Gela (Sizilia): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
42. lerroa:
=== Erdiaroa eta Aro Modernoa ===
 
Geroko hiria [[Frederiko II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Frederiko II.a]]<nowiki/>k fundatu zuen K.o. 1233an. Hiri honen hasierako izenak, ''Terranova'', 1928ra arte iraun zuen. Kokapen berriak, antzinako Gelaren mendebaldera, gaztelu bat eta harresiak zituen. Terranova, baita ''Herakles'' izenarekin ezaguna ere, 1369ra arte errege jabetza zen. Urte horretan [[Frederiko II.a Siziliakoa|Frederiko III.a]] Aragoikoak [[ChiaramonteChiaromonte|Chiaramonteko]]ko Manfred III.ari eman zion. Hala ere, 1401ean, Chiaramonteko Andrearen traizioaren ondoren konfiskatu zen eta esleituta zenbait noble aragoitarreri. Giovanni Tagliavia Aragonak sortu zuen, 1530ean, Terranovaren markesaren titulua eta 1561ean bere semea Karlok, duke titulua lortu zuen. Terranova Aragonatarrek hiria gobernatu zuten 1640 arte. Urte horretan, Giovanna Tagliavia Aragona Ettore Pignatellirekin ezkontzean, azken familiak hartu zuen titulua. Pignatellitarrek eutsi zioten lurraldeari 1812ra arte.
=== Aro Garaikidea ===
Siziliako ''Terranova'' hiria 1927an Gela izendatu zen.
[[Bigarren Mundu Gerra]]n, Siziliako inbasioaren operazioan, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]].etako Lehenengo Infanteriazko Dibisioa, 1943ko uztailaren 9an, hondartza hauetan lehorreratu zen. Aliatuek italiarren eta alemaniarren kontraeraso bat egotzi zuten.<ref>La Monte, John L. & Lewis, Winston B. ''The Sicilian Campaign, 10 July - 17 August 1943'' (1993) United States Government Printing Office ISBN 0-945274-17-3 pp.56-96</ref>. Geroago, AEBetako armadako ingenieriek zenbait aeroportu egin zituztenzuten, Italiako kanpainan 12. Aireko Konpaniak erabili zituen.
 
Gerra eta gero, petrolioko findegi bat eraiki zen, Enrico Mattei industrial planaren barruan. Asmoa zen zonaldekoeskualdeko ekonomia suspertzea, baina honekhorrek turismo sektoreari kalte handia egin zion. Eraikuntzazko programarik gabeko kaosakezak izugarrizko arazo sozialak sortu zituen.
 
1980an, Stidda izeneko [[mafia]] elkartea gailendu zen, bortizkeria eta erailketen protagonista izanik. 2001eko abenduan, probintziako karabinieriek mafiaren kontrako operazio batean, 88 atxiloketa egin zituzten eta Gelako Rinzivillo klanarekin erlazionatuta zeuden zenbait konpaniakonpaniei, moneta garbitzeaz eta drogen trafikoekin aritzeaz leporatu zitzaien.
 
Neurri handitan, mafiaren eraginez GelanGelako turismoa ez da garatu. Bestalde, eginzentzu direnhorretan egindako ahaleginak, modu misteriotsuan blokeatu egin dira.
 
Berriki, programa bat sortu da hiria garatzeko eta errekuperatzeko. Cataniako eta Palermoko unibertsitateek fakultateak ireki dituzte Gelan eta alderdi historikoa, kostaldea eta Castelluccio berriztu egin dira.