Lore: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
2. lerroa:
{{Wikipedia1000}}
:''«Lore», «lorea», «loreak» orriek hona dakarte. Bestelako esanahiei buruzko orria hau da: «[[Lore (argipena)]]»''
'''Loreak''' ([[
Loreek bi atal mota dituzte: ugaltze-atalak eta babes-atalak.
9. lerroa:
* Loreen babes-atalak, aldiz, petaloak eta sepaloak dira. Petaloek [[korola]] osatzen dute, eta sepaloek [[Kaliz (botanika)|kaliza]].
Karpeloaren barruan obulutegia dago, eta bertan obuluak. Obuluak loreziletako androzeoetan sortutako polenarekin harremanetan jarritakoan, hazi bihurtzen dira, ernalketa bikoitz bidez. [[Fruitu
Landareen dibertsitatea izugarria da; izan ere, [[Embryophyta|enbriofito]] guztiak hartzen baditugu kontuan, briofitoak bezalako landare sinpleetatik, [[pteridofito]], [[gimnospermo]] eta [[Landare loredun|angiospermoetaraino]] joan gaitezke konplexutasun maila kontuan hartuta. Lorearen egitura angiospermoetan soilik agertzen da, gimnospermoetan hazi biluzia garatzen baita. Hori da bi talde horien artean dagoen ezberdintasuna. Angiospermoetan haziak obulutegian garatzen dira, aurrerago fruitua emango duen organoan.
17. lerroa:
Loreen dibertsitatea izugarria da; hortaz, oso desberdinak izan daitezke haien artean. Hala ere, badaude zenbait atal edo egitura lore guztietan agertzen direnak. Askotan ez da erraza egitura horiek identifikatzea, askotariko itxurak har baititzakete, baina hauek dira lore guztietan aurki daitezkeen egiturak:
* Kaliza: lorearen kanpoko geruzan kokaturik dagoen [[
* Korola: [[
* Karpeloa: karpeloa edo pistiloa, ugal-egitura emea da. Hiru zati bereizten dira: [[Obulutegi (botanika)|obulutegia]] behealdean kokaturik dago barrunbe bat osatuz, eta bertan gorde eta babestuko dira obuluak ernalketa gertatu arte; [[Estigma (botanika)|estigma]] goialdean kokaturik dago, eta polena harrapatzeko egitura espezializatua da; hirugarren atala [[Estilo (botanika)|estiloa]] da, aurreko biak lotzen dituen tutua. Kasu batzuetan estiloa falta daiteke, eta, orduan, estigma eseria dela esaten da, zuzenean obulutegiaren gainean kokatzen baita.
* Estaminea: loreen ugal-egitura arra da, [[
Lau egitura horiek ez dira beti begi-bistaz bereizten. Hainbat eta hainbat dira egitura horiek bestelako itxura batean erakusten dituzten loreen kasuak, esate baterako, [[
<br />
31. lerroa:
Hainbat infloreszentzia mota bereizten dira. Muturreko lore bakartiez gain, bi mota handi bereiz daitezke:
# Matsalko erakoak: infloreszentzia mota honetan ardatz nagusi bat dago. Ardatz nagusi horren behealdetik hazten dira loreak. Ardatzak haziera definitu gabea izaten du. Infloreszentzia mota horren barruan sartzen dira matsalkoa, galburua, lukua, gerba, unbela, kapitulua, korinboa, .... Kasu batzuetan loreak bat besteetatik oso gertu agertzen dira, era ordenatuan: [[kapitulu]] motako infloreszentziak, [[
# Zima erakoak: lorea ardatzaren puntan sortzen da. Ondorioz, ardatzak haziera mugatua izaten du. Lore berriak sortzeko, albo-begiak aktibatzen dira. Infloreszentzia mota horren barruan sartzen da, adibidez, eskorpioi itxurako zima.
<gallery>
58. lerroa:
#* [[Landare loredun|Angiospermoak]]
Angiospermoak dira benetako lorea
Lore primitiboenak [[Magnoliopsida]] klasean agertzen dira. Lore-atalak helikoidalki daude kokatuta. Lore eboluzionatuagoetan lore-atalak bertiziloetan antolatuta agertzen dira. Haziaren barreiaketaren arabera, loreek egitura desberdinak erakusten dituzte.
64. lerroa:
== Polinizazioa ==
Lorearen funtzio nagusia [[ugalketa]] da; izan ere, lorea landarearen ugalketa-organoa da. Polinizazio deritzo
[[Fitxategi:Halictus_bee_on_flower-2.jpg|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Halictus_bee_on_flower-2.jpg|thumb|Entomofilia bidezko polinizazioa]]
Polinizazio prozesua biotikoa zein abiotikoa izan daiteke. Polinizazio biotikoaren kasuetan, bizidun polinizatzaile batek garraiatzen du polena lore batetik beste batera. Polinizazio abiotikoan, aldiz, haizea, ura edo euria dira polena garraiatzen dutenak. Landare angiospermoen % 80 ingururen polinizazioa biotikoa da, eta polinizazioa egiten duten agenteei polinizatzaile deritze.
76. lerroa:
=== Loreen eta polinizatzaileen arteko harremana ===
Lore askok polinizatzaileekin duten harremana espezifikoa da. Lore-espezie jakin batek intsektu-espezie espezifiko bat soilik erakartzen du askotan, eta beraz, intsektu horren araberakoa izango da ugalketaren arrakasta. Harreman estu hori [[
== Erabilerak ==
|