Lankide:Txikillana/Vittorio Emanuele II galeria: berrikuspenen arteko aldeak

'''Vittorio Emanuele II''' '''galeria''' Milango[[Milan]]<nowiki/>go [[Merkataritza-gune|gune komertzial]] famatua da.

Galeria 1861ean diseinatu zen, Londresko[[Londres]]<nowiki/>ko [[Burlington Arcade]] galeriaren ereduari jarraitzen; 1865-1877 artean eraiki zen Giuseppe Mengoni-renaren zuzendaritzapean (Duomoko enparantza moldatu zuen arkitekto bera), [[Vittorio Emanuele III.a|Vittorio Emanuele II]] [[Italia]] bateratuaren lehen erregearen agintaldian, alegia).

PrototipoaGarai , etaberean beirateko beste galeria komertzial handiak ere egin ziren, hala nola Saint-Hubert Erret Galeriak Bruselan[[Brusela]]<nowiki/>n (1847an inauguratuak), [[San PetersburgokoPetersburgo]]<nowiki/>ko "''Passage''"a (''Пассаж'', 1848koa), Napoliko[[Napoli]]<nowiki/>ko [[Hunberto I.a Italiakoa|Umberto I]] galeria (1890koa) edo Budapesteko[[Budapest]]<nowiki/>eko galeria.

[[XX. mendea|XX. mende]] hasieran "Artisten Galeria" bezala ezagutzen zen, Scala inguruan mugitzen ziren musikarien aisialdi lekua zenez; euskaldunak[[euskaldun]]<nowiki/>ak barne (adibidez [[Antonio Paoli]] edo [[Isidoro Fagoaga]]); garai horretan [[Karl Baedeker|Baedeker]] bidai-gidetan "Vittorio Emanuele II galeria" izenarekin aipatzen hasi zen.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Fagoaga, Isidoro de.|izenburua=Retablo vasco : Huarte, Ravel, Paoli, Gayarre, Eslava|argitaletxea=Editorial La Gran Enciclopedia Vasca|data=1975|url=https://www.worldcat.org/oclc/2332617|isbn=84-248-0194-6|pmc=2332617|sartze-data=2020-06-06}}</ref> ''Il salotto di Milano'' (Milango saloia) ere esaten zaio, hango dendek eta saltokiek osartzen duten bilgunearengatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Northern Italy.|argitaletxea=APA|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/50936520|isbn=981-234-903-0|pmc=50936520|sartze-data=2020-06-06}}</ref>

Eraikina beirazko[[beira]]<nowiki/>zko [[Ganga (arkitektura)|ganga]] duten bi arkupez[[arkupe]]<nowiki/>z osatua dago, kristalezko [[kupula]] batez estalitako gune [[Oktogono|oktogonal]] batean gurutzatzen direnak. Arkuen egitura burdinurtuzkoa da, [[XIX. mendeanmendea|XIX. modan izanmende]]<nowiki/>ko zenmodanko diseinuari jarraiki.

XX. mende hasieran, galeriak lau solairu zituen; eta haietan luxuzko dendak (''[[Joskintza|haute couture]]'', [[Bitxigintza|bitxiak]], [[Liburu-denda|liburuak]], [[arte galeriakgaleria]]<nowiki/>k...), ostalari guneak (jatetxeak[[jatetxe]]<nowiki/>ak, kafetegiak[[kafetegi]]<nowiki/>ak, tabernak[[taberna]]<nowiki/>k...) eta hotel bat zeuden (Town House Galleria, hiriko garestiena). Galerian hiriko [[saltoki]] zaharrenak daude, hala nola Biffi kafetegia (1867an Paolo Biffi erret gozogileak[[gozogile]]<nowiki/>ak sortua, eta 1882an argiztapen elektrikoa instalatu zuen lehena),<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Galleria Vittorio Emanuele II, Milán|hizkuntza=es|data=2017-10-22|url=https://www.alacartaparados.es/galleria-vittorio-emanuele-ii-milan/|aldizkaria=A la carta para dos|sartze-data=2020-06-06}}</ref> Savini jatetxe sofistikatua, Bernasconi [[zilar]]-denda edo Zucca taberna [[Art Nouveau|modernista]] . [[Fitxategi:Galleria_Vittorio_Emanuele_II_(Milan)_E1.jpg|ezkerrera|thumb|320x320px| Kristalezko gangadun arkupeetako baten ikuspegia. ]]

Badira beste era bateko kate famatuak ere (Prada, [[Massimo Dutti]], [[Gucci]], Armani), baita ''[[fast food]]'' erako jatetxeak ere (Autogrill).