|
[[Fitxategi:FEMA - 21681 - Photograph by Robert Kaufmann taken on 01-16-2006 in Louisiana.jpg|thumb|300px|'''Pedagogia''' hezkuntzaren zientzia da. Irudian, haur zenbait euren eskolan ikasten ari direla, maistraren gidaritzapean. Egun, [[eskola]] da hezkuntza-gune nagusiena]]
'''[[Fitxategi:U11 ikasle greba 003.JPG|thumb|Ikasleak]][[Pedagogia ''']] edo '''hezkuntzaren [[zientzia ''']], [[ hezkuntzaHezkuntza|hezkuntzaren]] ren teoria eta praktikaren jakintza da. Hezkuntza fenomeno konplexua izanik, pedagogiak ere maila eta ezagutza - arlo anitz bere baitan hartzen ditu. Horrela, banakoaren zein [[Gizarte|gizartearen ]] ikuspegitik azter daiteke eta ondorioz, [[ psikologiaPsikologia|psikologiaren]] ren eta [[ soziologiaSoziologia|soziologiaren]] ren kontzeptu, [[teoria ]] eta metodoak biltzen ditu bere baitan. ▼[[Fitxategi:U11 ikasle greba 003.JPG|thumb|Ikasleak]]
▲'''Pedagogia''' edo '''hezkuntzaren zientzia''' [[hezkuntza]]ren teoria eta praktikaren jakintza da. Hezkuntza fenomeno konplexua izanik, pedagogiak ere maila eta ezagutza-arlo anitz bere baitan hartzen ditu. Horrela, banakoaren zein gizartearen ikuspegitik azter daiteke eta ondorioz, [[psikologia]]ren eta [[soziologia]]ren kontzeptu, teoria eta metodoak biltzen ditu bere baitan.
Beste alde batetikBestalde, ikuspegi teoriko eta [[Ideologia|ideologiko]] batetik, ([[filosofiaFilosofia|filosofiaren]]ren eta [[politikaPolitika|politikaren]]ren bitartez) zein berehalako ikuspegi praktiko batetik azter daiteke ([[didaktika]] izeneko arloa osatuz) pedagogia, modu horretan hezkuntzarako metodo eta teknikakteknika ezberdinak garatuz. [[Hezkuntza|Hezkuntzaren]] konplexutasuna estaltzeko, beste zenbait diziplina ere jasotzen ditu, hala nola [[antropologia]], [[historia]] eta [[ekonomia]]. AldiPedagogiaren bereanhelburua, pedagogiaren helburua hezkuntza deskribatu eta ezagutzeaz gaineragain, [[hezkuntza sistema]] aldatu eta hobetzea da, [[Pedagogia|pedagogiatik]] bertatik ezarritako norabideei jarraituz, pertsonaren[[Pertsona (argipena)|pertsona]] eta gizartearen[[Gizarte|gizartea]] garapenaren aldegaratuz. [[Didaktika|Didaktikarekin]]rekin duen harremana kontrajarria da; eredu soziologiko gehienek didaktikaren alde agertzen diren arren, eredu psikologikoek pedagogia tresna onena dela uste dute, [[Jean Piaget|Piaget]] eta beste pedagogo batzuek adierazi dutenez.
Zenbait definiziotan [[pedagogia]] haur hezibidearekin, hau da, haurrak hezteko jakintzarekin, lotzen da. Hala ere, zabalduago dago pedagogia irakaskuntza ofiziorekin lotzea, irakaskuntza zentzu zabalarekin, eta ez bakarrik haurren heziketan ematen den irakaskuntzarekin. Merriam-Webter [[Hiztegi|hiztegiak]], esate baterako, pedagogia "''the art, science, or profession of teaching''" bezala definitzen du, hau da "irakaskuntzaren [[arte]], [[zientzia]] edo ofizioa".
== Definizioa ==
Zenbait definiziotan pedagogia haur hezibidearekin, haurrak hezteko jakintzarekin lotzen da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Euskaltzaindiaren Hiztegia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=pedagogia&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&lang=eu|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2019-09-23}}</ref>. Baina mundua zabalduago dago pedagogia irakaskuntza ofiziorekin lotzea, irakaskuntza zentzu zabalarekin, eta ez bakarrik haurren heziketan ematen den irakaskuntzarekin. Merriam-Webter hiztegiak, esate baterako, pedagogia ''the art, science, or profession of teaching'' bezala definitzen du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Definition of PEDAGOGY|hizkuntza=en|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/pedagogy|aldizkaria=www.merriam-webster.com|sartze-data=2019-09-23}}</ref>, hau da irakasteko arte, zientzia eta ofizioa bezala. Collins hiztegian "''Pedagogy is the study and theory of the methods and principles of teaching''"<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pedagogy definition and meaning {{!}} Collins English Dictionary|hizkuntza=en|url=https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/pedagogy|aldizkaria=www.collinsdictionary.com|sartze-data=2019-09-23}}</ref>, hau da, "Pedagogia irakaskuntzako metodologien eta hatsarreen ikaskuntza da".
[[Zerrenda:Pedagogoak|PedagogoPedagogoa]]a [[Ikasle|ikasleen]] prestakuntzaz, ikasleen ebaluazioaebaluazioaz eta [[Baliabide (argipena)|baliabideen]] kudeaketaz arduratzen den profesionala da. [[Hezkuntza]] arloko aditua. [[Euskal Herriko Unibertsitatea|EHUEHUko]]ko Pedagogia Graduko arduradunen arabera, pedagogoaren egitekoa "[[erakunde-]], [[gizarte-]], [[kultura-]] eta lan- arloetan [[Giza eskubideak|giza eskubideen]] errespetuan oinarritutako hezkuntza inklusiboa, [[Eleaniztasun|eleanitza]], komunitarioa eta pertsonen bizi osoan zeharreko gizarte-ongizateari begirakoa gauzatzera zuzenduta egongo da"<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pedagogia. -Haurrek, Hezkuntzaadin ezberdinetan, Filosofiaberen trebetasunak adierazteko modu desberdinak dituzte, eta Antropologiahaurren Fakultateapedagogoen -betebeharra UPV/EHU|hizkuntza=eu|url=https://www.ehu.eus/eu/web/hefa/pedagogia|aldizkaria=hefa|sartze-data=2019-09-23}}</ref>da trebetasun horiek indartzen laguntzea.
* 0-7 urteko trebetasunen garapena: Etapa honetan, konfiantza eta segurtasun sentsazioa funtsezkoa da trebetasunak garatzeko.
* 0-12 hilabete: Haurrei inguruko aukeren erabilera hobetzen lagunduko dieten mugimen-trebetasunak landu behar dira, hazteko askatasuna eman ahal izateko. Jarduera handiak egiteko oraindik oso gazteak direnez pedagogoa haurren zaintzapean egon behar da, izaki egonezinak baitira eta beti egongo baitira gauza berriak ikertzen eta deskubritzen.
* 12 hilabetetik 4 urtera: Aurrerapenak gertatzen dira haurraren alderdi mental gehienetan, hala nola adierazpenean, autonomia orokorrean, [[Psikomotrizitate|psikomotrizitatean]], gorputz-irudian eta, bereziki, [[Hizkuntza|hizkuntzan]], horrek aukera ematen baitie gainerako haur eta helduekiko harremanak zabaltzeko.
* 4-7 urtera: Irakurle-idazle plan bat abian jartzea, trebetasun motor eta kognitiboak garatzen has dadin.
==== Ikuspegi pedagogikoak ==== ▼
== Pedagogiaren paradigma ==
'''[[Pedagogia kritiko|Pedagogia kritikoa:]]''' Pedagogia kritikoa ikuspegi pedagogikoa zein [[Gizarte mugimendu|gizarte-mugimendu ]] zabalagoa da. Pedagogia kritikoak onartzen du historiak inpugnatu eta moldatzen dituela hezkuntza-praktikak, eskolak ez direla politikoki neutralak eta irakaskuntza politikoa dela. Ikasketa-planari, diziplina-praktikei, ikasleen probei, testuliburuen hautaketari, maisuak erabilitako hizkuntzari eta gehiagori buruzko erabakiek boterea ahaldundu edo kendu diezaiekete ikasleei. Onartzen du hezkuntza-praktikek ikasle batzuei laguntzen dietela beste batzuen aldean, eta praktika batzuek ikasle guztiei egiten dietela kalte. Onartzen du, halaber, hezkuntza-jardunbideek, askotan, ahots eta ikuspegi batzuk errazten dituztela, beste batzuk baztertzen edo baztertzen dituzten bitartean. Aztertutako beste alderdi bat irakasleak ikasleengan duen boterea eta honen inplikazioak dira. Helburua ikasleak herritar aktibo eta konprometitu bihur daitezen gaitzea da, beren bizitza eta komunitateak aktiboki hobetu ahal izan ditzaten. ▼
Praktika pedagogiko kritikoek ikasgelako ikasleen ezagutza eta [[Perspektiba|perspektibak ]] barne har ditzakete, eskolaren eta, oro har, komunitatearen arteko loturak egin ditzakete, eta arazoak plantea diezazkiekete ikasleei, bereganatutako ezagutzak eta ulermena zalantzan jartzera bultzatzen badituzte. Ikasleei arazoak planteatzearen helburua beren arazoak planteatzen hastea da. [[Maisu/maistra|Maisu-maistrek ]] autoritate-posizioa aitortzen dute, eta autoritate hori erakusten dute ikasleei laguntzen dieten ekintzen bidez. ▼=== Pedagogia aurrerakoia ===
Pedagogia aurrerakoia, hezkuntza aurrerakoia bezala ere ezagutzen dena eta beste hainbat izendapen dituena (besteak beste, eskola berria, eskola aktiboa, hezkuntza berria, hezkuntza berria), mugimendu pedagogiko aurrerakoien mugimendu edo talde bat da, hezkuntza tradizionalarekin kritikoak direnak (formalismoa, autoritarismoa, lehiakortasuna sustatzea, eta memorizazioaren bidez ezagutzen transmisio hutsa izatea leporatzen diote, ikaslearentzat pasiboa eta bere interesetatik kanpokoa dena). Praktikoa, bizia, parte-hartzailea, demokratikoa, elkarlanekoa, aktiboa, motibatzailea), XIX. mendearen amaieran sortu zirenak, hurrengo mendean garatu zirenak, eta 1968ko iraultzaren testuinguru intelektualean planteatutako hezkuntza-erreformak izenekoetan nagusi bihurtu zirenak (pedagogia erreformista edo hezkuntza erreformista bezalako esamoldeak ere erabiltzen dira, eta izendapen horiek hezkuntza-erreformako legeriekin ez ezik, gizarte-erreformako proiektuekin ere lotzen dira. Hezkuntza aurrerakoiak aldi berean orokorra izateko erronka planteatzen du (hori, derrigorrezko irakaskuntzan, ongizatearen estatuaren oinarrietako bat bihurtu zen, eta integrazio mota ezberdinak suposatzen ditu) eta indibidualizatua (hau da, bakoitzaren behar espezifikoei erantzutea).
'''[[Ikaskuntza dialogiko|Ikaskuntza dialogikoa]]:''' Ikaskuntza dialogikoa elkarrizketaren bidez egiten den ikaskuntza da. Normalean berdintasunezko elkarrizketaren emaitza da; beste hitz batzuetan esanda, pertsona ezberdinek baliozkotasun-aldarrikapenetan oinarritutako argudioak ematen dituzten elkarrizketa baten ondorioa, eta ez botere-aldarrikapenetan oinarritutakoak. ▼
=== Pedagogia liberatzailea ===
Pedagogia kritikoa korronte pedagogiko bat, hezkuntzaren filosofia bat eta mugimendu sozial bat da, Frankfurteko Eskolaren teoria kritikotik eta lotutako tradizioetatik zetozen kontzeptuak garatu eta aplikatu zituena, hezkuntzaren eta kulturaren azterketarantz.
'''Ikaslea ardatz duen ikaskuntza:''' Ikaslea ardatz duen ikaskuntzak, ikaslea ardatz duen hezkuntza gisa ere ezagutzen denak, irakaslearen eta ikaslearen arteko irakaskuntzaren ikuspegia aldatzen duten irakaskuntza-metodoak hartzen ditu. Jatorrizko erabileran, ikaslea ardatz duen ikaskuntzaren helburua ikaslearen autonomia eta independentzia garatzea da, ikaskuntza-ibilbidearen erantzukizuna ikasleen eskuetan jartzen baitu. Ikaslea ardatz duen [[Ikasketa kooperatibo|irakaskuntzak ]] etengabeko ikaskuntza eta arazoen konponbide independentea ahalbidetzen duten trebetasunak eta praktikak ditu ardatz. ▼
Pedagogia kritikoak, bankuko Hezkuntzak ez bezala, uko egiten dio ezagutza politikoki neutrala delako ideiari, eta argudiatzen du irakaskuntza berez ekintza politikoa dela, irakasleak aitortu ala ez. Beraz, justizia soziala eta demokrazia ez dira irakaskuntza eta ikaskuntza ekintzen desberdinak. Pedagogia kritikoaren helburua kontzientzia kritikoaren bidez zapalkuntza askatzea da, portugesezko conscientização terminoan oinarrituta. Lortzen denean, kontzientzia kritikoak gizabanakoak bultzatzen ditu beren munduan aldaketa egitera, kritika sozialaren eta ekintza politikoaren bidez.
Pedagogia kritikoa Paulo Freire filosofo eta pedagogo brasildarrak sortu zuen, 1968ko Pedagogia del Oprimido liburuaren bidez. Ondoren, nazioartean hedatu zen, beste arlo batzuetako elementuak sartuz, hala nola teoria postmodernoa, teoria feminista, teoria postkoloniala eta queer teoria. Savianiren arabera, pedagogia kritikoak kritikotasun-irizpidetik abiatuta ulertzen dira: hau da, teoria kritikoak izango dira hezkuntzaren baldintzatzaile objektiboak hautematen dituztenak. Handik, egileak Teoria Kritiko Erreprodutibistekin lan egiten du (Bourdieuko indarkeria sinbolikoarena kasu).
<br />
=== Pedagogia zibernetikoa ===
Pedagogia zibernetikoa ikasleen prozesu kognitiboak kontrolatzean datza, irakasteko prozesuan. Hau zibernetikaren teorian oinarritzen da, baita matematikatik sortutako ideia eta kontzeptu batzuetan ere, Algoritmo eta Heuristika bezala ezagutzen direnak, eta arazoen konponbidean eta sormenean laguntzen duena.
Algoritmoa, zibernetikaren ikuspuntutik, garunaren auto-antolaketa prozesuaren egoera egonkorrak dira, eta Heuristika, berrelikadura positiboaren bidez lortutako egoera bat izango litzateke. Metakognizio mota bat da, norberaren pentsamendua aztertzen duena ulermen egoera berri eta hobea lortzeko eta arazoak konpontzeko.
Pedagogia Zibernetikoan, kontrola ez da zurruna eta norabide bakarrekoa irakaslearengandik ikaslearengana, azken horrek eginkizun aktiboa baitu bere esperientzia eta hautapenetatik abiatuta. Badago autodidaktismo moduko bat non sormen mentalerako espazio bat egon behar den. Izan ere, pedagogia hori zibernetikaren teorian oinarritzen da: informazio-fluxuaren azterketan, eta sistema bat norabide jakin batean erregulatzen du, gure kasuan ikaslearen eta irakaslearen artean (baina baita alderantzizko norabidean ere, ikaslearen erantzunak ikasiz eta berarengandik ikasiz), ikaskuntza kontrolatzeko.
Ezagutza transmititzeko metodo eraginkorra izaten saiatzen da, ikaskuntza algoritmoen bidez erregulatuz eta ikasle berak prozesu hori kontrolatzea bilatuz. Irakaslea kanpoko baldintzak antolatzen saiatzen da, ikasleak ikaskuntza-prozesuan aktiboki parte hartuz ikas dezan. Azken helburua da ikasleak berak kontrolatzea bere ikaskuntza: pentsatzen ikastea eta haren bidez ikastea. Zenbat eta azkarrago lortu helburu hau, hobe da.
Baina helburua ez da ezagutza transmititzea bakarrik, baita "jarrerak, erantzukizuna, ontasuna" ere, jarduera motak (irakurketa, idazketa, kalkulu aritmetikoak, hainbat motatako arazo praktiko eta intelektualen soluzioa) garatzeko ohitura zorrotzak. "
Pedagogia honek ez du Pedagogia tradizionala ordezkatzen, baina posible egiten du, zerbaiten ezagutza izatea baita, ez du esan nahi behar bezala aplikatzen denik, ezagutzaren edozein arlorekin gertatzen den bezala (Pedagogian bertan). Dagoeneko erakutsi du eraginkorra dela hainbat hezkuntza-arlotan, hala nola geometrian, gramatikan eta Errusian duen hizkuntzaren ortografian, eta lortu zituzten emaitzak oso pozgarriak izan ziren, bere hitzetan:
Fisikan eta Matematikan arazoak konpontzeko algoritmoa ere garatu da.
<br />
== Pedagogiaren historia ==
Pedagogiaren eraketaren historia eta hezkuntzarekin duen harremana hobeto ulertzeko, Immanuel Kant,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Immanuel Kant|hizkuntza=eu|data=2020-01-13|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Immanuel_Kant&oldid=7713060|sartze-data=2020-05-06|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> Durkheim<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Émile Durkheim|hizkuntza=eu|data=2019-06-11|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%89mile_Durkheim&oldid=6886167|sartze-data=2020-05-06|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> eta Alemaniako idealismoak elementu garrantzitsu batzuk ematen dituzte. Alde batetik, Kantek diziplina zientifikoa, teorikoa eta praktikoa egitea proposatzen du, praktika zehatzei buruzko printzipioetan, esperimentazioan eta hausnarketetan oinarrituta. Durkheimek, aldiz, 1902an, Sorbonnen, Frantzian, "Hezkuntzaren zientziari" buruzko lehen ikasturtea inauguratu zuenak, hau aipatzean, Pedagogiaren materia dela adierazten du, eta ezinbestekoa da jakintza bat eraikitzea arau metodologikoen inplementazioaren bidez, ezagutza horren izaera zientifikoa bermatzen duen jarrera positibista. Hegelek eta Alemaniako idealismoak, berriz, pedagogiari estatus garrantzitsuago bat ematen diote, giza existentziari zentzua emateko gai dena, Pedagogia transzendente eta idealistaren aurrekariak direlarik.
<br />
▲== Ikuspegi pedagogikoak ==
=== Pedagogia kritikoa ===
▲Pedagogia kritikoa ikuspegi pedagogikoa zein gizarte-mugimendu zabalagoa da. Pedagogia kritikoak onartzen du historiak inpugnatu eta moldatzen dituela hezkuntza-praktikak, eskolak ez direla politikoki neutralak eta irakaskuntza politikoa dela. Ikasketa-planari, diziplina-praktikei, ikasleen probei, testuliburuen hautaketari, maisuak erabilitako hizkuntzari eta gehiagori buruzko erabakiek boterea ahaldundu edo kendu diezaiekete ikasleei. Onartzen du hezkuntza-praktikek ikasle batzuei laguntzen dietela beste batzuen aldean, eta praktika batzuek ikasle guztiei egiten dietela kalte. Onartzen du, halaber, hezkuntza-jardunbideek, askotan, ahots eta ikuspegi batzuk errazten dituztela, beste batzuk baztertzen edo baztertzen dituzten bitartean. Aztertutako beste alderdi bat irakasleak ikasleengan duen boterea eta honen inplikazioak dira. Helburua ikasleak herritar aktibo eta konprometitu bihur daitezen gaitzea da, beren bizitza eta komunitateak aktiboki hobetu ahal izan ditzaten.
▲Praktika pedagogiko kritikoek ikasgelako ikasleen ezagutza eta perspektibak barne har ditzakete, eskolaren eta, oro har, komunitatearen arteko loturak egin ditzakete, eta arazoak plantea diezazkiekete ikasleei, bereganatutako ezagutzak eta ulermena zalantzan jartzera bultzatzen badituzte. Ikasleei arazoak planteatzearen helburua beren arazoak planteatzen hastea da. Maisu-maistrek autoritate-posizioa aitortzen dute, eta autoritate hori erakusten dute ikasleei laguntzen dieten ekintzen bidez.
=== Ikaskuntza dialogikoa ===
▲Ikaskuntza dialogikoa elkarrizketaren bidez egiten den ikaskuntza da. Normalean berdintasunezko elkarrizketaren emaitza da; beste hitz batzuetan esanda, pertsona ezberdinek baliozkotasun-aldarrikapenetan oinarritutako argudioak ematen dituzten elkarrizketa baten ondorioa, eta ez botere-aldarrikapenetan oinarritutakoak.
=== Ikaslea ardatz duen ikaskuntza ===
▲Ikaslea ardatz duen ikaskuntzak, ikaslea ardatz duen hezkuntza gisa ere ezagutzen denak, irakaslearen eta ikaslearen arteko irakaskuntzaren ikuspegia aldatzen duten irakaskuntza-metodoak hartzen ditu. Jatorrizko erabileran, ikaslea ardatz duen ikaskuntzaren helburua ikaslearen autonomia eta independentzia garatzea da, ikaskuntza-ibilbidearen erantzukizuna ikasleen eskuetan jartzen baitu. Ikaslea ardatz duen irakaskuntzak etengabeko ikaskuntza eta arazoen konponbide independentea ahalbidetzen duten trebetasunak eta praktikak ditu ardatz.
|
