Juan Oñate: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
Ingeles Wikipediatik ekarria, Lander Arbelaitzen bidez (https://www.argia.eus/albistea/juan-onate-konkistatzailearen-estatuaren-aurkako-protestari-bat-balaz-zauritu-dute-eskuin-muturreko-miliziek)
1. lerroa:
{{Biografia_infotaula_automatikoa
|nazionalitatea= [[Espainia Berria]]}}
'''Juan Oñate Salazar''' ([[Pánuco]], [[Zacatecas]], [[Espainia Berriko Erregeorderria]], [[1550]] - [[Guadalcanal (Sevilla)|Guadalcanal]], [[Sevillako probintzia|Sevilla]], [[Espainia]], [[1626]]ko [[ekainaren 3]]a) Mexikon[[konkistatzaile]]a jaiotakoizan gipuzkoarzen, jatorriko[[Espainiar konkistatzaileaInperioa]]ren izanzerbitzura. Ameriketan —gaur egun [[Mexiko]] den lurraldean— jaioa, [[gipuzkoa]]r jatorrikoa zen., [[Kristobal Oñate]]ren konskistatzailearen semea. [[Mexiko Berria]] konkistatzeko espedizioa antolatu zuen [[1595]]ean. 1598an, hango aginpidearen jabe egin zen, eta, [[Ozeano Bare]]rako bidea aurkitu nahian, espedizioak bidali zituen [[Kansas]]era [[1601]]ean eta [[Kaliforniako golkoa|Kaliforniako golkora]] [[1605]]ean. [[Santa Fe]] hiria sortu zuen 1605ean.{{lur erref}}
 
Gaur egun Juan Oñate ezaguna da 1599an egindako [[Acoma Sarraskia]]gatik. Lur batzuen jabetzaren harira sortutako tira-bira baten ondorioz, acoma etniako kideek 11 espainiar hil zituzten, Oñateren iloba Juan de Zaldivar barne. Oñatek, orduan, acomen aurkako erantzun basatia agindu zuen. Acomen herria suntsitu zuten, eta 800-1000 acoma hil zituzten.
 
500 bat pertsona atera ziren bizirik Acomako Sarraskitik. [[Ohkay Owingeh]]eko epaiketan, Oñatek gehienak 20 urteko mirabetza behartura zigortu zituen; eta, gainera, 25 urtetik gorako gizon guztiei oin bat mozteko agindu zuen. Acomen aurka «gehiegizko indarkeria» erabiltzeagatik epaitu zuen Espainiako Gobernuak.
 
Gaur egun Oñateren figura oso polemikoa da Mexiko Berriko historian: 1998an, Alcalde hirian zeukan estatuari ezkerreko oina moztu zion norbaitek, sarraskiaren aurka protesta egiteko. Eta eztabaida nabarmena piztu zen 2006an, Texasko El Paso hirian Oñateren zaldizko estatua handi bat egin zutenean. 2020an, [[Lander Arbelaitz]] kazetariak «euskal jatorriko konkistatzaile sadikoa» deituraz aipatu zuen Oñate.
 
== Erreferentziak ==
 
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{Bizialdia|1550eko|1626ko|Oñate, Juan}}