Bideokontsola: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Dena bete dut, lehenengo lau paragrafoak izan ezik |
|||
8. lerroa:
Bideojokoak, hainbat modutara aurkez daitezke: plastikozko kartutxoen moduan, [[diskete]] batean, memoria txartel moduan, [[Disko trinko (CD)|disko konpaktuan]] ([[PlayStation]]-ren, [[Sega Saturn]]-ren kasuan bezala) , GD-ROM diskoak ([[Sega Dreamcast]]-en kasuan), "GOD" diskoak ([[Nintendo GameCube]]-ren kasuan), [[DVD|DVDa]] ([[PlayStation 2]], [[Wii]], [[Xbox]], [[Xbox 360]]-en bezala), [[Blu-ray]] ( [[PlayStation 3]], [[Xbox One|Xbox One,]] [[PlayStation 4]] kontsoletan bezala) edo Ultra HD Blu-ray kasuan ([[PlayStation 5]], Xbox Series X-ren kasuan). DVD-ROM eta BD-ROM dira zazpigarren belaunaldiko joko kontsoletan estandar bihurtu direnak. Kartutxoak bideo-joko eramangarrietarako edo lehenengo belaunaldietako bideojokoetarako erabiltzen zen. Gaur egun, [[PlayStation Portable]]-k UMD erabiltzen du, eta [[Nintendo DS]], [[Nintendo 3DS]] eta [[Nintendo Switch]]-ek SD txartel gailu eramangarriak erabiltzen dituzte.
== Historia ==
Mende erdi atzera, oso zaila zen entretenimendu-kontsola bat izatea. Lehen bideo-jokoa 1958an sortu bazen ere, ez zen urte asko igaro teknologia hori etxeetara sartu zenetik.
Tramankulu horiek haurren eta gazteen bizitzan sartu zirenetik, entretenimenduaren paradigma astindu ikusi egin da, eta aire independenteko aisialdiko okupazioen balantza eta beste batzuk pantaila baten aurrean alderik alde aldatu ziren, inolako zalantzarik gabe.
Bideo-jokoek alderdi askotako bilakaera izan dute sortu zirenetik. Baina aldaketa hori ez zen bideragarria izango haiek jasaten zituzten teknologien optimizazioarekin batera egon ez bazen. Horregatik, kontsoletan funtsezko aldaketa egon zen.
Lehenengo bideojokoa zein izan zenari buruz eztabaida dago. 1948. urtean misilen jaurtiketa simulatzen zuen aparatu baten patentea erregistratu zen Estatu Batuetan. 1952an artzain-jokoan oinarritutako ''OXO'' bideojokoa egin zuen Cambridgeko Unibertsitateko EDSAC konputagailuan. 1958an ''Tennis for Two'' sortu zuten, ping-pong simulagailu bat, bi giza jokalariren arteko lehen bideojokoa. 1962an ''Spacewar!'' sortu zen, lehen '''''[[shooter]]''''' bideojokoa. 1968an telebistan oinarrituriko lehenengo bideokontsolaren prototipo erabilgarria eraiki zen: Odyssey izenekoa.
Bideojokoen industrian, hainbat belaunalditan sailkatu dira bideojokoak. Sailkapen hori abiarazte-denborak eta une horretan dagoen teknologiak zehazten dute. Enpresa fabrikatzaileek kontsola berri bat merkaturatzen dute denbora jakin batean (5 edo 6 urte bitartekoa izan daiteke). Hala ere, belaunaldi batzuk bit-kopuru jakin batek markatzen jarraitzen dute, hauek prozesadorearen bus-zabalera zehazten dutelarik (bigarren belaunalditik seigarren belaunaldira).
Merkatuan agertu ziren lehen bideokontsolek 8 biteko prozesadore bat zuten. Bigarren belaunalditik aurrera, elaboratzaile batzuek 16 biteko taldeak aurkezten zituzten. Kreazio handiagoko kontsola batek ez du nahitaez bits gehiagoko datuen bus-zabaleraren prozesadore bat izan behar, belaunaldi bakoitzean aurrekoaren zenbakia bikoizten dela uste duenaren alderantzizkoa, prozesadore baten potentzia, bere bus zabaleraz gain, bere konposizio eta azkartasunagatik determinatua dagoelako.
Sortu berri diren bideokontsoletan, oraingoz, ez da soilik PUZaren potentzia mendekoa, baizik eta GPU prozesadore grafikoarena ere, kontsolan grafikoen jardunaren eskuordetutako prozesadorea baita.
=== Lehen belaunaldia ===
Lehen ordenagailu-jokoak 1960ko hamarkadan agertu baziren ere, hauek pantaila bektorialak erabiltzen zituzten, ez bideo analogikokoak. Magnavox konpainia elektronikoak mahai gaineko lehen bideo-kontsola ez zuen 1972 arte kaleratu. Magnavox Odyssey Ralph, Baerrek sortu du. Odysseyak garaipen moderatua izan zuen, hala ere, Atariko arcade Pong jokoaren jaurtiketarekin, bideojokoak zabaltzen hasi ziren, publikoa industria berriaren aurrean interesa erakusten hasi zen. 1975eko udazkenean, Magnavox konpainiak Odyssey proiektua bertan behera utzi zuen, Odyssey 100ean Pong eta Hockey taldeek bakarrik jokatzen baitzuten.
Ondoren, Odyssey 100 kontsolaren eguneratze batek, 200 kontsolak, puntuazio pantaila txertatu bat zeraman, 4 jokalariraino ahalbidetzen zuen, eta hirugarren joko batekin batera saltzen zen: Smash. Ia aldi berean, Sears merkataritza guneen kateak Atari Pong sistemaren eskubideak erosi zituen eta kontsumo merkatuan sartu zuten Sears-Telegames izenarekin. Arcade merkatuan bezala, merkatu azkarra Pong klonen kontsolez eta joko eratorriez urpean utzi dute.
=== Bigarren belaunaldia ===
1970eko hamarkadaren bigarren erdian hasi zen, 1976an Fairchild Channel F iritsi zenean. Belaunaldi honetan Atari 2600, Colecovision, Mattel Intellivision eta Atari 5200 nabarmendu ziren. Erabateko nagusitasuna Atarirena izan zen, baina gutxienez bi aurkari nabarmen izan zituen. Colecovision, Mattelen 2600 e Intellivision delakoaren kolore bikoitzarekin, historian lehen aldiz 16 biteko CPUa duena.
=== Hirugarren belaunaldia ===
Bideojokoen krisiaren ondoren, kontsolen mundua ia monopolio japoniar bat da. Belaunaldi honetan, NES (Nintendo Entertainment System), Famicom (Japoniako nes) edo Hyundai Comboy (Hego Korean hala deitua) eta Sega Master System bezalako kontsolek, 8 Bits zituzten. NES ia bakarrik nagusitzen da 1988an Mega Drive iritsi zen arte. Belaunaldi hau "8 bit-en aroa" bezala ezagutu zen.
=== Laugarren belaunaldia ===
Bideojokoen historian, bideokontsolen laugarren belaunaldia (ohikoagoa 16-biteko aro bezala aipatua) 1987ko urriaren 30ean hasi zen Nippon Electric Company 's enpresa japoniarrak (NEC) PC Engine (TurboGrafx-16 bezala ezagutua Ipar Amerikan) kaleratu zuenean. 1988an Segak bere kontsola aurkeztu zuen 16 biteko PUZarekin, Sega Genesis Amerikan eta Sega Mega Drive Europan eta Asian. 1990ean, Nintendok 16 biteko Super Nintendo kontsola atera zuen, eta, aurten bertan, SNK arcade ekoizleak Neo-Geo atera zuen, bere prezio handiagatik Rolls Royce izeneko belaunaldi honetako kontsola indartsuena. Belaunaldi hau kartutxoari erantsitako txip grafikoengatik nabarmentzen da, Super FX eta SVP kasu, baita Mega Driveren hardware handitzeengatik ere: Mega CD eta Sega 32X. Hainbat kontzeptu agertzen dira, hala nola multitarea, multimedia, bektore-grafikoak, etab. Super Nintendo kontsola salduena da 49 milioi unitaterekin, nahiz eta Europan gehien saltzen dena Mega Drive izan.
=== Bosgarren belaunaldia ===
== Kanpo estekak ==
| |||