Zubi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
40. lerroa:
Egitura motaren arabera ordea, zubi mota ugariago daude:
[[File:BeamBridge-diagram.svg|thumb|200px|[[Zubi habedun]]a]]▼
*[[Zubi habedun]]a: Zubi hauen egitura nagusia [[habe]] bat edo gehiago dira. Konpresio indar bertikala besterik ez dute egiten euskarrietan<ref name="beambridge">{{erreferentzia | hizkuntza = en | url=http://www.design-technology.org/beambridges.htm | izenburua=Beam bridges | argitaletxea=Design Technology | sartze-data=2008-5-14 | url-status=live | artxibourl=https://web.archive.org/web/20080518121256/http://www.design-technology.org/beambridges.htm | artxibodata=2008-5-18 | df=mdy-all }}</ref>, eta egituran sortzen diren esfortzuak makurduran eta ebakiduran dira nagusiki. Euskarri ugari badaude, tartekoak [[harroin]] izenez ezagutzen dira. Batzuetan, harroin hauek [[zubi-branka]]k dituzte urak eramandako hondakin flotatzaileak saihesteko. Lehenengo habeak enbor soilak baino ez ziren, [[erreka]]k eta antzeko elementu xumeak zeharkatzeko. Egun, zubi habedunen egitura [[altzairu]]zkoa edo [[hormigoi]]zkoa izan ohi da. Habeak nekez gainditzen du 75 m luzeran, flexioak luzeraren karratuarekiko proportzionalean handitzen baita (eta gezia luzeraren ber 4)<ref>{{en}}[http://www.engineersedge.com/beam_bending/beam_bending1.htm Structural Beam Deflection Stress Bending Equations / Calculation Supported on Both Ends Uniform Loading]. ''Engineers Edge''. 2013-04-23.</ref>. Hala ere, [[Rio de Janeiro|Rio]]-[[Niterói]] zubiko erdiko habea 300 m luze da. Mota honetako munduko zubi luzeena ''Pontchartrain Causeway'' da ([[Louisiana]], [[AEB]]), 38,35 km luze dena, nahiz eta habe bakoitzak 17 m izan<ref>{{erreferentzia|data= 1956-5-28|izenburua=A big prefabricated bridge|journal=[[Life (magazine)|Life]]|volume=40|issue=22|pages=53–60}}</ref>. Nahiz eta zubi mota zaharrena izan, gaur egun ere oso ohikoak dira.▼
{{clear}}▼
[[File:ArchBridge-diagram.svg|thumb|200px|[[Zubi arkudun]]a]]
*Zubi arkuduna: Zubi hauen egitura nagusia [[arku (arkitektura)|arku]] bat edo gehiago dira. Zubiaren bi muturretako euskarriei (zubiburuei) konpresio indar zeiharrak transmititzen die, arkuaren inklinazioaren araberakoak. Lehen zubi arkudunak [[Antzinako Grezia]]n eraiki ziren, oraindik zutik dirauen Kazarma zubia barne. Harriz eraikiak izan ziren. Mota honetakoak dira [[harri]]zko (eta [[adreilu]]zko) zubi historiko gehienak, [[Euskal Herri]]koak barne, 2000 urtez eraiki izan direnak. Gerora, altzairuak eta hormigoiak askoz [[Argi (ingeniaritza)|argi]] handiagokoak ahalbidetu zituen. Harrizko zubi handiena, 5.000 tona [[harlandu]] soltez egina, Solkan zubia da (1905, [[Nova Gorica]], [[Eslovenia]]) eta 220 m luzeko argia du. Bestela, munduko zubi arkudun handiena Chaotianmen zubia da (2009, [[Chongqing]], [[Txina]]), [[Yangtze]] ibaiaren gainean, 1.741 metro luze eta 552 metroko argiarekin<ref name=Chaotianmen>{{erreferentzia | url=http://www.guinnessworldrecords.com/records-1/longest-bridge-steel-arch-bridge/# | argitaletxea=Guinness World Records | sartze-data=2013-02-18 | izenburua=Longest bridge, steel arch bridge | url-status=dead | artxibourl=https://web.archive.org/web/20131019124452/http://www.guinnessworldrecords.com/records-1/longest-bridge-steel-arch-bridge/ | artxibodata=2013-10-19 | df=mdy-all }}</ref>.
[[File:TiedarchBridge-diagram.svg|thumb|200px|Zubi arkudun esekia]]
*Zubi arkudun esekia: Arku formako super-egitura dute, baina ohiko zubi arkudunen ezberdina da, indarra muturretan konpresioan transmititu ordez, arkuen muturrak trakzioan eusten dira egituraren beheko atalean zehar.
▲{{clear}}
▲[[File:BeamBridge-diagram.svg|thumb|200px|[[Zubi habedun]]a]]
▲*[[Zubi habedun]]a: Zubi hauen egitura nagusia [[habe]] bat edo gehiago dira. Konpresio indar bertikala besterik ez dute egiten euskarrietan<ref name="beambridge">{{erreferentzia | hizkuntza = en | url=http://www.design-technology.org/beambridges.htm | izenburua=Beam bridges | argitaletxea=Design Technology | sartze-data=2008-5-14 | url-status=live | artxibourl=https://web.archive.org/web/20080518121256/http://www.design-technology.org/beambridges.htm | artxibodata=2008-5-18 | df=mdy-all }}</ref>, eta egituran sortzen diren esfortzuak makurduran eta ebakiduran dira nagusiki. Euskarri ugari badaude, tartekoak [[harroin]] izenez ezagutzen dira. Batzuetan, harroin hauek [[zubi-branka]]k dituzte urak eramandako hondakin flotatzaileak saihesteko. Lehenengo habeak enbor soilak baino ez ziren, [[erreka]]k eta antzeko elementu xumeak zeharkatzeko. Egun, zubi habedunen egitura [[altzairu]]zkoa edo [[hormigoi]]zkoa izan ohi da. Habeak nekez gainditzen du 75 m luzeran, flexioak luzeraren karratuarekiko proportzionalean handitzen baita (eta gezia luzeraren ber 4)<ref>{{en}}[http://www.engineersedge.com/beam_bending/beam_bending1.htm Structural Beam Deflection Stress Bending Equations / Calculation Supported on Both Ends Uniform Loading]. ''Engineers Edge''. 2013-04-23.</ref>. Hala ere, [[Rio de Janeiro|Rio]]-[[Niterói]] zubiko erdiko habea 300 m luze da. Mota honetako munduko zubi luzeena ''Pontchartrain Causeway'' da ([[Louisiana]], [[AEB]]), 38,35 km luze dena, nahiz eta habe bakoitzak 17 m izan<ref>{{erreferentzia|data= 1956-5-28|izenburua=A big prefabricated bridge|journal=[[Life (magazine)|Life]]|volume=40|issue=22|pages=53–60}}</ref>. Nahiz eta zubi mota zaharrena izan, gaur egun ere oso ohikoak dira.
{{clear}}▼
[[File:TrussBridge-diagram.svg|thumb|200px|Zubi saretaduna]]▼
*Zubi saretaduna: [[Zubi habedun]]en antzekoa da, non egitura nagusia [[sareta]]-habe bat den. Sareta bat egitura erretikular bat da, korapiloetan lotuz eta triangeluak eratuz atal zuzenez osatua. Atal zuzen konektatu hauek trakzioan edo konpresioan daude, egitura barneko esfortzuen transmisioaren arabera. tentsiotik, konpresiotik edo batzuetan bietatik estresatu daitezke karga dinamikoei erantzunez. XIX. mendetik aurrera garatu ziren, [[altzairu]]aren ingeniaritzarekin batera. Euskal Herrian [[Ormaiztegiko bidezubia]] (1863) eta [[Burdinazko zubia (Zangoza)|Zangozako burdinazkoa]] (1891) dira mota honen adierazgarri.
{{clear}}▼
[[File:CantileverBridge-diagram.svg|thumb|200px|Zubi mentsuladuna]]▼
*Zubi mentsuladuna (edo ''cantilever''): [[mentsula]] bat edo gehiago bezala funtzionatzen dute, hau da, hegalean, non [[habe]]ak bakarrik mutur batetik eusten diren. Zubi hauek habedun eta saretadunen material eta teknika berak erabiliz eraikitzen dira, desberdintasuna indarrak kalkulatzeko moduan baitago. Zubi batzuek, habe txikiago bat dute bi mentsularen artean, argia handitu ahal izateko. Munduko zubi luzeena Québec zubia da ([[Québec]]), argia 549 m luze dena.
{{clear}}
[[File:SuspensionBridge-diagram.svg|thumb|200px|[[Zubi eseki]]a]]
55 ⟶ 60 lerroa:
[[File:CableStayedBridge-diagram.svg|thumb|200px|Zubi tenkatua]]
*Zubi tenkatua: zubi esekietan bezala, dorreetan finkatutako kable bidez eusten da taula, baina mota honetan kableak dorretik taulara zuzenean doaz. Hortaz, kableak bertikalak izan beharrean, zeiharrak dira, paraleloan edo [[haizemaile]] itxurarekin. Ohiko esekiekin alde rarita, kable gutxiago behar da eta dorreak garaiagoak dira<ref name=cable>{{erreferentzia | url=http://www.newton.dep.anl.gov/askasci/eng99/eng99373.htm | izenburua=Cable Stay vs Suspension Bridges | izena=Andy | abizena=Johnson | argitaletxea=U.S. Department of Energy | url-status=live | artxibourl=https://web.archive.org/web/20080518142005/http://www.newton.dep.anl.gov/askasci/eng99/eng99373.htm | artxibodata=2008-5-18 | hizkuntza=en }}</ref>. Ezagutzen den lehen zubi tenkatua 1784an diseinatu zuen C. T. Löscher-ek<ref>{{erreferentzia|url = https://books.google.com/books?id=AhSgrMcT4sgC&q=loescher+cable-stayed&pg=PA5 |izenburua = Cable Stayed Bridges|orrialdea = 7|url-status = live|izena =René|data = 1999 |abizena=Walther |artxibourl=https://web.archive.org/web/20161115132533/https://books.google.ca/books?id=AhSgrMcT4sgC&pg=PA5&lpg=PA5&dq=loescher+cable-stayed&source=bl&ots=Ldmb12QZ67&sig=Au-TF0YlWc2pQOrtw7CmDufITds&hl=en&sa=X&ei=LfenUZXOLqri0QGCtoFo&ved=0CCwQ6AEwAA |arrxibodata= 2016-11-15 |isbn = 978-0-7277-2773-2}}</ref>. Munduko zubi tenkatu luzeena [[Ruski zubia]] da ([[Vladivostok]], Errusia, 2012), 1.104 m luze<ref>{{erreferentzia|lana=The Guardian|data=2012-7-2|egilea=Elder, Miriam|lekua=Londres|izenburua =Russian city of Vladivostok unveils record-breaking suspension bridge|url=https://www.theguardian.com/world/2012/jul/02/russian-vladivostok-record-suspension-bridge|access-date=February 3, 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160120162508/http://www.theguardian.com/world/2012/jul/02/russian-vladivostok-record-suspension-bridge|archivedate=January 20, 2016 |hizkuntza=en}}</ref>.
▲{{clear}}
▲[[File:TrussBridge-diagram.svg|thumb|200px|Zubi saretaduna]]
▲{{clear}}
▲[[File:CantileverBridge-diagram.svg|thumb|200px|Zubi mentsuladuna]]
{{clear}}
| |||