Nemesio Etxaniz: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
10. lerroa:
=== Lehenbiziko urteak ===
Nemesio Etxaniz [[Azkoitia]]n jaio zen, [[1899]]ko abenduaren 19an, Jose Luis Etxaniz merkataria eta Maria Antonia Aranbarri etxekoandrea, azkoitiarrak biak, guraso zituela.<ref name="egunkaria">{{erreferentzia | izena = Amagoia | abizena = Iban | url= https://www.berria.eus/hemeroteka/egunkaria/?u=1999&h=12&e=18&bilatu=alea&orridata=19991218&ikusi=057 |izenburua = Hezur-mamizko zubia | argitaletxea = ''Euskaldunon Egunkaria'', 1999ko abenduak 18, 57-60. orrialdeak, CC BY-SA 4.0, berria.eus |sartze-data=2020-7-10}}</ref>
Gurasoak oso elizkoiak ziren, aita integrismo aldera lerratua, eta hamaika anai-arrebetatik bost erlijio-bizitzari lotu zitzaizkion.<ref name="arozena">{{erreferentzia | izena = Eugenio | abizena= Arocena | url= http://www.amarauna.org/azpeitia/antzerkia/NemesioEtxaniz.pdf |izenburua = Nemesio Etxaniz teatrozaleen gogoan | argitaletxea = Azpeitiako Udala, 2000, ISBN: 84-921844-6-9, amarauna.org |sartze-data=2020-7-11}}</ref> Nemesiok sorterriko ''Miserikordia'' eta ''La Salle Anaiak'' ikastetxeetan egin zituen lehenbiziko ikasketak eta, [[Lekarozko ikastetxea]]n bi urte igaro ostean, [[Comillasko Pontifize-Unibertsitatea|Comillasko apaizgaitegian]] sartu zen 1912an; 12 urte pasatu zituen bertan.<ref name="ganbelai">{{erreferentzia | izena = Pakito | abizena= Ganbelai | url= https://zuzeu.eus/euskara/nor-zen-nemesio-etxaniz/ |izenburua = Nemesio Etxaniz | argitaletxea = Zuzeu, 2017ko apirilak 10, CC BY-SA 3.0, zuzeu.eus |sartze-data=2020-7-10}}</ref> Seminarioko hizkuntza-aldaketak eraginda [[euskaltzaletasun]]a sortu zitzaion. [[Aitzol]] ikaskide eta lagunak zerikusi handia izan zuen eraldaketa horretan.<ref name="bidegileak">{{erreferentzia | izena = Pako| abizena= Sudupe | url= http://www.
[[1924]]ko ekainean apaiztu zen, [[Santander]]ren; aita minbiziak joa zuen eta, hil aurretik apaizturik ikusi nahi baitzuen, ordenazioa aurreratu zuen.<ref name="arozena"/> Urte eta erdiz [[Araba]]ko [[Urarte]]n egon ondoan, [[Bergara]]ko Santa Marina parrokiara apaiz-laguntzaile kargura bidali zuten. Hasieran herritarren artean moral puritanoa aldarrikatzen saiatu bazen ere, denborak aurrera egin ahala jarrera integrista haiek alboratu eta moral kontuetan lasaitze-bideari ekin zion, eta Comillasko seminarioan ikasitako dotrina auzitan jartzen hasi zen.<ref name="argia"/> Kristau heziketaz landa, kantua, antzerkia eta zinema sustatu zituen Bergarako egonaldian.<ref name="arozena"/> Horrezaz gainera, zenbait artikulu argitaratu zituen Donostiako ''[[El Día]]'' egunkarian.<ref name="bidegileak"/>
32. lerroa:
=== Gizalegearen alde konprometitua ===
[[1948]]an, agintari zibil frankistei gutunak bidaltzen hasi zitzaien, euskaldunen eskubideak urratzen zirela adieraziz. Hasieran, euskararen eta euskal kulturaren aldeko lanetan paratzen zizkioten eragozpenak salatzen zituen. [[1961]]ean, atxilotuen oinarrizko eskubideak modu sistematikoan urratzea eta tortura erabiltzea salatu zuen Gipuzkoako gobernadore zibilari bidalitako gutun batean. Hori zela-eta, [[1962]]ko otsailean auziperatua izan zen.<ref>{{erreferentzia | izena = Javier | abizena = Buces Cabello | url= http://www.aranzadi.eus/fileadmin/docs/Tolosaldea_Historia_Bilduma/tolosaldea21-web.pdf |izenburua = Tolosa 1945-1975 | argitaletxea = aranzadi.eus |sartze-data=2020-7-15}}</ref>
[[1960ko hamarkada]]tik aurrera, agertzen ari ziren tortura kasuen salaketan nabarmendu zen. 1968 hasieratik erregimen frankistak askotariko errepresio ekintzak egin zituenean, gogor salatu zituen agertzen ari ziren tortura kasu larriak, haietako batzuk [[Meliton Manzanas]] torturatzaile ezagunak eraginda. Bere kristau sinesmenean oinarrituta, poliziak eragindako giza eskubideen urraketen eta agintarien utzikeriaren berri idatziz gutunak helarazi zizkion Gipuzkoako gobernadore zibilari.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=Askoren artean|abizena=|urtea=2016|izenburua=1968. Gipuzkoa en estado de excepción|argitaletxea=Aranzadi / UPV/EHU|orrialdea=185-215|orrialdeak=|ISBN=978-84-17713-00-3|hizkuntza=es}}</ref>▼
▲
=== Azken urteak ===
== Euskal Kantagintza Berriaren aita espirituala ==
86 ⟶ 90 lerroa:
* Miren Izagirre Etxebeste eta [[Bernardo Estornes|Bernardo Estornés Lasa]]: [http://www.euskomedia.org/aunamendi/ee28153 ''Nemesio Agapito Echániz Arambarri''], Auñamendi Eusko Entziklopedia.
* [http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00034.htm ''Nemesio Etxaniz''], Literaturaren Zubitegia.
* Sudupe, Pako [http://www.
{{bizialdia|1899ko|1982ko|Etxaniz, Nemesio}}
| |||