Loulan erresuma: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
|||
47. lerroa:
| oharra =
}}
[[Fitxategi:楼兰古城 Loulan city China Xinjiang Urumqi Welcome you to tour the - panoramio (3).jpg|
'''Loulan''' ([[txinera]]z: 樓蘭; [[hanyu Pinyin|pinyineraz]]: Lóulán) edo '''Krorän''' ([[uigurrera]]z: كروران, Кроран) [[Txina]]ko ipar-mendebaldean dagoen [[Xinjiang]] probintziako antzinako erresuma baten hondarrak dira, [[Zetaren Bidea|Zetaren Bideko]] oasi garrantzisua izan zena.
K.a. 77 urtetik aurrera '''Shanshan''' (鄯善) izena hartu zuen<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Anthony François Paulus|abizena=Hulsewé|izenburua=China in Central Asia: The Early Stage: 125 BC - AD 23 ; an Annotated Transl. of Chapters 61 and 96 of the History of the Former Han Dynasty. With an Introd. by M.A.N.Loewe|argitaletxea=Brill Archive|hizkuntza=en|data=1979-01-01|url=https://books.google.es/books?id=HzhCAAAAIAAJ&redir_esc=y|isbn=9789004058842|sartze-data=2019-11-03}}</ref> eta [[Taklamakan]] basamortuaren hegoaldeko korridore osoa hartzera iristi zen<ref name=":1">{{erreferentzia|hizkuntza=|izenburua=Records of the Grand Historian: Han Dynasty II - Revised Edition|urtea=1993|abizena=Watson|izena=Burton|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=New York: Columbia University Press.|ISBN=0-231-08166-9}}</ref>. Loulan izena [[Lop Nor]] aintziraren ipar-mendebaldeko hiri batek mantendu zuen.
56. lerroa:
=== Han dinastia ===
Loulanen lehen aipamena K.a. 126 urtean [[Xiongnu]]en gobernadore batek Txinako enperadoreari bidalitako eskutzitz batean aurkitu da. Bertan Yuezhi, Wusun, Loulan, Hujie eta inguruko beste 26 estatu bere menpe dituela esaten du. Urte berean enperadoreak bidalitako Zhang Qian diplomatikoak Loulan hiria Lop Nor aintziraren alboan kokaturiko gotorleku-hiria dela aipatzen du<ref name=":1" />.
Zhang Qian-en berriak jasota [[Han Wudi]] enperadoreak [[Fergana]] hiriarekin harremanak eratzea erabaki zuen baina bidaltzen zituen diplomatikoak Loulan eta Gushi erresumetan behin eta berriz jazarriak izaten ziren. Hori dela eta, K.a. 108 urtean Zhao Ponu (趙破奴) jeneral txinatarrak Loulan erasotu zuen eta erregea atxilotzeaz gain erresuma Txinaren zergadun bihurtu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=John|abizena=Haywood|izenburua=Historical Atlas of the Classical World, 500 BC--AD 600|argitaletxea=Barnes & Noble Books|hizkuntza=en|data=2000|url=https://books.google.es/books?id=SOzKGAAACAAJ&redir_esc=y|isbn=9780760719732|sartze-data=2019-11-03}}</ref>. Xiongnuek honen berri izan zutenean, beraiek ere erasotu zuten Loulan. Loulan erregearen seme bat Han gortera bahitu gisa joan zen eta beste bat Xiongnuen gortera. K.a. 92 urtean erregea hil zenean Loulan erresumak Txinako gorteari errege zenaren semea itzultzeko eskatu zon, baina hau zikiratua izana zenez txinatarrek eezkoa eman zuten, enperadoreak oso hurkoa zuela aitzaki gisa jarriz. Beste errege bat izan zen hautatua eta honen semeak ere Han gortera joan behar izan zuen. Xiongnuek orduan beste semea itzuli eta errege bihurtu zuten. Han enperadoreak orduan gortera deitu zuen baina honek uko egin zion eskariari.
Hurrengo urteetan hainbat aldiz saiatu ziren txinatarrak erregea erahiltzen eta azkenik erregea erahiltzen eta azkenik K.a. 77 urtean Fu Jiezi-k bete zuen enperadorearen agindua. Urrea eta altxorrak eramaten zizkion aitzakian erregearekin bildu zen. Hau mozkortu zenean erahil eta burua moztu zion. Erregearen burua hiriko iparraldeko atean zintzilikatu zuen<ref name=":1" />. Erregearen anai gaztea zen Weituqi (尉 屠 耆) izendatu zuten errege eta erresumak izen berria hartu zuen, ''Shanshan<ref name=":0" />''. Bertakoek ordea antzinako ''Krorän'' izena erabiltzen jarraitu zuten.
87. lerroa:
* Loulan (L): Loulan (K)-tik 5 kilometrotara zegoen gotorlekua, antzekoa baina txikiagoa.
Hiru espedizio txinatar izan ziren 1979 eta 1980 artean, Txinako Zientzia Akademiak antolaturikoak. Loulan hirian zentratu ziren
2003 urtean hilerria eta momiak aurkitu ziren.
| |||