Eguzki Amandre: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
→Eguzki: Ortografia zuzenketa Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor app edizioa Android app edit |
gehiketa |
||
46. lerroa:
Eguna amaieran eguzkia desagertzeko zorian dala honela zioten herrialde batzuetan, adibidez:
* '''''Eguzki amandrea badoia bere amangana''''', Elosua,Plazentzia eta Arratia-n
* '''''Eguzkia yoan da bere amagana, biar etorriko da denpora ona bada''''', Dima-n▼
* '''''Adios, amandre biarartio!''''', Azpilkueta-n▼
▲'''''Eguzkia yoan da bere amagana, biar etorriko da denpora ona bada''''', Dima-n
* '''''Agur''''', Mañaria-n <ref>{{erreferentzia|izena=Emeterio|abizena=Sorazu|urtea=1980|izenburua=Antropologia y religión en el País Vasco|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=200|orrialdeak=|ISBN=84-500-3606-X|hizkuntza=es}}</ref>▼
▲'''''Adios, amandre biarartio!''''', Azpilkueta-n
▲'''''Agur''''', Mañaria-n <ref>{{erreferentzia|izena=Emeterio|abizena=Sorazu|urtea=1980|izenburua=Antropologia y religión en el País Vasco|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=200|orrialdeak=|ISBN=84-500-3606-X|hizkuntza=es}}</ref>
==== Eguzkirekiko menpekotasunaren aztarnak ====
[[Fitxategi:Eguzkilorea.jpg|alt=Eguzkilorea atariko atean|thumb|271x271px|Eguzkilorea etxeko zaindaritzat degu bainan gutxik dakite bere zentzua eguzki etortzeko denbora lortzea dala ]]
[[Resurreccion Maria Azkue|Azkue]]<nowiki/>ren hiztegiaren esanetan "egutera" eta "eskualde", baserrietako eguzkiruntz zuzendutako paretaren izenek, egunsentiaren argi izpiek jasotzeko ekialderuntz zuzenduak daude, Euskal Herriko bordetan, erdiaroko hilobietan eta trikuharrietan bezalaxe.<ref name=":0" />
==== Eguzkia zelatari ====
Eguzkia, argi jainkotuaren begitzat zuten euskaldunek bere esanetan.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Emeterio|abizena=Sorazu|urtea=1980|izenburua=Antropología y religión en el País Vasco|argitaletxea=Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa|orrialdea=199|orrialdeak=|ISBN=84-500-3606-X|hizkuntza=es}}</ref>
Barandiaranek dioenez Ataunen egun argiari "euzki" eta eguzkiari "euzki-begi" deitzen zieten. Berastegin ordea Jainkoaren-begi deitzen zioten.<ref>{{erreferentzia|izena=José Miguel de|abizena=Barandiarán|urtea=1985|izenburua=Mitologia Vasca|argitaletxea=Txertoa|orrialdea=126|orrialdeak=|ISBN=84-7148-085-3|hizkuntza=es}}</ref>Egunarekin iluntasuna atzeruntz badoa ere Eguzkian datza bere indarra, bere argi izpiek itzalak finkatzeko edo ezabatzeko boterea dute eta gaueko izakiek arritutak uzteko ahalmena, bere begirada grekoen [[Medusa]] gorgonarena izango balitz bezela.
==== Eguzkilore etxe babeslea ====
Etxeetan jartzen den [[Eguzki-lore|eguzki-lorea]], oso hedatua dagoen ohitura, eguzkiaren ikusgarri den antzekotasunaz aparte sorginei bere arantzak kontatzera bultzatzen ditu. Honela, sorgina kontu kontari dabilela denborapasan, etxeko zaindari den eguzkiari bere amaren etxetik itzultzeko denbora nahikoa ematen dio agertu eta sorginak usatzeko.
==== San Joan Donibaneko suaetatik Egu berriko gabonzuziren sutara ====
Europa osoan zabaldutak dauden sollstiizioarekiko ospakinzunek [[Kristautasuna Euskal Herrian sartzea|kristautu]] eta aintzinagoko sinesmenen ordez jarri ziran. Euskal herrian topa ditzakegunetan bereizitazunak daudela esan genezake, [[Donibane jaia|San Joan]] eta [[Eguberriak|Eguberri]]<nowiki/>n harteko parekotasunik bilatzekotan bietan bezperan su egin eta haren gainetik igaro bearra litzake aurkituko genuena. San Joaneko suaren gainetik gizakiaek salto egiten duten bitartean [[Gabon-zuzi|gabonzuzi]]-ren gainetik abereak igarotzen dira.<ref>{{erreferentzia|izena=José Miguel de|abizena=Barandiarán|urtea=1985|izenburua=Mitologia Vasca|argitaletxea=Txertoa|orrialdea=|orrialdeak=127-128|ISBN=84-7148-085-3|hizkuntza=es}}</ref> Ospakizun hauek beste kulturetan eguzkiarekin lotutak badaude ere [[Euskal Herria]]<nowiki/>n egunarekin dute erlazio zuzena, egunaren iraupena eta urtaroen aldaketak iragartzen dituelako.
=== Elezaharrak ===
| |||