Noto (Sizilia): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
10. lerroa:
[[Fitxategi:Grezia Handia.jpg|thumb|<small><center>Grezia Handia</small>]]Hiri zaharra, [[Noto (Sizilia)|''Noto Antica'']], 8 km. iparralderago dago, [[Alveria mendian]]. [[Sikuloak|Sikuloar]] antzinako hiria Netum zen, [[Erromatar Errepublika|erromatarrek]] [[Hieron II.a Sirakusakoa|Hieron II.ari]] utzitakoa K.a. 263.eko itunaren ondoren. [[Zizeron]]ek {{lang|la|''foederala citilas''}}<ref>(Verr. v. 51, 133)</ref> eta [[Plinio Zaharra|Pliniok]] {{lang|la|''Latinae conditionis''}}<ref>Hist. Nat. III. 8. 14</ref> izenekin aipatzen dute, hurrenez hurren. Legendaren arabera, [[Dedalo]]k hemen hartu zuen atsedena [[Jonikoa|Joniar]] itsasoaren gainean hegan egin ostean, baita [[Herkules]] ere hemendik ibili zen bere zazpigarren lana egin ondoren.
Erromatar garaian, Notok [[Gaio Verres|Verres]] pretoreari aurre egin zion. [[Aglabtar leinua|Arabiarrek]] konkistatu zuten K.o.
XVI. eta XVII. mendeetan, hiriak intelektual nabarmen izan zituen, hala nola, [[Giovanni Aurispa]], [[Andrea Barbazio]] eta [[Antonio Corsetto]] juristak, eta [[Matteo Carnelivari]] arkitektoa. [[Fernando II.a Aragoikoa|Fernando II.ak]] 1503an {{lang|la|''civitas ingeniosa''}} izenburua eman zion. Hurrengo mendeetan, hiria hedatu zen Erdi Aroko mugak gaindituz, eraikin berriak, elizak eta komentuak eraikiz. Hauek guztiak suntsituta geratu ziren 1693ko urtarrilaren 11ko lurrikararen ondorioz. Alveria mendiko hiriaren hondamendiak eragina izan zuen ekonomian, gehienbat nekazal produktuetan oinarrituta (ardoa, olioa, zerealak, arroza eta kotoia)
Hiria berreraiki zen [[Asinaro ibaia|Asinaro ibaiaren]] ezkerraldean. [[Giovanni Battista Landolina]]k diseinatu zuen lauki-sare itxurarekin. Hiri berria [[Jonikoa|Joniar itsasoaren]] hurbilago zegoen. [[Rosario Gagliardi]], Francesco Sortino eta beste arkitekto batzuk Noto bilakatu zuten [[Barrokoa|siziliar
Hiriak, 1817an, hiriburuko estatusa galdu zuen. [[Borboi leinua|Borboien]] aurka matxinatu zen 1860ko maiatzaren 16an. Zenbait urte geroago, [[Giuseppe Garibaldi]]ri eta bere [[Alkandora Gorrien Espedizioa|espedizioari]] ateak zabaldu zizkion. Bost hilabete beranduago, plebiszitu batean Noto eta Piamonteren arteko lotura ziurtatu zen.
1844an, Noto apezpiku-egoitza aukeratu zuten, baina 1866an gremio erlijiosoak abolituak izan ziren, hiriko egiturekin eta eraikinekin lotura sakona zutenak.
Noto askatu zen faxismotik 1943ko uztailean.
[[Fitxategi:Agate deunaren eliza.JPG|thumb|<small><center>Agate Deunaren eliza</small>]]
65. lerroa:
=== Aurkikuntza arkeologikoak ===
Notoko hasierako biztanleen aztarnak Erdi Aroko hiriak estaltzen ditu, harrietan induskatutako hiru ganbara izan ezik. Batean inskripzio bat agertzen da ''gimnasiumari'' zegokiona. Gainontzekoak ''
Notoko sei kilometro hegoaldera, Telaro ([[Heloro|Helorus]]) ibaiaren ezkerraldean, badago zutabe bat hamar metroko garaiera, pentsatzen da [[Nizias]]en errendizioa gogoratzen duela. K. a. III. mendean, inguratzen duen zonalde laukidunean, hilobi bat indusi zuten eta, agiri denez, aurretiko beste hilobi bat suntsituz. Osteko ehorzketa Trey hiriari zegokion, 750 metro hego-ekialdera. Sirakusako aurreko-talde batena zen, beharbada K.
== Iruditegia ==
| |||