Espainiako gripea: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
4. lerroa:
[[Gaixotasun infekzioso|Gaixotasun kutsakorrek]] dagoeneko [[Bizi itxaropen|bizi-itxaropena]] murriztu zuten [[XX. mendea|XX. mendearen]] hasieran. Baina pandemia honen lehen urtean [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]], adibidez, bizi-itxaropena 12 urtetan murriztu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Nation's Health . : The Great Pandemic : : The United States in 1918-1919 : .|data=2016-10-26|url=https://web.archive.org/web/20161026180557/http://www.flu.gov/pandemic/history/1918/life_in_1918/health/index.html|sartze-data=2018-11-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Life expectancy in the USA, 1900-98|data=2003-06-08|url=https://web.archive.org/web/20030608114504/http://www.demog.berkeley.edu/~andrew/1918/figure2.html|sartze-data=2018-11-20}}</ref>. Gripe gehienek gazte, zahar eta beste gaixotasunen batengatik ahuldutakoak hiltzen dituzte, baina 1918ko gripe pandemiak osasuntsu zeuden gazteak hil zituen, batez ere<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Influenza Epidemic of 1918|url=https://www.archives.gov/exhibits/influenza-epidemic/|aldizkaria=www.archives.gov|sartze-data=2018-11-20}}</ref>.
Zientzialariek pandemia hau azaltzeko hainbat azalpen proposatu dituzte. Ikerketa batzuek proposatzen dute birusaren bariantea berez zela agresiboa. Ikerlari talde batek biktimen ehun izoztuetako laginak erabili zituen, [[birus]]a erreproduzitzea lortuz. Ikerketa horretan aurkitu zuten
Azken aldian egindako ikerketek jatorrizko txosten-medikuak hartu dituzte oinarri<ref>{{Erreferentzia|izena=W. G.|abizena=MacCALLUM|izenburua=PATHOLOGY OF THE PNEUMONIA FOLLOWING INFLUENZA|orrialdeak=720|hizkuntza=en|data=1919-03-08|url=https://doi.org/10.1001/jama.1919.02610100028012|aldizkaria=Journal of the American Medical Association|alea=10|zenbakia=72|issn=0002-9955|doi=10.1001/jama.1919.02610100028012|sartze-data=2018-11-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=E. F.|abizena=Hirsch|izenburua=An Epidemic of Pneumococcus Bronchopneumonia|orrialdeak=594–617|hizkuntza=en|abizena2=Mckinney|izena2=M.|data=1919-06-01|url=https://doi.org/10.1093/infdis/24.6.594|aldizkaria=Journal of Infectious Diseases|alea=6|zenbakia=24|issn=0022-1899|doi=10.1093/infdis/24.6.594|sartze-data=2018-11-20}}</ref>. Aurkitu dute infekzio birala ez zela izan beste gripe batzuk baino agresiboagoa, baina epidemia emateko zirkunstantzia bereziak zeudela, batzuk [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerrari]] lotuak, tartean [[elikadura]] eskasa, ospitaleak eta eremu medikuak gainezka, [[higiene]] eskasa... ondorioz, infekzio bakterianoa sortu zen, biktima gehienak hil zituena, normalki ohean hilzori egon ostean<ref>{{Erreferentzia|izena=John F.|abizena=Brundage|izenburua=What Really Happened during the 1918 Influenza Pandemic? The Importance of Bacterial Secondary Infections|orrialdeak=1717–1718|hizkuntza=en|abizena2=Shanks|izena2=G. Dennis|data=2007-12|url=http://jid.oxfordjournals.org/content/196/11/1717.full?ijkey=614ae92d129f5e88f0f43a56a558439b3a9f6a4b&keytype2=tf_ipsecsha|aldizkaria=The Journal of Infectious Diseases|alea=11|zenbakia=196|issn=0022-1899|doi=10.1086/522355|sartze-data=2018-11-20}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=David M.|abizena=Morens|izenburua=The 1918 Influenza Pandemic: Insights for the 21st Century|orrialdeak=1018–1028|hizkuntza=en|abizena2=Fauci|izena2=Anthony S.|data=2007-04|url=https://doi.org/10.1086/511989|aldizkaria=The Journal of Infectious Diseases|alea=7|zenbakia=195|issn=0022-1899|doi=10.1086/511989|sartze-data=2018-11-20}}</ref>. Garaiko datu medikuak ez dira nahikoak pandemiaren jatorri geografikoa identifikatzeko<ref name=":0" />. 1920ko hamarkadako [[Entzefalitis letargiko|entzefalitis letargikoaren]] agerpenean paper zuzena izan zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Joel A.|abizena=Vilensky|izenburua=Children and Encephalitis Lethargica: A Historical Review|orrialdeak=79–84|abizena2=Foley|abizena3=Gilman|izena2=Paul|izena3=Sid|data=2007-08|url=https://doi.org/10.1016/j.pediatrneurol.2007.04.012|aldizkaria=Pediatric Neurology|alea=2|zenbakia=37|issn=0887-8994|doi=10.1016/j.pediatrneurol.2007.04.012|sartze-data=2018-11-20}}</ref>.
|