Eskoziako Legebiltzarra: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Eguneratu dut |
No edit summary |
||
11. lerroa:
| buru1 mota = Mahaiburua
| buru1 = [[Ken Macintosh]]
| alderdi1 = Independentea{{efn|name="mahaiburua"|Eskoziako Legebiltzarreko mahaiburua ezin da alderdi bateko kidea izan, beraz bere militantzia uzten du kargurako izendatua denean. Ken Macintosh [[Eskoziako Alderdi Laborista|Alderdi Laboristaren]] izenean aurkeztu zen hauteskundeetara.}}
| hautatua1 = [[2016]]
| buru2 mota = [[Eskoziako lehen ministro|Lehen Ministroa]]
| buru2 = [[Nicola Sturgeon]]
| alderdi2 = [[Eskoziako Alderdi Nazionala|SNP]]
| hautatua2 = [[2014]]
| kideak = 129
| osaketa1 = Scottish-parliament.svg
| osaketa1 px = 250px
| bozketa sistema1 = [[Ordezkaritza proportzional misto]]a
| alderdi politikoak1 = '''Gobernua (61)'''
*{{Color box|#FEF987|border=darkgray}} [[Eskoziako Alderdi Nazionala]] (61)
'''
*{{Color box|#4AAE4A|border=darkgray}} [[Eskoziako Alderdi Berdea|Berdeak]] (6)▼
'''Oposizioa (61)'''
*{{Color box|#1D84CE|border=darkgray}} [[Eskoziako Alderdi Kontserbadorea|Kontserbadoreak]] (31)
*{{Color box|#EF1C27|border=darkgray}} [[Eskoziako Alderdi Laborista|Laboristak]] (23)
▲*{{Color box|#4AAE4A|border=darkgray}} [[Eskoziako Alderdi Berdea|Berdeak]] (6)
*{{Color box|#FAA61A|border=darkgray}} [[Eskoziako Liberal Demokratak|Liberal Demokratak]] (5)
*{{Color box|#CDC9C9|border=darkgray}} Independenteak (2){{efn|name="Inds"|Mark McDonald eta Derek Mackay SNPtik kanporatuak.}}
'''Mahaiburua (1)'''
*{{Color box|#000000|border=darkgray}} Mahaiburua (1)
31 ⟶ 36 lerroa:
| webgunea = [http://www.scottish.parliament.uk www.scottish.parliament.uk]<br />{{Eraikin kokapen|Edinburgh erdigunea|55|57|07|N|3|10|29|W}}
}}
'''Eskoziako Legebiltzarra''' ([[ingeles]]ez ''Scottish Parliament'', [[Eskoziako gaelera|gaeleraz]] ''Pàrlamaid na h-Alba'' eta [[eskoziera]]z ''Scots Pairlament'') [[Eskozia]]ko ganbera bakarreko legebiltzarra da eta [[Eskoziako Gobernua]]ri estuki loturik dago. [[Edinburgh]] hiriko Holyrood eremuan kokatzen da, hiriko etorbide nagusia den [[Royal Mile]] kalearen amaieran. Arrazoi honegatik eskoziar legebiltzarra modu informalean '''Holyrood''' bezala izendatzen da. Bost urtez behin
Legebiltzarraren eraikin berria 2004a inauguratu zen, [[Enric Miralles]] [[katalunia]]r arkitektoaren proiektuarekin.
==
1707. urtean [[Eskoziako Erresuma|Eskoziako]] eta [[Ingalaterrako Erresuma|Ingalaterrako]] erresumak [[Britainia Handiko Erresuma]] sortuz batu baino lehen, Eskozia erresuma independentea zen, eta bere parlamentu independentea zeukan. Bi erresumen batura eztabaidatu zenean ordezkari eskoziarrek legebiltzar propio bat mantentzea eskatu zuten, baina ordezkari ingelesek ez zuten halakorik onartu.<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.bbc.co.uk/politics97/devolution/scotland/briefing/1707.shtml#last|izenburua=The Last Parliament of Scotland 1703–1707|lana=BBC|data=1997|sartze-data=2020/6/16|hizkuntza=en}}</ref>
Ondorengo 300 urteetan Britainia Handiko Legebiltzarrak eta haren oinordeko [[Erresuma Batuko Legebiltzarra]]k gobernatu zuten Eskozia [[Westminster]]retik, inolako autogobernurik gabe. Eskoziaren autogobernua ahalbidetzeko biltzar bat osatzeko proposamenak izan ziren 1914a baino lehen, baina ideia bertan behera geratu zen [[Lehen Mundu Gerra]]ren hasieragatik. <ref name="Devolution Debate">{{Erreferentzia|url=http://www.bbc.co.uk/politics97/devolution/scotland/briefing/c20scot.shtml|izenburua=The Devolution Debate (1997) - This Century|lana=BBC|sartze-data=2020/6/16|hizkuntza=en}}</ref> 1960ko hamarkadaren bigarren erdian [[eskoziar nazionalismo]]ak izandako gorakadak autogobernua edo independentzia eskuratzeko eskaerak bultzatu zituen, eta 1969an [[Erresuma Batuko Gobernua|Erresuma Batuko Gobernu]] [[Erresuma Batuko Alderdi Laborista|laboristak]] Konstituzio Britainiarra aztertzeko Kilbrandon Batzordea osatu zuen.<ref name="Devolution Debate"/> Batzordearen helburu nagusia Eskoziarentzako autogobernua ezartzeko aukera aztertzea zen. Batzordearen txostena 1973an argitaratu zen, eta sufragio zuzenez hautatutako Eskoziako Biltzar bat sortzea proposatu zuen.<ref>{{Erreferentzia|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/4137765.stm|izenburua=Papers reveal devolution warnings|lana=BBC News|data=2005/1/1|sartze data=2020/6/16|hizkuntza=en}}</ref>
{{Txantiloi:Eskoziako parlamenturako hauteskudeen emaitzak (ehunekoak)}}▼
Horrekin batera, petrolio erreserbak aurkitu ziren [[Ipar itsasoa]]n, Eskoziaren kostaldetik hurbil, eta [[Eskoziako Alderdi Nazionala]]k (SNP) "Eskoziako petrolioa da" (''It's Scotland's oil'') kanpaina burutu zuen, aurkitutako petrolioaren diru-sarrerak Eskoziarentzat izan beharko liratekeela argudiatuz. Ondorioz, SNPren eta independentziaren sostenguak gora egin zuen, eta horri aurre egiteko nahian Gobernu britaniarra Eskoziako Biltzarra ezartzeko konprometitu zen 1974an.<ref name="Devolution Debate"/> Hala ere, Erresuma Batuko Parlamentuak ez zuen Biltzar hori ezartzeko legedia onartu 1978ra arte.
1978ko Eskoziako Legaren arabera (''Scotland Act 1978''), Eskoziako Biltzarra eratzeko erreferendum batean Eskoziako erroldaren %40ak baiezkoa eman behar zuen. 1979ko martxoko erreferendumean %51,6k baiezkoa eman zuen arren, parte-hartzea %63,6koa izan zen, eta ondorioz errolda osoaren %32,9k bakarrik sostengatu zuen Biltzarraren sorrera, legeak zehaztutako %40a baino gutxiago.<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.bbc.co.uk/politics97/devolution/scotland/briefing/79referendums.shtml|izenburua=The 1979 Referendums|lana=BBC|sartze-data=2020/6/16|hizkuntza=en}}</ref>
1980ko eta 1990eko hamarkadetan zehar Eskoziako Legebiltzarra eratzeko nahia areagotu zen, alde batetik Erresuma Batuko Gobernua [[Erresuma Batuko Alderdi Kontserbadorea|Alderdi Kontserbadorearen]] esku zegoelako, Eskozian hauteskundeak galdu zituen arren.<ref name="Devolution Debate"/> Ondorioz, 1989an Eskoziako elizek, alderdi politikoek eta industriako ordezkariek Konbentzio Konstituzional Eskoziarra (SCC) osatu zuten Eskoziako autogobernua bultzatzeko. SCCren lana 1995ean argitaratu zen, eta beranduago sortuko zen Legebiltzarraren oinarriak zehaztu zituen.<ref>{{cite web|url=http://scottish.parliament.uk/vli/holyrood/inquiry/sp205-02.htm |egilea=Peter Fraser |data=2004ko urriak 15 |izenburua=Events Prior to 1 May 1997 |argitaletxea=The Holyrood Inquiry |sartze-data=2020/6/16 |artxibo-url=https://web.archive.org/web/20041024190756/http://www.scottish.parliament.uk/vli/holyrood/inquiry/sp205-02.htm |artxibo-data=2004/10/24|hizkuntza=en}}</ref>
1997ko maiatzean laboristak, [[Tony Blair]]ren gidaritzapean, gobernura heldu ziren, eta Erresuma batuko nazioen autogobernua alderdiaren programaren parte zenez Eskoziako Legebiltzarra eratzeko bigarren erreferendum bat antolatu zuten, eta oraingoan baiezkoak irabazi zuen.<ref>{{cite web|url=http://www.electoralcommission.org.uk/referendums/Scotland1997.cfm|izenburua=Past Referendums – Scotland 1997|lana=The Electoral Commission.|sartze-data=2020/6/16 |artxibo-url=https://web.archive.org/web/20061207062754/http://www.electoralcommission.org.uk/referendums/Scotland1997.cfm|artxibo-data=2006/12/7|hizkuntza=en}}</ref> Legebiltzar berrirako lehenengo hauteskundeak 1999ko maiatzaren 6an izan ziren, eta urte bereko uztailaren 1ean botere legegilea Westminsterretik Legebiltzarrera eskualdatu zen.
== Hauteskundeak ==
Legebiltzarra sortu zenetik bost hauteskunde egon dira: 1999, 2003, 2007, 2011 eta 2016 urteetan. Hurrengo hauteskundeak 2021eko maiatzaren 6an izango dira. Hona hemen Eskoziako Legebiltzarrerako hauteskunde guztien laburpena:
▲{{Txantiloi:Eskoziako parlamenturako hauteskudeen emaitzak (ehunekoak)}}
== Egungo osaketa ==
{| class="wikitable"
|-
! colspan="2" align="center"| Alderdia
! Hauteskunde<br/>emaitzak (2016)
! Oraingo<br/>kideak
|-
|bgcolor=#FDF38E|
| [[Eskoziako Alderdi Nazionala]]
| 63
| '''61'''
|-
|bgcolor=#0087DC|
| [[Eskoziako Alderdi Kontserbadorea]]
| 31
| '''31'''
|-
|bgcolor=#dc241f|
| [[Eskoziako Alderdi Laborista]]
| 24
| '''23'''
|-
|bgcolor=#62A439|
| [[Eskoziako Alderdi Berdea]]
| 6
| '''6'''
|-
|bgcolor=#FAA61A|
| [[Eskoziako Liberal Demokratak]]
| 5
| '''5'''
|-
|bgcolor=#DDDDDD|
| Independenteak
| 0
| '''2'''{{efn|name="Inds"}}
|-
|bgcolor=#000000|
| Mahaiburua
| 0
| '''1'''{{efn|name="mahaiburua"}}
|-
! colspan="2" align="center"| Guztira
! colspan="2" | 129
|-
! colspan="2" align="center"| Gobernua (SNP)
| 63
| '''61'''
|-
! colspan="2" align="center"| Gobernuaren gehiengoa{{efn|Gobernuaren eserleku kopurua ken gainerako eserleku guztien kopurua.}}
| -3
| '''-6'''
|}
48 ⟶ 117 lerroa:
Irudi:Parliament debating chamber 2.jpg|Barnealdea.
</gallery>
==Oharrak==▼
{{notelist}}▼
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus gainera ==
* [[Eskoziako Gobernua]]
* [[Galesko
* [[Ipar Irlandako Biltzarra]]
== Kanpo estekak ==
* [http://www.scottish.parliament.uk Legebiltzarraren webgune ofiziala] {{en}} {{sco}} {{gd}}
▲==Oharrak==
▲{{notelist}}
{{autoritate kontrola}}
| |||