Entziklopedia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
111. lerroa:
Job Edesakoa (asirieraz Ayiaco Urhb) filosofo kristaua izan zen, eruditua eta [[Bagdad]]en bizi izan zen [[asiriera]]zko itzultzailea. Bere ''Altxorren Liburua'' (''ktabā d-simātā'') Metafisika, medikuntza, natur zientziak, matematika eta astronomia estaltzen dituzten sei liburutan entziklopedia moduko bat da, eta 817. urtearen inguruan idatzi zuen. Garai hartan Bagdaden irakatsitako ikerketa-eremuen sintesia zen, eta Aristotelesek ezarritako natura-zientzietako metodoetan eta filosofia grekoan oinarritzen zen.<ref name=":5">{{en}} Toby Huff, Intellectual Curiosity and the Scientific Revolution : A Global Perspective, Cambridge, Cambridge University Press, 2011 (ISBN 978-0-521-17052-9)</ref>
[[Al-Jahiz]] eruditua IX. mendean bizi izan zen
Iraken ere ezarria, [[Ibn
[[Al-Kindi]] filosofo eta jakintsuak (801-873),
[[Kordobako Kalifa-herria|Kordobako kalifatza]] kultur jarduera biziarekin hasi zen bere boterea markatzen. Ibn Abd Rabbih poetak 900. urtearen inguruan Collar bakarra (al iqd al-farid) idatzi zuen, eta 25 kapitulutan hainbat gai jorratzen ditu: gobernatzeko artea, erlijio-ezagutzak, genealogiak, kalifen historia eta arte epistolarra.<ref>{{fr}} Marie-Geneviève Guesdon, « Encyclopédies en langue arabe : Encyclopédies et bibliothèques, de Sumer au XXIe siècle », dans Tous les savoirs du monde, Paris, Bibliothèque nationale de France/Flammarion, 1996</ref>
Al-Fârâb’, Platonen eta Aristotelesen idazkiez elikatzen zena, 950 inguruan Zientzien Zerrenda bat (Ihsa al-'Ulum) idatzi zuen, zeinean erlijio-diziplinak (gramatika, teologia eta jurisprudentzia) zientzia teorikoen (logika, metafisika, etika) mende jartzen baititu. Lan hau latinera itzuli eta mendebaldeko mundura zabalduko da.<ref>{{en}} Gerhard Endress, « The cycle of knowledge. Intellectual traditions and encyclopædias of the rational sciences in arabic islamic hellenism : Encyclopaedic activities in the pre-eighteenth century islamic world », dans Organizing knowledge, Leiden, Brill, 2006</ref><ref name=":4" />
140. lerroa:
Eskola horien omnipotentzia indartu egingo da Bajazed II sultanak 1485ean promulgatutako inprenta debekatzeagatik. 1515ean, Selim sultanaren bigarren dekretu batek pertsona oro zigortzen du heriotzarekin, prentsa bat liburuak inprimatzeko erabiltzen duela sinetsita, eta, hartara, otomandar inperioan jakintza masiboki zabaltzeko aukera guztiak itotzen ditu. Obra entziklopedikoak eskuz idatziko dira, Hadjdji Khalifak (1657an hil zen) Kashf al-zunun entziklopedia bibliografiko handia bezala, baina zabalkunde handirik gabe. Inprimategia Ekialde Ertainean sartuko da XIX. mendearen hasieran, eta lehen egunkaria 1824 arte argitaratuko da han.<ref name=":5" />
=== Judutarren diaspora ===
| |||