Lera: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea
Luistxo (eztabaida | ekarpenak)
4. lerroa:
'''Lera''' [[gurpil]]en ordez, [[eski]]ak edo [[marraza]]k dituen ibilgailu bat da. [[Izotz]]a edo [[elur]]ra bezalako [[Marruskadura indarra|marruskadura]] maila txikiko lurretan erabiltzen da, baina edozein lur irristakorrek balio dezake lerarentzat, lur hori lehorregi ez badago behintzat. Kasuren batzuetan, errekako harriak edo bustitako [[harea|hondarra]], lerak irristatzeko lur egokiak izan daitezke.
 
== Euskarazko izendapena ==
[[Grabitazio|Grabitatea]] propultsio indar bakar gisa, lera [[muino]]tik behera ere irrista daiteke, dibertsio soil gisa.
Neurri handi batean lera eta narra sinonimoak edo oso hurbilekoak dira euskaraz. [[Hiztegi Hirukoitza|Larramendiren Hiztegi Hirukoitzaren]] arabera, narrak forma [[Lauki|laukikoak]] ziren, eta lerak [[Hiruki|hirukiak]]<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=OEH - Bilaketa - OEH|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=bilaketa&Itemid=413&lang=eu-ES&query=Narra|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2020-06-26}}</ref>. Euskal [[hiztegi]] modernoetan, lerari izotz eta elur irristatzearen adiera ematen zaio, baina lehor edo lur gaineko tresnentzat ere balio du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=lera - Elhuyar hiztegiak|url=https://hiztegiak.elhuyar.eus/eu_es/lera|aldizkaria=hiztegiak.elhuyar.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>, eta adiera horretan ''narra'' ikusteko gomendatzen du Euskaltzaindiaren hiztegiak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=lera&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&lang=eu|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2020-06-27}}</ref>. Azkenean, 21. mendeko erabilerara elur eta kiroletakoak iritsi dira, lerak; eta narrak [[etnografia]] museoetan geratu dira, nahiz eta oso erabiliak izan diren Euskal Herrian zelai zein larretan 20. mendera arte, esate baterako belar jornadak garraiatzeko.
 
Lerak, animaliek tiratutakoak izan daitezke, orokorrean, [[zaldi]]ak, [[mando]]ak, [[behi|idiak]] edo [[txakur|zakurrak]]. Pertsonek ere tira dezakete. Umeek euren jolasetan edo euren umeekin jolasten ari diren gurasoak. Gizakiek tiratutako lerak, [[XIX. mendea|XIX. mende]] amaieran eta [[XX. mendea|XX. mende]] hasieran [[Artikoa|Artiko]] eta [[Antartika]]ra britainiarrek egin zituzten esplorazio espedizioetan, oso ohiko ibilgailuak izan ziren. Beste batzuek, [[Roald Amundsen]] kasu, zakur taldeak erabili zituzten. Gaur egun, bidaiari batzuek [[kometa]]k erabiltzen dituzte, latitude horietan lerak bultzatzeko.
 
Troika bat, hiru zaldik tiratutako lera bat da. [[Bizarzuri|Santa Klaus]] edo [[Bizarzuri]]ren fikziozko lera [[elurrorein hegalari]]ek tiratutakoa da. Eski txiki batzuk ditu, beharbada, aireratzeko eta lur hartzeko.
 
[[Grabitazio|Grabitatea]] propultsio indar bakar gisa, lera [[muino]]tik behera ere irrista daiteke, dibertsio soil gisa.
[[Euskal Herria]]n lerak oso erabiliak izan dira zelai zein larretan esate baterako belar jornadak garraiatzeko.
 
== Lerak Antzinakokirol Egiptongisa ==
Lerak, Neguko Olinpiar jokoetan parte hartzen duten bi kiroletan erabiltzen dira: [[Bobsleigh]]ean eta [[luge|lug]]ean.
[[Antzinako Egipto]]n, zurezko lerak erabili ziren, hainbat material inguruko [[basamortu]]etako hondar beroetatik garraiatzeko, batzuetan, objektu handi eta astunak garraiatuz, ikaragarrizko estatuak, adibidez. Garraioa errazteko, hondarra busti egiten zen lera pasatu aurretik.
 
== Erreferentziak ==
Oraindik hor diraute, [[hilobi]]etan aurkitutako batzuk. Euren eraikinen [[behe-erliebe|baxuerliebetan]] eta margoetan ere, egiptoar langileek mugitutako lerak agertzen dira.
{{Erreferentzia zerrenda}}
 
== LerakIkus kirol gisahalaber ==
 
Lerak, Neguko Olinpiar jokoetan parte hartzen duten bi kiroletan erabiltzen dira: [[Bobsleigh]]ean eta [[luge]]ean.
* [[Narra]].
 
== Kanpo estekak ==