Wikipedia

Lankide:Lasterketak/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
1. lerroa:
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Hannon II.a Handia''' ([[Hizkuntza puniko|punikoeraz]]: 𐤇𐤍𐤀, ḤNʾ)<ref>[[Hannon#Bibliografia|HUSS (1985):]] 565. or.</ref> antzinako [[Kartago|Kartagoko]] buruzagia izan
'''Hannon''' '''Handia''' ([[Hizkuntza puniko|punikoeraz]]: 𐤇𐤍𐤀, ḤNʾ)<ref>[[Hannon#Bibliografia|HUSS (1985):]] 565. or.</ref> antzinako [[Kartago|Kartagoko]] hiru buruzagi desberdinetako edozein izan daiteke, Gilbert Charles-Picard eta Colette Picard-en arabera: Hanno I.a Handia, Hannon II.a Handia eta Hannon III.a Handia<ref>PICARD, Gilbert Charles eta PICARD, Colette (1968): ''Vie et mort de Carthage'' (Paris: Hachett); translated as ''Life and Death of Carthage'' (New York: Taplinger), at 358 [index]; 8, 129, 131-141 orrietan, Hannon I.a; 198-199 , 205, 210 orrietan, Hannon II.a; 264, 286 orrietan Hannon III.a.</ref>. Warmingtonen arabera, Hannon izeneko Kartagoko hiru pertsona zeuden ezizen bera jarri zietenak, baina antzinako idazle grekoek edo erromatarrek ondo ulertzen ez zuten terminoa edo familiako ezizena zela uste du. Warmingtonek horietako bi baino ez ditu eztabaidatzen (Picardek aipatutako Hannon I.a eta II.a), baina ez ditu zenbaki erromatarrak erabiltzen haientzat<ref>WARMINGTON, B.H.: ''Carthage'' (Robert Hale 1960; Penguin 1964) 119.ean (hiru ezizenarekin); 282.ean (index); 115-123 orrietan, Hannon Handia I.a; 86, 195-197, 201-206, 209 orrietan, Hannon Handia II.a.</ref>. Lancelek Hannon Handia bakarra aipatzen du, Picarden Hannon I.a. Hannon II. aipatzen du, baina Hannon deitzen dio<ref>LANCEL, Serge: ''Carthage'' (Librairie Artheme Fayard 1992); itzulita ''Carthage. A history'' izenburuarekin (Blackwell 1995) 470 orrian (index); 115 orrian (Hannon Handia, aka "I"]; 259, 272-275 orrietan, Hannon, aka Hannon II.a Handia.</ref>.
 
== Hannon I.a Handia ==
Hannon Handia K.a. IV. mendeko politikaria eta buruzagi militarra izan zen.
[[Juniano Justino|Justinoren]] arabera<ref group="oh">Justino K.o. II. mendean / * Hanno I.a Handia * / erromatar bat zen, K.a. I. mendean idatzitako [[Ponpeio Trogo]] historialari erromatarraren obra kondentsatu zuena. .</ref><ref>PICARD (1968): ''Life and Death of Carthage'' 30-31 or.</ref>, ''Princeps Cathaginiensium'' zuen izenburua. Litekeena da izenburuak gehiago adierazi nahi zuen [[Primus inter pares|berdinen artean lehena]] izatea, noblezia edo erregetza titulua edukitzea baino<ref>PICARD (1968): ''Life and Death of Carthage,'' 131-132 or.</ref><ref>LANCEL, Serge (1992; Blackwell 1995): ''Carthage. A history'', 115 or.</ref>.
 
Suniato aurkariari ''potentissimus Poenorum'' edo ''kartagotarren artean boteretsuena'' deitu zioten K.a. 368. urtean. Hainbat urte geroago Suniato goi-mailako traizioa leporatu zioten (Sirakusarekin korrespondentzia izateagatik) eta ziur aski exekutatu zuten<ref>PICARD (1968): ''Life and Death of Carthage,'' 132, 133 or.</ref><ref>WARMINGTON (1964):'' Carthage'' 117 or.</ref>.
 
367an Hannon Handiak 200 ontziko flota zuzendu zuen eta Siziliako greziarrei itsas garaipen erabakigarria irabazi zien. Bere garaipenak [[Dionisio I.a Sirakusakoa|Dionisio I.a Sirakusako]] [[Lilibeo]], Siziliako mendebaldean Kartagoren aliatutako hiria erasotzeko asmoak blokeatu zituen<ref>WARMINGTON (1964):'' Carthage'' 115-116 or.</ref>.
 
Hogei bat urtez Hannon Handia izan zen Kartagoko figura nagusia, eta agian aberatsena. K.a. 340ko hamarkadan tirano bihurtzeko asmoa izan zuen. Herritarrei janaria banatu ondoren, indar erakusteko garaia iritsi zen eta horretarako erabili zituen bertako esklaboak eta buruzagi berbere bat. Kartagorentzako mehatxu militarra ez zen arren, Hannon Handia harrapatu zuten, traidorea izateaz leporatuta, hiltzeraino torturatu egin zuten. Bere familiako kide asko ere hil zituzten<ref>WARMINGTON (1960, 1964):'' Carthage'' 119-120 or.</ref>.
Hala ere, geroago, Giskon semeari greziar mertzenarioek gidatutako Kartagoko hirurogeita hamar itsasontziren agindua eman eta Lilibeora bidali zuten, ondoren Kartagok bakea negoziatu zuen Sirakusako [[Timoleon|Timoleonekin]], c. K.a. 340. Hortik aurrera, familia honen ospea eta Kartagon izandako eragina ondorengo belaunaldietan jakingo zen<ref>WARMINGTON (1964): ''Carthage'', 120, 123 or.</ref>.
 
Hannon I.a Handia Hannon II.a Handiaren arbaso bat izan zen seguruenik<ref>PICARD (1968): ''Life and Death of Carthage'' 198 or.</ref><ref>WARMINGTON (1964): ''Carthage'', 119 or.</ref>.
 
== Hannon II.a Handia ==
[[File:Comic History of Rome p 162 Hanno announcing to the Mercenaries the Emptiness of the Public Coffers.jpg|thumb|right|250px|<small><center>Hannon II.ak mertzenarioei Ogasun Publiko hutsik dagoela iragartzen die, Becketten ''The Comic History of Rome''ren arabera.</small></center>]]
Hannon Handia Kartagoko aristokrata aberatsa izan zen K.a. III. mendean.
 
Hannonen aberastasuna Afrikan[[Magreb|Magreben]] eta [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulan]] zituen lurretan oinarritzen zen eta [[Lehen Gerra Punikoa|Lehen Gerra Punikoan]] zehar [[Erromatar Errepublik]] aren aurkako gerra jarraitzearen aurka zegoen Kartagoko fakzioa zuzendu zuen. Nahiago zuen Afrikan lurraldea konkistatzen jarraitzea, irabazi pertsonalik ekarriko ez zion itsas gerra egitea baino. Ahalegin horietan, [[Hamilkar Barka]] jeneral kartagotarrak aurka egin zion. Hannonek Kartagoko itsas armada desmobilizatu zuen K.a. 244an, Erromari denbora eman zion bere itsas armada berreraikitzeko eta azkenean Kartago garaitzeko K.a. 241rako.
 
Gerraren ondoren, Hannonek uko egin zion Hamilkarrek dirua eta sariak agindu zizkien mertzenario [[Berbere|berberei]] ordaintzeari. Mertzenarioak matxinatu ziren, eta Hannonek kartagotarren armadaren kontrola hartu zuen haiek garaitzen saiatzeko. Saiakerak porrot egin zuen eta armadaren kontrola Hamilkarri eman zion. Azkenean, biak elkarlanean aritu ziren matxinoak zapaltzeko K.a. 238an.
"Handia" ezizena ematen du irabazi zuela Kartagoko etsai afrikarren konkistengatik<ref>''[https://search.credoreference.com/content/entry/routwwromwor/hanno_late_3rd_century_bc/0 Who's Who in The Roman World]'', Routledge 2020.10.20an kontsultaturik</ref>, eta Erromarekin gerra izatearen aurka jarraitu zuen, nahitaez itsas konpromisoak suposatuko zituena. [[Bigarren Gerra Punikoa|Bigarren Gerra Punikoan]] zehar, gerraren aurkako fakzioa zuzendu zuen Kartagon, eta leporatzen zaio [[Cannaeko gudua|Cannaeko guduan]] garaipena lortu ondoren [[Hamilkar Barka|Hamilkar]] semearen [[Hanibal|Hanibali]] bidaltzea eragotzi izana. Kartagok [[Zamako gudua|Zamako guduan]] K.a. 202an, porrot egin ondoren, erromatarrekin bakea negoziatzeko enbaxadoreen artean zegoen.
 
== Hannon III.a Handia ==
Hirugarren Hannon Handia Kartagoko politikari ultrakontserbadorea izan zen K.a. II. mendean.
 
<ref>PICARD (1968): ''Life and Death of Carthage'', 264, 286 or.</ref><ref>WARMINGTON (1960, 1964): ''Carthage '', 119 or.</ref>
 
== Oharrak ==
36 ⟶ 17 lerroa:
 
== Bibliografia ==
Lehen iturriak
 
(GRC) Alexandriako Appian, Historia Erromatarra (Ῥωμαϊκά), VII eta VIII. Hemen ingelesezko bertsioa.
(LA) Cornelio Nepote, De viris illustribus. Wikisource-logo.svg
(LA) Eutropio, Breviarium ab Urbe condita, III. Wikisource-logo.svg
(GRC) Polibio, Storie (Ἰστορίαι), VII. Ingelesezko bertsioak eskuragarri hemen eta hemen.
(GRC) Strabo, Geography, V. Ingelesezko bertsioa hemen eskuragarri.
(LA) Tito Livio, Ab Urbe condita libri, XXI-XXX. Wikisource-logo.svg
(LA) Titus Livius, Periochae, vol. 21-30. Wikisource-logo.svg
 
 
 
 
 
 
* HUSS, Werner (1985):'' Geschichte der Karthager'', Munich: C.H. Beck, ISBN 9783406306549. (alemanez)
 
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Lankide:Lasterketak/Proba_orria"(e)tik eskuratuta