Beltz: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etimologia atala |
Etimologia atala berrantolatu, argiagoa izan dadin |
||
21. lerroa:
Erro bera ikus daiteke, gutxienez, ''[[arbel]]'' (*'harri beltz'), ''[[goibel]]'' (*'goi beltz'), ''[[orbel]]'' (*'orri beltz') eta ''[[Ubel (argipena)|ubel]]'' (*'ur beltz') hitzetan, baita ''[[gibel]]'' eta ''[[sabel]]''-en ere, ziurrenik. Horietatik ondoriozta daiteke erroak berak bazuela 'beltz, ilun' adiera (atzizkiaren funtzioa ezezaguna da).
Ikerlari batzuen ustez [[akitaniera]]<nowiki/>zko ''belex'' (ikus baita ere [[iberiera]]<nowiki/>zko ''beles'') zatekeen ''beltz''-en jatorrizko forma, ''bele'' hegazti-izenaren eratorritzat hartuta eta ezohiko sinkopa baten bidez eraldatua, agian maiz hitz elkartuetako bigarren osagaia izatearen ondorioz bokal ahulena galdurik (*''-beletz'' > ''-beltz''). Alabaina, akitanierazko idazkunetan <L> bakunaz idatzirik ageri dela kontuan hartuta, gaur egungo euskaran **''bere'' forma esperoko genukeen; beraz, akitanierazko ''belex'' haren erroa ezin liteke zuzenean egungo ''[[bele]]'' hitzarekin lotu.▼
Hala ere, gorago aipatutako hitz elkartuek erakusten dute izan bazela *''bel'' erro zahar bat.▼
Atzizkiari dagokionez, aldiz, ''[[Bost|bortz]]'' eta ''[[hortz]]'' hitzetan ere aurkitzen duguna omen da, nahiz eta haren esanahia ez den argitu (ikus baita ere ''ahuñe''/''[[ahuntz]]'', ''bera''/''beratz'' 'bigun' eta, beharbada, ''[[bele]]''/''[[belatz]]'' bikoteak, halako atzizki bat bazela argiago erakuts lezaketenak).
Nabarmentzekoa da, bestalde, *''bel'' erroa litzatekeela, egungo [[aitzineuskara]]<nowiki/>ren berreraiketa estandarraren barruan, ondare zaharreko adjektibo bakun (ez eratorri eta ez konposatu) bakarretarikoa, eta kolore bati dagokion bakarra (ikus ''[[gorri]]'', ''[[hori]]'', ''[[urdin]]'', ''[[zuri]]'').
=== Beste proposamen batzuk ===
▲Ikerlari batzuen ustez ''beltz''-en jatorrizko forma [[akitaniera]]<nowiki/>zko ''belex''-en dugu (ikus baita ere [[iberiera]]<nowiki/>zko ''beles'').
Alabaina, akitanierazko idazkunetan <L> bakunaz idatzirik ageri dela kontuan hartu behar da, eta ''belex'' hark edo, zehazki, haren oinarrian zegokeen ''bele'' forma zahar batek gaur egungo euskaran **''bere'' ematea esperoko genukeen. Hortaz, akitanierazko ''belex'' haren erroa ezin liteke zuzenean egungo ''[[bele]]'' hitzarekin lotu.
▲
== Erreferentziak ==
| |||