Gartzia V.a Ramiritz: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
t Xirkan wikilariak «Gartzea IV.a Remiritz» orria «Gartzia V.a Ramiritz» izenera aldatu du: https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0192.pdf
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
{{biografia_infotaula_automatikoa}}
'''GartzeaGartzia IVV.a Remiritz Ramiritz''Berrezarlea' edo '''Gartzia Berrezarlea'''<ref name="Euskaltzaindia">[http{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/indexdok/arauak/Araua_0192.php?optionpdf|egilea=com_eoda&Itemid[[Euskaltzaindia]]|izenburua=191&lang=eu&testua=remiritz&view=deiturak192. Euskaltzaindiarenaraua: izendegia.]Iruñeko eta Nafarroako Erresumako errege-erreginen izenak}}</ref> edo—{{lang-la|Garcia '''Gartzea IV.a'''Renimiriç}}—, batzuetan '''VIV.a''', '''VI.a''' edo '''VII.a''' —{{lang-la|Garcia(1112 Renimiriç}}—aldean ([[galdera-marka|?]] - † [[Lorka]], [[1150]]ko [[azaroaren 21]]a), [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko erregea]] (izan zen [[1134]]-[[1150]]) izanbitartean. zen[[Nafarroako Erresuma]]ko handiki eta apezpikuek aukeratu zuten errege, [[Alfontso Borrokalaria]]ren testamentuaren xedapenei men egin gabe.
 
== Erregealdia ==
Aita [[Ramiro Antso Iruñekoa|Ramiro Antso]], [[Monzón]]go eta [[Logroño]]ko jauna, eta ama [[Kristina Rodriguez (noblea)|Kristina Rodriguez Diaz Vivarrekoa]], [[Cid Campeador|El Ciden]]ren alaba, izan zituen.
[[Nafarroa]]ko handiki eta apezpikuek errege aukeratua zen, [[Alfontso I.a Nafarroakoa|Alfontso I.a ''Bataiatzailea''ren]] testamentuaren xedapenei men ez egiteko.
 
[[Antso IV.a Gartzez Peñalengoa|Antso IV.a ''Peñalengoa'']] hil zenetik [[Alfontso I.a Nafarroakoa|Alfontso I.a ''Borrokalaria'']] hil zenzendu arte, [[Nafarroako Erresuma|Nafarroa]] eta [[Aragoi]]koAragoiko erresumak batera gobernatuak izan baziren ere, banatzeko proposamena egin zuten handikiek [[Vadoluengoko ituna|Vadoluengoko itunean]], aita [[Ramiro II.a Aragoikoa|Ramiro Antso]] [[Aragoi]]koAragoiko erregea izatea eta GartzeaGartzia semea, berriz, [[Nafarroa]]koaNafarroakoa. Biek erresuma bana bazuten ere, bien artean Ramiro zen nagusia.
Aita [[Ramiro Antso Iruñekoa|Ramiro Antso]], [[Monzón]] eta [[Logroño]]ko jauna, eta ama [[Kristina Rodriguez (noblea)|Kristina Rodriguez Diaz Vivarrekoa]], [[Cid Campeador|El Ciden]] alaba, zituen.
 
[[Antso IV.a Gartzez Peñalengoa|Antso IV.a ''Peñalengoa'']] hil zenetik [[Alfontso I.a Nafarroakoa|Alfontso I.a ''Borrokalaria'']] hil zen arte [[Nafarroako Erresuma|Nafarroa]] eta [[Aragoi]]ko erresumak batera gobernatuak izan baziren ere, banatzeko proposamena egin zuten handikiek [[Vadoluengoko ituna|Vadoluengoko itunean]], aita [[Ramiro II.a Aragoikoa|Ramiro Antso]] [[Aragoi]]ko erregea izatea eta Gartzea semea, berriz, [[Nafarroa]]koa. Biek erresuma bana bazuten ere, bien artean Ramiro zen nagusia.
 
[[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a Leongoa]] [[Zaragoza]]ra sartu eta aragoiarrek basailutza egin zutenean, erresuma bien arteko banaketa areagotu zen, [[Antso III.a Gartzez Nagusia|Antso III.aren]] [[Feudalismo|feudo]] baziren ere.
 
[[1137]]an GartzeakGartziak [[Alfontso I.a Portugalgoa]] kidetu eta, basailutza egina bazuen ere, [[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a Leongoaren]] aurka egin zuten. Bakea [[1139]] eta [[1140]] artean sinatu zuten.
 
Nafarrek [[1146]]an [[Deustia]] okupatu zuten, baina [[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a Leongoak]] erresuma bien arteko epailearena egin zuen.
17 ⟶ 15 lerroa:
[[1144]]an alargun gelditu eta gero, [[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a Leongoaren]] alaba zen [[Urraka Gaztelakoa|Urraka]] ezkondu zuen. Hortik aurrera, [[Nafarroako Erresuma|Nafarroa]] eta [[Aragoi]]ko erregeak [[Leongo Erresuma|Leon]] eta [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako]] enperadorearekin senidetu ziren, era berean [[Erramun Berenger IV.a|Erramun Berenger]] koinatua zen. Denek [[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a enperadorearen]] menpekotzat jo zuten.
 
Ordutik aurrera, GartzeakGartziak [[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a Leongoa]]ri lagundukolagundu duzion bere [[errekonkista]] kanpainetanerrekonkistakanpainetan. Esate baterako, [[1147]]an [[Almería]] okupatzera lagundu zuenzion.
 
[[1149]]an bake-ituna sinatu zuen [[Erramun Berenger IV.a|Erramun Berengerrekin]]. Hori zela eta, katalanak [[Zuria Nafarroakoa (1133-1156)|Zuria]] alaba ezkonduko zuen, [[Petronila Aragoikoa]]ren senargaia bazen ere. Baina konpromisoa ez zen bete, GartzeaGartzia hil zelako. [[1150]]ko [[azaroaren 21]]ean [[Lorka]]n hil zen, [[Lizarra]]tik gertu. [[Iruñeko katedrala|Iruñeko katedralean]] lurperatu zuten.
 
== Familia ==
36 ⟶ 34 lerroa:
 
== Ezkontzak eta seme-alabak ==
Gartzea IVV.a hiru aldiz ezkondu zen.
Lehenik, errege titulua ez zuelarik, [[1130]] inguruan, ezkondu zen [[Margarita l'Aiglekoa|Margaritarekin]], L'Aigleko jaunaren alabarekin. Margarita hil zen [[1141]]eko [[maiatzaren 25]]an, hiruhil zen. Hiru seme-alabakalaba izan zituelarikzituzten:
* '''[[Antso VI.a NafarroakoaJakituna|Antso VI.a]]''', ondoko Nafarroako erregea
* '''[[Zuria Nafarroakoa (1133-1156)|Zuria]]''', Gaztelako [[Antso III.a Gaztelakoa|Antso III.a]] erregearekin ezkondua ([[1151]])n, eta [[Alfontso VIII.a Gaztelakoa|Alfontso VIII.a]] erregearen ama
* '''[[Margarita Iruñekoa|Margarita]]''', Siziliako [[Gilen I.a Siziliakoa|Gilen I.a]] erregearekin ezkondua ([[1150]])ean, eta [[Gilen II.a Siziliakoa|Gilen II.a]] erregearen ama
 
Bigarren ezkontza [[1144]]an izan zen Gaztelako [[Alfontso VII.a Gaztelakoa|Alfontso VII.a]] erregearen sasiko alaba zen [[Urraka Gaztela eta Leongoa|Urrakarekin]]. Urraka [[1189]]an hilkohil zen. Alaba bat izan zuten:
* '''[[Antsa Iruñekoa (XII. mendea)|Antsa]]''', Biarnoko [[Gaston V.a Biarnokoa]] bizkondearekin ezkonduaezkondu zena. Azken hau hil ondoren (1170), [[Petri Manrique Larakoa|Petri Manrique]] Molinako jaunajaun eta Narbonako bizkondearekin ezkondua eta [[Emeriko IV.a Narbonakoa|Emeriko IV.a]] bizkondearen ama.<ref>{{erreferentzia|abizena = Sánchez de Mora|izena = Antonio |izenburua = La nobleza castellana en la plena Edad Media: el linaje de Lara. Tesis doctoral. Universidad de Sevilla|urtea = 2003|lekua=Sevilla|hizkuntza=es|url = http://fondosdigitales.us.es/thesis/thesis_view?oid=271|orrialdea=328}}</ref>
 
Hirugarrenez, [[Ganfreda LopezLopitz]]ekin ezkondu zuen.
 
Maitale ezezagun batekin Gartzea Remiritz erregeak seme bat izan zuen:
* [[Errodrigo Iruñekoa|Errodrigo Gartzea]], 1172ko urtarrila eta gero hila, Montescagliosoko kondea.<ref>[[Hugo Falcando]]k "erreginaren neba ([[Margarita Iruñekoa]]rena) [[Palermo]]n geratu ... eta Errodrigo zuen izena ... erreginak Henrike izenera aldatzea eskatu eta Montescagliosoko konderria eman zion" dio, ''The History of the Tyrants of Sicily by Hugo Falcandus'', G. A. Loud eta T. Wiedmann, Manchester University Press, 1998, 155. orr.</ref>, [[1167]]an [[Roger II.a Siziliakoa]]ren alaba bat ezkondu zuena<ref>[[Salerno]]ko artzapezpikua zen Romualdo Guarnaren kronikak "''Henricus naturalis frater reginæ'' Siziliara heldu zenean ''comitatum Montis-Caveosi'' izendatu zutela eta ''unam de filiabus regis Rogerii'' ezkondu zuela" dio. ''Cronica di Romualdo Guarna arcivescovo Salernitano (Chronicon Romualdi II archiepiscopi Salernitani)'',''Cronisti e scrittori sincroni Napoletani'' G. del Re, 1845, Vol. 1 ([[Napoli]]), 31. orr.</ref>.
 
== Erreferentziak ==
{{commonskat}}
 
{{Erreferentzia zerrenda}}
 
59 ⟶ 55 lerroa:
* Grassotti, H. ''Homenaje de García Ramírez a Alfonso VII'' Vianako Printze erakundea. 94-95 orr. ([[1964]]).
* [[John Julius Norwich|Norwich, John Julius]]. ''The Kingdom in the Sun 1130-1194''. Longmans: [[Londres]], [[1970]].
 
== Kanpo estekak ==
 
 
{{Oinordekotza
65 ⟶ 64 lerroa:
| epea = [[1134]] - [[1150]]
| ondorengoa = [[Antso VI.a Nafarroakoa|Antso VI.a]]}}
{{bizialdia|?|1150eko|Gartzea 04}}
 
{{Nafarroako errege-erreginen aurkibidea}}
 
{{bizialdia|?|1150eko|Gartzea 04}}
 
[[Kategoria:Nafarroako errege-erreginak]]
[[Kategoria:Semeno leinua]]