Iparburu magnetikoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa:
[[Fitxategi:North_Magnetic_Poles.svg|thumb| Iparburu magnetikoa eta iparburu geomagnetikoa, 2017. urtean.<ref name = "Geomagnetismoaren Munduko Datu Zentroa, Kyoto">{{Erreferentzia | egilea = Geomagnetismoaren Munduko Datu Zentroa, Kyoto | hizkuntza = en | izenburua=Magnetic North, Geomagnetic and Magnetic Poles | url = http://wdc.kugi.kyoto-u.ac.jp/poles/polesexp.html |aldizkaria=wdc.kugi.kyoto-u.ac.jp|sartze-data=2020-04-28}}</ref>]]
 
'''Iparburu magnetikoa''' edo '''ipar polo magnetikoa''' [[Lurra|Lurraren]]ren [[Iparipar hemisferio|ipar hemisferioko]]ko azaleko puntu mugikor bat da, non [[Lurraren eremu magnetikoa|planetaren eremu magnetikoak]] beherantz jotzen duen bertikalki (hau da, [[iparrorratz]] magnetiko baten orratzari ardatz horizontalean biratzen uzten bazaio, zuzen beherantz seinalatuko du). Hori toki bakar batean gertatzen da, [[Iparburua|iparburu]] geografikotik eta iparburu geomagnetikotatik hurbil (baina bi horietatik bereizita).
 
Iparburu magnetikoa denborarekin mugituz doa, [[Lurraren nukleo|Lurraren nukleoan]]an gertatzen diren aldaketa magnetikoen eraginez.<ref>{{Erreferentzia | hizkuntza = en |abizena=Merrill, Ronald T.|izenburua=The magnetic field of the earth : paleomagnetism, the core, and the deep mantle|argitaletxea=Academic Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/35042312|isbn=0-12-491245-1|pmc=35042312|sartze-data=2020-04-28}}</ref> 2001ean, Kanadaren Geologia Ikerketak zehaztu zuen iparburu magnetikoa [[Ellesmere (uhartea)|Ellesmere uhartearen]] mendebaldean zegoela, [[Kanadako artikoa|Kanada iparraldean]], {{Koord|81|18|N|110|48|W|type:landmark_region:CA-NU}} koordenatuetan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Magnetic north just changed. Here's what that means.|hizkuntza=en|data=2019-02-04|url=https://www.nationalgeographic.com/science/2019/02/magnetic-north-update-navigation-maps/|aldizkaria=Science|sartze-data=2020-04-28}}</ref> 2005ean, {{Koord|83|06|N|117|48|W|type:landmark_region:CA-NU}} koordenatuetan zegoen. 2009an, oraindik Kanadako [[Artikoa|artikoarenartikoa]]ren barruan zegoen, {{Koord|84|54|N|131|00|W|type:landmark_region:CA-NU}} koordenatuetan,<ref name = "Geomagnetismoaren Munduko Datu Zentroa, Kyoto" /> baina urtean 55 - 60 kilometro mugitzen ari zen Errusia alderantz.<ref>{{en}} [http://news.nationalgeographic.com/news/2009/12/091224-north-pole-magnetic-russia-earth-core.html «North Magnetic Pole Moving East Due to Core Flux»], ''National Geographic'', 2009-12-24.</ref> Egindako proiekzioek ziotenez, 2019 urtetik aurrera iparburua Kanadako artikotik kanpo egotekoa zen, {{Koord|86|26|52.8|N|175|20|45.06|E}} koordenatuetan.<ref>{{en}} [https://www.ngdc.noaa.gov/geomag/data/poles/NP.xy NP.xy]</ref><ref name = "Geomagnetismoaren Munduko Datu Zentroa, Kyoto" />
 
Iparburu magnetikoaren [[Hegohego hemisferio|hego hemisferioko]]ko kidekoa [[hegoburu magnetikoa]] da. Lurraren eremu magnetikoa guztiz simetrikoa ez denez, ipar eta hego buru magnetikoak ez dira [[Antipoda|antipodalakantipoda]]lak, hau da, batetik bestera marraztutako lerro zuzen bat ez da Lurraren erdigune geometrikotik igaroko.
 
== Erreferentziak ==