Urdin: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
Etimologia |
||
12. lerroa:
[[RAL]] kolore sisteman urdinak 5001 eta 5099 artekoak dira.
==
Euskaraz urdina [[gris]]aren baliokidea da hainbat esamoldetan:
19. lerroa:
* ''Zerua urdindu da'': ~ hodeiak agertu dira.
== Etimologia ==
Adituen ustez,<ref>{{erreferentzia|izena=Joseba, A.|abizena=Lakarra|urtea=2019|izenburua=Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200)|argitaletxea=Euskaltzaindia|orrialdea=|orrialdeak=440-441|ISBN=9788494647789|hizkuntza=eu|egilea2=Manterola, Julen|egilea3=Segurola, Iñaki}}</ref> ''hur'' 'ur' eta *''din'' 'bilakatu' erroak bereizi behar dira hitzaren osaeran (ikus ''gordin'', ''berdin'', besteak beste).
Lehen erroak bere horretan iraun du egun arte, hasierako hasperena [[zuberera]]<nowiki/>z soilik gorde badu ere (eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behere]]<nowiki/>ko testu zahar batzuetan; [[Linguae vasconum primitiae|Etxepare]]<nowiki/>renean, esaterako). Bigarrena, aldiz, hainbat hitz-elkartutan (goran aipatutako ''gordin'', ''berdin'' eta, beharbada, ''lotin'', ''astin'' < *''loh(i)-din'', *''hats-din''), eta aditz-forma jokatuetan iritsi zaigu: gaur egun indikatiboz kanpoko Nor-Nori saileko aditz laguntzaile gisa (''da'''di'''la'', ''be'''di''''', ''da'''i'''teke''...), eta euskara zaharrean 'bihurtu, izatera iritsi' esanahia zuen aditz trinko gisa (adibidez [[Joanes Leizarraga|Leizarraga]]<nowiki/>ren ''Abraham '''zedin''' baino lehen'' “devant qu’Abraham fût”, ''[[Refranes y Sentencias (1596)|RS]]''etako ''asto '''dina''''' ['dadina']'', zordun'' “el que se hace fiador, deudor", ''[https://www.ehu.eus/ojs/index.php/ASJU/article/view/7323 Viva Jesus]'' testuko. ''Kristo zetarako '''sidin''' gizon?''.
Hortaz, eta hitzak izenda zezakeen kolore-tartea kontuan hartuta (gutxienez zurixka, grisa, arrea eta azula), ''urdin''-en jatorrizko esanahia 'ur(aren koloreko) bihurtua, ura bezalakoa' litzateke. Paralelo moduan [[latin]]<nowiki/>ezko ''aqua'' 'ur' eta ''aquilus'' 'marroi ilun, arre' hitzen arteko itxurazko lotura aipatzen du [[Koldo Mitxelena|Mitxelena]]<nowiki/>k, nahiz eta [[iarchive:DictionnaireEtymologiqueDeLaLangueLatine/page/n29/mode/2up|Meillet]]<nowiki/>ek ez zuten argi ikusten (“on ne voit pas pourquoi l’eau aurait été prise pour désigner une couleur tirant sur le noir”); hala ere, euskarazko lekukotasunak aski argiak dira zentzu horretan, eta egiantzekoago egiten dute lotura hori (ikus baita ere ''uher'', zeinaren oinarrian ere ''ur'' izan daitekeen).{{erradiazioelektromagnetiko}}
== Kanpo estekak ==
| |||