Eguzki Amandre: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor app edizioa Android app edit
46. lerroa:
Eguna amaieran eguzkia desagertzeko zorian dala honela zioten herrialde batzuetan, adibidez:
 
* '''''Eguzki amandrea badoia bere amangana''''', [[Elosua (Bergara)|Elosua]],Plazentzia[[Soraluze]] eta [[Arratia]]-n
* '''''Eguzkia yoan da bere amagana, biar etorriko da denpora ona bada''''', [[Dima]]-n
* '''''Adios, amandre biarartio!''''', [[Azpilkueta]]-n
* '''''Agur''''', [[Mañaria]]-n <ref>{{erreferentzia|izena=Emeterio|abizena=Sorazu|urtea=1980|izenburua=Antropologia y religión en el País Vasco|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=200|orrialdeak=|ISBN=84-500-3606-X|hizkuntza=es}}</ref>
 
==== Eguzkirekiko menpekotasunaren aztarnak ====
[[Fitxategi:Eguzkilorea.jpg|alt=Eguzkilorea atariko atean|thumb|271x271px|Eguzkilorea etxeko zaindaritzat degu bainan gutxik dakite bere zentzua eguzki etortzeko denbora lortzea dala ]]
[[Resurreccion Maria Azkue|Azkue]]<nowiki/>ren hiztegiaren esanetan "''egutera''" eta "''eskualde''", baserrietako eguzkiruntz zuzendutako paretaren izenek, egunsentiaren argi izpiek jasotzeko ekialderuntz zuzenduak daude, Euskal Herriko bordetan, erdiaroko hilobietan eta trikuharrietan bezalaxe.<ref name=":0" />
 
==== Eguzkia zelatari ====
Eguzkia, argi jainkotuaren begitzat zuten euskaldunek bere esanetan.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Emeterio|abizena=Sorazu|urtea=1980|izenburua=Antropología y religión en el País Vasco|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=199|orrialdeak=|ISBN=84-500-3606-X|hizkuntza=es}}</ref>
 
[[Jose Migel Barandiaran|Barandiaranek]] dioenez Ataunen[[Ataun]]<nowiki/>en egun argiari "''euzki''" eta eguzkiari "''euzki-begibeg''i" deitzen zieten. [[Berastegi|Berastegin]] ordea Jainkoaren-begi deitzen zioten.<ref>{{erreferentzia|izena=José Miguel de|abizena=Barandiarán|urtea=1985|izenburua=Mitologia Vasca|argitaletxea=Txertoa|orrialdea=126|orrialdeak=|ISBN=84-7148-085-3|hizkuntza=es}}</ref>Egunarekin iluntasuna atzeruntz badoa ere Eguzkian datza bere indarra, bere argi izpiek itzalak finkatzeko edo ezabatzeko boterea dute eta gaueko izakiek arritutak uzteko ahalmena, bere begirada grekoen [[Medusa]] gorgonarena izango balitz bezela.
 
==== Eguzkilore etxe babeslea ====
66. lerroa:
Europa osoan zabaldutak dauden sollstiizioarekiko ospakinzunek [[Kristautasuna Euskal Herrian sartzea|kristautu]] eta aintzinagoko sinesmenen ordez jarri ziran. Euskal herrian topa ditzazkegunak Europakoekin konparatuz antzekoak izan harren desberdintasunak dauzkatela esan genezake.
 
Euskal herriko [[Donibane jaia|San Joan]] eta [[Eguberriak|Eguberri]]<nowiki/>n harteko parekotasunik bilatzekotan bietan bezperan su egin eta haren gainetik igaro bearra litzake aurkituko genuena. San Joaneko suaren gainetik gizakiaek salto egiten duten bitartean [[Gabon-zuzi|gabonzuzi]]-ren gainetik abereak igarotzen dira.<ref>{{erreferentzia|izena=José Miguel de|abizena=Barandiarán|urtea=1985|izenburua=Mitologia Vasca|argitaletxea=Txertoa|orrialdea=|orrialdeak=127-128|ISBN=84-7148-085-3|hizkuntza=es}}</ref> Ospakizun hauek beste kulturetan eguzkiarekin lotutak badaude ere [[Euskal Herria]]<nowiki/>n egunarekin dute erlazio zuzena, egunaren iraupena eta urtaroen aldaketak iragartzen dituelakodituztelako.
 
=== Elezaharrak ===
[[Lamina|Laminak]] eta [[Sorgin|sorginak]] dira elezaharretan bere ageraldiarekin geien kaltetuak ateratzen direnak.
 
Ezaguna den elezaharra batek dioenez [[Mondarrain]]en artzain batek [[lamina]] bati urrezko orrazia lapurtu eta ihesean abiatu zen, laminak artzainari heldu behar zion unean Eguzki altxatu zen eta laminak bere leizerantz abiatu behar izan zuen biraoka.