21:42, 14 abendua 2019ko berrikusketa aldatu Aosbot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 344.861 edits t Autoritate kontrola jartzea ← Aurreko ezberdintasuna		17:54, 3 ekaina 2020ko berrikusketa aldatu desegin Theklan (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 408.070 edits No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{HezkuntzaPrograma\|Matematika}} [[Fitxategi:Rotation_illustration2.svg\|thumb\|Bi objekturen biraketa bi dimentsiotan <math>O</math> puntuaren inguruan.]] [[Matematik]]an, '''biraketa''' edo '''errotazia''' [[geometria]]n jatorria duen kontzeptu bat da. Edozein biraketa, [[espazio]] jakin batean, bere jatorrizko posizioan gutxienez puntu bat mantentzen duen mugimendu zehatz bat da<ref>{{Erreferentzia\|abizena=Meriam, J. L. (James L.)\|izenburua=Mecánica para ingenieros\|argitaletxea=Reverté\|data=1998\|url=https://www.worldcat.org/oclc/49946826\|edizioa=3a. ed\|isbn=84-291-4280-0\|pmc=49946826\|sartze-data=2020-06-03}}</ref>. Errotazio bat beste mugimendu mota batzuekiko ezberdina da ([[Translazio\|translazioa]], adibidez, puntu finkorik ez duena; edo [[Islapen\|islapena]], plano bat mantentzen duena). '''Biraketa''' [[matematika]]n [[geometria]]ko kontzeptu bat da. Biraketa batean, gutxienez [[puntu]] bat mantentzen den [[espazio]]an emandako mugimendu bat ematen da. [[Gorputz zurrun]] baten mugimendua puntu finko baten inguruan biraketaren adibide bat da. Biraketa beste mugimendu batzuetatik bereizten da: [[translazio]]a, ez duena puntu finkorik, eta [[islapen]]a, n-dimentsioko espazioan puntu finkoen bilduma oso bat duena. [[Erloju]]aren norabidean emandako biraketa batek magnitude negatiboa du, eta beraz erlojuaren norabidearen aurkakoa positiboa da. Espazio [[Dimentsio\|n-dimentsional]] baterako, errotazioaren ezaugarria da [[plano]] bat (n-1)-dimentsional oso bat duela, puntu finkoduna. [[Erloju orratzen noranzko\|Erlojuaren orratzen noranzkoan]] errotazio bat, hitzarmenez, magnitude negatibotzat hartzen da, eta, modu analogoan, erlojuaren orratzen kontrako noranzkoan bira bat egiteak magnitude positiboa du. Matematikoki, errotazio bat [[Aplikazio lineal\|aplikazio]] bat da. Puntu finko baten gaineko errotazio guztiek talde bat osatzen dute konposizio arau batzuen pean, errotazio taldea deritzona (espazio zehatz batena)<ref>{{Erreferentzia\|abizena=Zaldívar, Felipe.\|izenburua=Introducción a la teoría de grupos\|argitaletxea=Sociedad Matemática Mexicana\|data=2006\|url=https://www.worldcat.org/oclc/79924619\|isbn=970-32-3871-8\|pmc=79924619\|sartze-data=2020-06-03}}</ref>. Baina, orokorrean, [[Mekanika klasiko\|mekanikan]] eta [[Fisika\|fisikan]], kontzeptu hau maiz [[koordenatu sistema]] bezala ulertzen da (garrantzitsua, oinarri ortonormal baten transformazio bat baldin bada), gorputz baten edozein mugimendutarako alderantzizko transformazio bat dagoelako, erreferentzia sistemari aplikatuz gero emaitza bezala ematen duena. Adibidez, bi dimentsiotan, gorputz bat erlojuaren noranzkoan biratzea ardatz finkoak mantentzen diren puntu baten inguruan, ardatzak erlojuaren orratzen kontrako noranzkoan puntu beraren inguruan biratzearen baliokidea da, gorputza finko mantentzen den bitartean. Bi errotazio mota hauei transformazio aktiboak eta pasiboak deitzen zaie<ref>{{Erreferentzia\|abizena=Mahecha Gomez, Jorge.\|izenburua=Mecanica clasica avanzada.\|argitaletxea=Editorial Universidad de Antioquia\|data=2006\|url=https://www.worldcat.org/oclc/777919728\|isbn=958-655-847-9\|pmc=777919728\|sartze-data=2020-06-03}}</ref>. == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} == Kanpo estekak ==

Biraketa (matematika): berrikuspenen arteko aldeak