|
| taxon = Ailuropoda melanoleuca
| authority = [[Armand David|David]], 1869}}
'''Panda handia''' (''Ailuropoda melanoleuca'') [[ugaztun]]a da, hartzaren familiakoa. Bere jatorria [[Txinako Herri Errepublika|Txina]] erdialdean du.
Espeziea deskribatu zuen aurreneko zientifiko europarra [[ArmandDavid Bisbal|David]] [[ezpeleta]]rraBisbal izan zen.
Bi azpiezpezie daude:
== Ezaugarriak ==
Leku bakoitzeko pandek itxura ezberdina daukate. Sichuaneko panda ezagunena da eta ile [[zuri]] eta [[beltz]]a dauka. Qinling espezieak, ez hain ugaria, ile arrea du. [[Belarri]]ak, muturra, [[begi]]en inguruko ileak eta sorbaldan ile ilunenak daude eta, aurpegian, sabelean eta bizkarrean ile zuriak.
Euren zangoetan bost [[hatz|atzamar]] daukate eta seigarren bat [[erpuru]] moduan. Euren begiak oso txikiak dira. Beste hartzen begi niniak biribilak dira baina pandenak berriz katuenak bezalakoak dira.
== Ugalketa eta jaiotza ==
Hartzek heldutasun sexualera iristen dira 5 eta 7 urte bitartean, beraz, hortik aurrera, kumeak izateko gaitasuna dute. Ugalketa garaia [[udaberri]]an izaten da. Sasoi honetan bitik bostera arteko hartzak ari daitezke lehian eme bat estaltzeko, eta honi dagokionez, bizpahiru aldiz burutu daiteke arrakasta ziurtatzeko; aldi bakoitza 30 segundo eta 5 minutu artean irauten duelarik.
Haurdunaldiak 135 egun irauten ditu. Behin amaituta, normalean kume bat edo bi jaiotzen dira, 90 eta 130 gramo bitartekoak izaten direnak. Horregatik, kume bakar bat hartu eta hazten dute, eta beste kumea han utzi eta hiltzen uzten dute. Kumea jaiotzerakoan itsua da eta bere azalak kolore arrosa du. Amak kumeak edoskituko du 30 minutuz 6 eta 14 aldiz egunean. Ama baino ez da kumeaz arduratuko, eta bakarrik kumeak bi urtera heltzen den arte. Ondorioz, beste kume bat izateko denbora tartea bi urtetakoa da.
Panda baten bizi itxaropena 12 urtetakoa da. Gehien iraun zuen pandak 36 urteraino heldu zen (giza 144 urte).
Pandak normalean animalia bakartiak dira. Euren jarduerarik garrantzitsuena eguzkitan jartzean da. Beste denbora gehiena lotan ematen dute. Euren lurraldea markatzeko [[uzki]] [[guruin]]ak, [[gernu]]a eta atzaparrekin utzitako aztarnekin. [[Tropiko]]etako animalia denez hibernatzeko ohitura galdu du.
<br />
== Kontserbazio egoera ==
Jaiotza tasa txikiak, heriotza tasa handiak eta [[ingurumen]]aren suntsiketak desagertzeko arriskuan jarri dute Panda. Txinako arauak oso zorrotzak dira Panden ehizaren inguruan. Beste animalia batzuentzat jarritako harrapagailuek askotan pandak zauritzen amaitzen dute.
=== Arrakasta ===
Panda [[1869]]an ospetsu egin zen Mendebaldean, ehiztari batek Panda larruazal bat [[Armand David]] misiolari eta esploratzaile [[Ezpeleta]]rrari eraman zionean. 1936an Ruth Harkness-ek Estatu Batuetara panda kume bat eroan zuen eta maitasunez hartzen hasi ziren han pandak. 1936tik 1946ra pandak eramaten hasi ziren, euren larruazala eskuratzeko. 1947an ekintza hori debekatu zuten eta txinatarrak euren borondate ona adierazteko pandak oparitzen hasi ziren.
=== Erreferentziak ===
| 