«Dokumentazio-sistemak»: berrikuspenen arteko aldeak

Aspalditik ezagutzendira dituguezagunak informazioaren profesional mota desberdinak, adibidez komunikatzaileak, kazetariak, dokumentalistak, liburuzainak edo artxibozainak <ref>{{Erreferentzia|izena=Teresa|abizena=Agirreazaldegi Berriozabal|izenburua=Dokumentazio zerbitzuak Euskal Herriko komunikabideetan|argitaletxea=Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatearen Argitalpen Zerbitzua|abizena2=Camacho Markina|izena2=Idoia|data=2009|url=https://addi.ehu.es/handle/10810/15243|isbn=978-84-692-3008-4|sartze-data=2020-05-14}}</ref>. Baina azken urteotan izendapen berriak egertu egin dira, hala nola [[Eduki-edizio|content curatoreduki-edizioa]].<ref>{{Erreferentzia|izena=Teresa|abizena=Agirreazaldegi Berriozabal|urtea=2006|izenburua=Informaziorako dokumentazioaren oinarriak|argitaletxea=Bilbo. Udako Euskal Unibertsitatea|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/851002448|edizioa=2|isbn=84-8438-078-5|pmc=851002448|sartze-data=2020-05-15}}</ref>

'''Dokumentazio-sistemen''' egiturakegitura artxiboek, bibliotekek eta dokumentazio-zerbitzuek osatzen dituzte.

[[Artxibo (agirien bilduma)|Artxiboa]] jatorriko agiri historikoen bilduma da. Denboran zehar lehen mailako iturriak biltzen ditu, pertsona, familia, erakunde, herri edo eskualde bati buruz, informazio hori historialari, beste ikertzaile edo interesaturik egon daitekeen pertsonen eskura jartzeko. Liburuak, aldizkari eta egunkariak ez bezala, artxiboak gordetzen dituen agiriak ez dira inoiz argitaratu, baina balio historiko eta kultural handia dute. Artxiboa gordetzen den leku edo eraikinari artxibategi edo agiritegi deritzo. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Artxibo (agirien bilduma)|hizkuntza=eu|data=2019-12-13|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Artxibo_(agirien_bilduma)&oldid=7314253|sartze-data=2020-05-14|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref>

Artxiboak, erakunde (instituzio, administrazio, enpresa) bati lotuak dira eta erakunde horren jardueraren erregistroa gordetzea dute helburu. Dokumentu bakarrak dira (ez argitaratuak), zaharrenak Mesopotamiakoak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Archivo de documentos|hizkuntza=es|data=2020-05-03|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Archivo_de_documentos&oldid=125728579|sartze-data=2020-05-14|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>

Dokumentu, instituzioen artxibo ofizialak edo organismo publiko, judizial, politiko eta militarrak, baita kasu batzuetan, pribatuak, batzen dituen instituzioa da Artxibo Nazionala.

Espainiar Erreinuko lau Artxibo Orokorrak hurrengoak dira:

Euskadiko Artxibo Historikoa edota EASN (Euskadiko Artxibo Sistema Nazionala) Bizkaiko Bilbo hiriburuan dagoen eraikina da, bai eta [[Euskadiko Artxibo Nazionala|Euskadiko Artxibo Nazionalaren]] egoitza ere. Eusko Jaurlaritzaren ardurapean dago.<br />

==== <u>Artxiboak antolatzeko bi printzipio daude:</u> ====

'''1. Jatorriaren arabera''' gordetzen dituzte dokumentuak, dagozkien espedienteetan eta hauek serieetan.

'''2. Iraupen legala''' (gero beharbada historikoa)

|'''<u>1.00 GOBERNUA</u>'''

|'''<u>2.00 ADMINISTRAZIOA</u>'''

KalitateEnpresetako kalitate agiriek enpresetan, edota administrazio elektronikoek, sortzen diren momentutik , dokumentuen kudeaketa profesionala eskatzen dute formatu digitalean.

Ikuspuntu etimologiko batetik, [[Liburutegi|bibliotekak]] liburuak gordetzen diren lekuak dira. Baina mendeak igaro ahala, ikusmolde hau aldatuz joan da. Gaur egun, bilduma bibliografikoak edota ikus-entzunezkoak ere ageri dira, eta liburutegien zeregina asko zabaldu da. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Liburutegi|hizkuntza=eu|data=2019-11-27|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Liburutegi&oldid=7211013|sartze-data=2020-05-14|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref>

Bilblioteken jatorria oso antzinakoa da, izan ere, Mesopotamian, Egipton eta Grezian daukate abiaburua. Izena bera ere, grezieratik dator, ''biblíon'' “liburua” eta ''théke'' (euskaraz “teka”) “armairu edo kaxa”. Hau da, liburuak gordetzen ziren lekua.

BNE (Biblioteca Nacional de España), Erregeak fundatu zuen 1711an, eta 1836an gaur egungo izena hartu zuen. Bere helburua Espainiako Patrimonio Bibliografikoa jaso eta kontserbatzea da.

<references /><br />