Catania: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{hiri infotaula
|zer = [[Italiako udalerri]]a}}
'''Catania''' hiria [[Sizilia]]n, [[Italia]]ko hegoaldean dagoen hiri bat da, [[Cataniako probintzia|izen bereko]] probintziako hiriburua. [[Palermo]] ondoren [[Sizilia]]ko bigarren hiri nagusia da, bai eta Italia osoko hamargarren udalerririk jendetsuena ere; gainera, eskualde bateko hiriburu ez diren udalerrietatik biztanle kopururik handiena duena da. [[2013]]ko datuen arabera, udalerriak
Hiri inguruak guztiz lauak dira hego eta hego-ekialdean, eta menditsuak iparraldean, Etna sumendia dela eta. Hiriaren jatorrizko gunea, aldiz, muino baten gainean zegoen kokatuta, gaur egun ''piazza'' ''Dante'' dagoen lekuan, [[beneditar]]ren monasterioa izandakoa dagoen lekuan hain zuzen ere.
Hiria Amenano izeneko lurpeko ibaiak zeharkatzen du. Iraganean, harresietatik ez oso urruti mendebaldera, Nicito lakua zegoen, ibaiari lotua, baina [[1669]]an egondako erupzio baten ondorioz desagertu zen. Egia esan inguru guztiak oso aldatuta daude, antzeko hondamendi naturalen ondorioz.
[[Etna]] sumenditik oso gertu egonda, hiria, askotan izan da suntsitua
Haren hirigune historiko [[barrokoa]] [[gizateriaren ondare]] izendatu zuen [[UNESCO]]k [[2002]]. urtean.
== Etimologia ==
Antzinako [[Sikulo|sikuloek]], herriak haien kokapenaren ezaugarri geografikoen arabera
K.a. 263 inguruan, hiria, ''Catina'' eta ''Catăna<ref group="oh">Erromatar idazleak Catana eta Catina bi formen artean mugitzen dira, hauetako azken hau, beharbada, arruntena delarik, eta idazkunen bidez babestua dagoelarik (Orell. (3708, 3778); baina grezieraren eta gaur egungo Kataniaren analogiak lehena zuzenena dela adieraziko luke. Lehenengoa, katinarekin duen ustezko asonantziagatik erabili da nagusiki, catinus izenaren latinezko feminizazioa.</ref>'' deitzen zuten''.'' Lehena, katinarekin duen ustezko asonantziagatik erabili da nagusiki, ''catinus'' izenaren latinezko feminizazioa. Catinusek bi esanahi ditu:
900.
Arabierazko beste toponimo bat da''Qaṭāniyyah'' (قطانية), ''landare lekadunak'' esan nahi duena<ref name="a">Zenbait autore (1987). Cataniako entziklopedia (italieraz). Tringali</ref>. Lekaleak, hala nola [[Dilista|dilistak]], frijoleak, [[Ilar|ilarrak]], [[Baba|babak]] eta [[eskuzuri]], batez ere hiri inguruko lautadetan landatzen ziren, [[Aglabtar leinua|aglabtarrak]] iritsi baino askoz lehenago. Ondoren, arabiar agronomo askok labore hauek eta zitrikoen baratzeak garatu zituzten hiriaren inguruan. Toponimoa ''Wādī Mūsá'' (وادي موسى), edo ''Moses harana'' (arabiar izenetik Simeto ibaia), gutxitan erabili zen.
== Geografia fisikoa ==
25. lerroa:
Cataniak eremu txiki batean kontzentratutako paisaia heterogeneoak eskaintzen ditu. Uhartearen ekialdeko kostaldean dago, [[Etna|Etnaren]] (Europako sumendi aktiborik altuena) azpian, [[Messina]] eta [[Sirakusa]] hirien artean, [[Jonikoa|Itsaso Jonikora]] begira, bere izena hartzen duen golkoarekin.
[[File:Catane piazza Duomo.jpg|thumb|250px|right|<small><center>Amenano iturria Piazza Duomon.</small></center>]]
Lurraldea erabat laua da hegoaldean eta hego-ekialdean, eta menditsua iparraldean Etnaren presentziagatik. Horrez gain, Cataniako lautadaren zati handi bat ere hartzen du (''<nowiki/>'a Chiana''<nowiki/>'), Sizilian landatutako eremurik handienetako bat, itsasotik gertuen dagoen eremua ''Simetoko
Hiriaren jatorrizko gunea muino baten gainean zegoen: Monte Vergine muinoa (49 m), Etnaren historiaurreko erupzio batetik sortua, gaur egun 15.000 eta 3960 ± 60 urte bitartean datatua, egungo Piazza Dante Alighieri deritzonari dagokiona, non San Nicolò l 'Arena monasterioa altxatzen den (gaur egun unibertsitate-egoitza dena), eta bertatik gertu erreka bat isurtzen zen, Amenano izenekoa. Acquicellako terraza (15 m. itsas mailaren gainean), ibaitik haran batek banandua. Beste erliebe garrantzitsu bakarra Santa Sofia muinoa da (303 m
Hiriko parkeek
Tamaina eta garrantzi handiko sei daude: Bellini Lorategia, ''Villa'' deitua, Vincenzo Bellini musikariari eskainia dago; Pacini Lorategia edo Villa Pacini, ''Villa 'e varagghi'' ezizena duena,(hau da, ''aharrausiena'') Giovanni Pacini musikariari eskainia; Gioeni Parkea (Borgo barrutiaren iparraldean kokatua, Via Etnearen amaieran); Falcone eta Borsellino Parkea (Corso Italiaren iparraldean), mafiak hildako magistratu homonimoei eskainia; eta Boschetto della Plaia (hiriaren hegoaldearen eta Vincenzo Bellini aireportuaren arteko eremuan
Hiria, aipaturiko Amenano izeneko lurpeko ibai batek zeharkatzen du,
Ursino gazteluaren hegoaldeko eremua, behin itsasoaren
=== Klima ===
|