Pafos: berrikuspenen arteko aldeak

[[Publio Ovidio|Ovidiok]] ''[[Metamorfosiak (Ovidio)|Metamorfosiak]]'' liburuan kontatzen duenaren arabera [[Pigmalion]] Zipreko erregea luzaroan ibili zen emakume perfektuaren bila eta aurkitu ez zuenez emakumezko perfektuaren [[boli]]zko eskultura egin zuen. berehalaBerehala maitemindu zen berataz eta [[afrodita]] jainkosak bizitza eman zion Galateari. Bikoteak semea (Pafos) eta alaba (Metharme) izan zituen.

Gaur egun Kouklia herria dagoen eremuan egon zen. Itsasotik gertu dagoen muino batean erakieraiki zen, Zephyrium lurmuturretik gertu eta Bocarus ibaia itsasoratzen den puntuaren alboan<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Hesychius|urtea=|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>.

[[Heleniko|Heleniarren]] garaian eraiki zuten hiri berria, itsasertzean, kai naturala aprobetxatuz, Pafos zaharretik 12 kilometro ipar-mendebaldera. Honek ere badu bere kondaira, eta [[Troiako gerra]]tik bueltan Agapenor buruzagi [[arkadia]]rra ekaitz handi baten erruz gainontzeko greziarrengandik banatubanandu egin zen eta Pafosen lehorreratu zen (Pausanias viii. 5. § 2.). [[Herodoto]] historialariak arkadiarren kolonia bat bazela aipatu zuen<ref name=":0" />.

Usterik zabalduenaren arabera Palae-Pafoseko azken erregea zen Nicocles izan zen Pafos berria eraiki zuena, Nea-Pafoseko Artemis Agrotera tenpluan dagoen idazki batean hala esaten baita. K.a. 312 urtean Marion hiria suntsitu zuen [[Ptolomeo I.a]]k eta bertako biztanleak Pafosera iritsietorri ziren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, PAPHOS or Nea Paphos (Kato Paphos) Cyprus.|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:entry=paphos-1|aldizkaria=www.perseus.tufts.edu|sartze-data=2020-10-28}}</ref>. Etxe helenistiko batean K.a. IV. mendeko zilarrezko txanpon ugari aurkitu dira eta badirudi ordukoa dela Nea-Pafosen fundazio data.

Nea-Pafos hiri nagusia bihurtu bazen ere Palae-Pafosen indartsu jarraitzen zuen Afroditaren mitoakgurtzak eta Estrabonek dioenez bien arteko bidea gizonezko eta emakumezko erromesez betetzen zen urtero. Erromes hauek Nea-Pafosetik soilik ez, Zipreko beste hiri askotatik ere etortzenjoaten ziren.

Lurrikara handi batek Pafos suntsitu zuela dio [[Seneka]]k baina ez du zehaztezehazten bi Pafosetatik zein izan zen suntsitua. [[Zesar Augusto|Augusto]] enperadoreak berriro eraiki zuen eta ''Augusta'' izena eman bazion ere Pafos izena erabiltzen jarraitu zuten bertakoek<ref name=":0" />.

Bibliako ''[[Apostoluen Eginak]]'' liburuan [[Bernabe (apostolua)|Bernabe]] eta [[Paulo Tarsokoa|Saulo Tarsokoa]] apostoluak [[Salamina (Zipre)|Salaminara]] iritsi zirela aipatzen da eta Jainkoaren hitza zabaldu zutela uhartean zehar ibilbidea Pafosen amaitu zuten arte<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Acts 13:4-6|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>. Bertan Saulok Sergius Paulus erromatar prokontsula kristau bihuru zuen Elimas azti judua itsutu eta garaitu ondoren. Pafosen izendatzen zaio aurrenekolehenengo aldiz Paulo Tarsokoa, aurrez Saulo zenari.

[[Bizantziar Inperioa|Bizantziarrek]] [[Pafoseko gaztelua]] eraiki zuenzuten itsasportua zaintzeko. Lusignan erregeek berreraiki egin zuten XIII. mendean. 1570. urtean [[Otomandar Inperioa|otomandarrek]] Zipre eskuratu zutenean gotortu egin zuten berriz.

[[Britainiar Inperioa|Britainiarren]] garaian (XIX-XX. mendeetan) populazioak behera egiten jarraitu zuen. Biztanle asko [[Limasol]]era eta Nikosiara joan ziren eta beste askok uhartetik alde egin zuten.