « L'extinction des espèces s'accélère »], L'Express.fr, 2007-009-12 (''kontsulta: 2007-9-13'').</ref><ref name="lemonde 13 08 2008">{{fr}} Christiane Galus, [https://www.lemonde.fr/sciences-et-environnement/article/2008/08/13/la-sixieme-extinction-des-especes-peut-encore-etre-evitee_1083195_3244.html « La sixième extinction des espèces peut encore être évitée »], ''[[Le Monde]]'', 2008-8-13.</ref>..
 
==Erreferentziak==