Fruktano: berrikuspenen arteko aldeak

'''Fruktanoak''' fruktosa [[Polimero|polimeroakpolimero]]ak dira, [[fruktosa]] molekularen eratorriak. Kate motzeko fruktanoak [[fruktooligosakarido]] bezala ezagutzen dira. Fruktanoak [[agabe]], [[orburu]], [[zainzuri]], [[porru]], [[baratxuri]], [[tipula]] ([[Tipulin|tipulinatipulin]]a barne), yacón, jícama eta [[Gari|gariagari]]a bezalako elikagaietan aurkitzen da. Hauek naturalki sortzen dira eta uretan disolbagarriak diren azukre ez-erreduktoreak dira

Fruktanoak fruktosa hondarretatik sortzen dira, normalean [[sakarosa]] unitate batekin batera (adib. [[glukosa]]-fruktosa [[Disakarido|disakaridoadisakarido]]a). Fruktosa hondarren lotura posizioa fruktano mota determinatuko du. Lotura, oro har, lehenengo bi hidroxilo primario batekin (OH-1 edo OH-6) gertatzen da eta oinarrizko bi fruktano mota daude:

* 1-loturaduna: [[Inulina|inulinaninulina]]n, fruktosil hondarrak β-2,1 lotura bidez elkartzen dira.

* 6-loturaduna: Levanoan, fruktosil hondarrak β-2,6 lotura bidez elkartzen dira.

* '''Efektu prebiotikoa:''' Fruktanoen ondorioz [[Kolon (anatomia)|kolonean]] [[Bifidobacterium|bifidobakteriak]] sortzen dira, hauek [[hartzidura]] burutuz. Oligofruktosa edo inulina motatako fruktanoak hartzitzen dira, kate motzeko [[Gantz-azido|gantz azidoak]] eta [[Azidoazido laktiko|azido laktikoa]]a sortuz. Kate motzeko gantz azidoak koloneko [[Mukosa|mukosakomukosa]]ko zelulen hazkuntza estimulatzen dute, mukosaren atrofia atzeratzen dute eta koloneko trasformazio gaiztoaren arriskua murrizten dute.

* '''Mineralen erabilgarritasuna:''' Inulina bezalako oligosakaridoek mineralen xurgapena ahalbidetzen dute, bereziki [[Kaltzio|kaltzioakaltzio]]a eta [[Magnesio|magnesioamagnesio]]a. Ondorioz hezurretan onurak dakartza, mineralizazioari, dentsitateari eta birxurgapenari dagokionez.

* '''Defentsa mekanismoak:''' Fruktanoek heste [[Epitelio|epitelioanepitelio]]an eragiten dute, honen mukosaren morfologia eta konposizioa hobetuz eta kolonizazioaren aurkako erresistentzia handituz, horrela, defentsa gatrointestinalaren gutxiegitasunarekin erlazionaturiko gaixotasun arriskuak murriztuz.

** [[Idorreri|Idorreria]]a

** Hesteko infekzioekin erlazionatutako [[Beherako|beherakoabeherako]]a

** [[Osteoporosi|Osteoporosia]]a pairatzeko arriskua

** 2.motatako [[Diabetes|diabetesadiabetes]]a edo [[Obesitate|obesitateaobesitate]]a pairatzeko arriskuarenn murrizketa.

Honetaz aparte, organismoari beharrezko prozesu biologikoak garatzeko energia eta nutrienteen (karbohidratoak, proteinak, lipidoak, bitaminak eta mineralak) ekarpena ematen duten efektu psikologikoak eree gauza ditzakete, hala nola, asetasun eta sentsazio atsegingarrien lorpena. Fruktanoak garrantzitsuak dira hainbat belar moten polisakaridoen metaketarako. Gainera, mintzei lotutako fruktanoek, zelulak osorik mantendu eta izoztearekiko tolerantzia ematen dute. Txikoria inulina-motakoak material gordin bezala erabiliak dira, elikagai osagai bezalako fruktanoen produkzio industrialean. Elikagai industrian hauen erabilera ezaugarri nutritibo eta teknologikoetan oinarritzen da, zuntz dietetiko prebiotiko bezala.

[[Fitxategi:Sunroot top.jpg|border|thumb|266x266px|'''Topinanbua''' edo '''frantses patata''' (''Helianthus tuberosus'') ''[[Asteraceae]]'' familiako landare [[Belar|belarkarabelar]]kara da, [[Klimaklima epel|klima epeletan]]etan landatua.]]

|[[Topinanbu|Topinanbua]]a

|[[Orburu|Orburua]]a

|[[Zainzuri|Zainzuria]]a

|[[Baratxuri|Baratxuria]]a

|[[Zekale|Zekalea]]a (zahia)

<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los beneficios y los perjuicios de una dieta pobre en fructanos.|url=https://funcionales.es/los-beneficios-y-los-perjuicios-de-una-dieta-pobre-en-fructanos/|sartze-data=2019-04-29}}</ref>Batetik, fruktanoen ingestioak digestio aparatuan hainbat kalte sor ditzaketela diote azkeneko ikerketek, izan ere, digestio aparatuarentzako fruktanoak glutena bezain kaltegarria izan daitezkeela diote . Arazo hauek "glutenarekiko sentikortasun ez zeliakoa" den gaitzarekin erlazionatzen dira. Hau oso garrantzitsua da digestio edo heste arazoak dituzten pertsonentzako, izan ere, diagnosi argi eta zehatz bat kalte hauek ez pairatzea ekar dezake.

Fruktanoak heste suminkorraren sintomak larriagotu ditzakete baina beste alde batetik, organismoan onuragarriak diren efektuak eragiten dituzte, izan ere, propieta prebiotikoak, inmunomodulatzaileak eta antioxidatzaileak dituzte eta hauek hiperkolesterolemia, diabetesa, osteoporosia edota koloneko minbizia prebenitzeko baliagarriak dira. Propietate prebiotikoak heste floraren garapena errazten dute Bifidobakterio eta Lactobacillusean aberatsa izango dena, beraz bere erabilera jarraiak tolerantzia handitu dezake. Hainbat argitalpen zientifikoren esanetan, propietate inmunomodulatzaileak eta antioxidatzaileak digestio-aparatuaren gaixotasun infekziosoak prebenitu ditzakete. Baita ere, odolaren profil lipidikoa hobetzen dutela diote argitaratutako hainbat ikerketek, honek eragiten du kolesterol eta triglizerido mailak jaistea eta diabetes mellitusa prebenitu edo hobetzen dute GLP1a suspertzean kardiobabesleetan bihurtzen delark arteroesklerosia eta miokardioko infartua saihestuz.

Dietan fruktano gutxi hartzen badira heste suminkorraren sintometako batzuk arindu daitezke, hala nola, distentsio abdominala, meteorismoa eta beherakoa. Hau FODMAP`s dieta deiturikoa izango litzateke. Honen arrazoia da, konposatu hauek heste meharrean ezin direla xurgatu eta orduan bakterioen hartzidura gertatzen da kolonean azken honek lehen aipaturiko sintomei agerpena emanez.

* [[Fruktosarekiko jasanezintasun hereditario|Fruktosarekiko jasanezintasun hereditarioa]]a

* [[Zuntz dietetiko|Zuntz dietetikoa]]a

* Tungland, Bryan (2018-01-01), Tungland, Bryan (ed.), "Chapter 8 - Nondigestible Fructans as Prebiotics", ''Human Microbiota in Health and Disease'', Academic Press, pp. 349–379, [[:en:Digital_object_identifier|doi]]:[https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128146491000089?via%3Dihub 10.1016/b978-0-12-814649-1.00008-9], [[International Standard Book Number|ISBN]] <bdi>[[:en:Special:BookSources/9780128146491|9780128146491]]</bdi>, retrieved 2019-01-29

* Shepherd, Susan J. (2006). [http://sacfs.asn.au/download/SueShepherd_sarticle.pdf "Fructose Malabsorption and Symptoms of Irritable Bowel Syndrome: Guidelines for Effective Dietary Management"] (PDF). ''J Am Diet Assoc''. '''106''' (10): 1631–1639. doi:[https://jandonline.org/article/S0002-8223(06)01704-4/fulltext 10.1016/j.jada.2006.07.010]. [[PMID]] [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17000196 17000196].

* Slavin, Joanne L. (2000). [http://americancollegeofnutrition.org/content/the-journal "Mechanisms for the Impact of Whole Grain Foods on Cancer Risk"]. ''Journal of the American College of Nutrition''. '''19'''(90003): 300S–307S. doi:[https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07315724.2000.10718964 10.1080/07315724.2000.10718964].

* Muir, J.G.; et al. (2007). "Fructan and Free Fructose Content of Common Australian Vegetables and Fruit". ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''55''' (16): 6619–6627. doi:[https://pubs.acs.org/doi/10.1021/jf070623x 10.1021/jf070623x]. [[PMID]] [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17625872 17625872].

* Karppinen, Sirpa. Dietary fibre components of rye bran and their fermentation in vitro. Espoo 2003. VTT Publications 500. 96 p. + app. 52 p.[https://www.vtt.fi/inf/pdf/publications/2003/P500.pdf <nowiki>[1]</nowiki>]{{erreferentzia_zerrenda}}