Ozeano Australa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
15. lerroa:
<br />
== Klima ==
Itsas uraren [[tenperatura]] -2 °C eta 10 °C (28°F eta 50 °F) artean dago.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bruno|abizena=David|urtea=2015|izenburua=Biodiversity of the Southern Ocean|argitaletxea=Elsevier|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|abizena2=Saucède|izena2=Thomas|data=2015-10-20|url=https://books.google.es/books?id=Al4pBgAAQBAJ&pg=PA20&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-08-100485-2|sartze-data=2020-06-25}}</ref> [[Zikloi]] [[Ekaitz|ekaitzak]] ematen dira, ekialderantz mugituz, kontinentea inguratzen dutelarik, eta maiz gogor bilakatzen dira [[izotz]] eta ozeano zabalen arteko tenperatura desberdintasunaren ondorioz. Ozeanoaren azalera 40° Hego latitudearen eta Itsaslaster Zirkunpolar Antartikoaren artean zabaltzen da, bertan planetako [[haize]] bortitzenak ematen direlarik.<ref name=":0" /> [[Negu|Neguan]], ozeanoa 65° hego-latituderaino (Pazifikoaren noranzkoan) eta 55° hego-latituderaino (Atlantikoaren noranzkoan) izozten da, gainazal tenperatura 0ºC (32 °F) azpiraino jaitsiz. Halaber, kontinentearen [[Itsasertz|kosta]] batzuetan, barnealdetik datozen etengabeko [[haize katabatiko]] gogorrek itsasertza izotzik gabe mantentzen dute neguan zehar.
== Baliabide naturalak ==
Hego ozeanoaren baliabide naturalak ez dira oraindik ustiatu, baina kontinentearen gertutasunean [[Gas natural|gas]]- eta [[petrolio]]-hobi handiak daudela uste da. Gainera, [[Urre|urrea]] bezalako [[mineral]] baliotsuen metaketak espero dira, [[alubioi]] [[Sedimentu|sedimentuetan]] aurkitu daitezkeenak [[Arroka sedimentario|prozesu sedimentarioetan]] [[Grabitazio|grabitateak]] eragindako banaketagatik sortuak. Baita, [[manganeso]] [[Nodulo polimetaliko|noduluak]], [[Itsas hondo|itsas hondoan]] nukleo baten inguruko [[Burdina|burdin]] eta manganeso hidroxido geruza
Antartikako kontinentea estaltzen duen izotza munduan dagoen [[Ur geza|ur gez]] erreserba nagusia da; ia munduko ur gezaren %81a osatuz eta munduko pertsona guztiak hainbat hilabetez mantentzeko haina. Hori dela eta, hamarkada askotan zehar proposatu da Ozeano Australeko [[Izozmendi|izozmendiak]] iparraldera, Australiara, atoitzea bertan landu daitezen, baina orain arte ez da horrelako proiekturik arrakastaz aurrera eraman.
27. lerroa:
==== Arrainak ====
Ur hauetan bizi den arrain ezberdinen beste adibide bat [[Channichthyidae]] familia da, Hego Ozeanoan soilik (Antartika eta Hego Amerikako kostaldeetan) bizi dena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Joseph S|abizena=Nelson|urtea=1994|izenburua=Fishes of the world|argitaletxea=John Wiley & Sons.|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=1994|url=https://www.worldcat.org/oclc/28965588|edizioa=3|isbn=0-471-54713-1|pmc=28965588|sartze-data=2020-06-28}}</ref> Arrain hauek hemoglobinarik ez dutenez, haien odolak ez du kolorerik eta egunean zehar itsas hondoan egoten dira, gauean zehar ur-zutabeetan gorantz eginez krustazeoz elikatu ahal izateko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Champsocephalus gunnari summary page|hizkuntza=en|url=https://www.fishbase.us/summary/Champsocephalus-gunnari.html|aldizkaria=FishBase|sartze-data=2020-06-28}}</ref> Aintzinan, ''Champsocephalus gunnari'' familia honetako espezie ugariena zen (kostaldean eta gune ez oso sakonetan bizi zena), baina XX. mendearen amaieran emandako gehiegizko arrantza eman zen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Antarctic fish|hizkuntza=en|url=https://www.antarctica.gov.au/about-antarctica/animals/fish/|aldizkaria=www.antarctica.gov.au|sartze-data=2020-06-28}}</ref>
Bestalde, ''Dissostichus'' generoaren barnean bi espezie daude; Antartika kostaldeko ''Dissostichus mawsoni'' eta Patagoniako ur-subantartikoetako ''Dissostichus eleginoides''. Espezie hauek itsas hondoan, 100 eta 3.000 metro artean bizi dira eta 2 metroko luzera zein 100 kilogramorainoko pisua eskuratu ditzakete 45 urteraino biziz. Arrain hauek komertzialki arrantzatzen dira, gehiegizko arrantzaren ondorioz populazioen murrizpena eman delarik.
Toothfish are commercially fished, and overfishing has reduced toothfish populations.<ref name=":1" />
Another abundant fish group is the genus ''Notothenia'', which like the Antarctic toothfish have antifreeze in their bodies.
An unusual species of icefish is the Antarctic silverfish (''Pleuragramma antarcticum''), which is the only truly pelagic fish in the waters near Antarctica.
=== Onddoak ===
|