Gorri: berrikuspenen arteko aldeak

Maila sozial eta sinbolikoan, pasioarekin eta emozio indartsuekin lotzen dira, baita edertasun naturalarekin ere. Horregatik, lore gorri bat oparitzeko testuingururik onenak bikote-maitasunarekin, loturarekin, pasioarekin eta [[Sedukzio|sedukzioarekin]] lotutakoak dira.

[[Erdialdeko Amerika|Erdialdeko Amerikan]] jaioak, [[Mexiko|Mexikon]] batez ere, [[Dalia]] bere edertasun apaingarriagatik nabarmentzen den lore bat da.

Lorearen landareak, kamote formako [[Sustrai|sustraiak]] ditu, jangarriak eta sendagarriak direnak. Lorea [[kapitulu]] formakoa da, erdiko diskoa gorri eta horia delarik. Gorri [[eskarlata]] koloreko petaloak ditu, lore bakoitzeko 500 baino gehiago izatera irits daitezkeenak, eta ilara sinple, bikoitz eta anitzetan taldekatzen direnak.

Tamainari dagokionez, daliek 5-30 zentimetroko diametroa izan dezakete. Bere [[Hibridazio|hibridazioak]], gaur egun, kolore guztietako daliak egotea ahalbidetu du, urdina eta berdea izan ezik, ohiko kolorea, gorria den arren.[[Fitxategi:Gerbera, roślina do bukietów 02.jpg|thumb|190x190px|Gerbera|alt=|ezkerrera]]'''Txileko jazminak'''

Txile, Mandevilla laxa edo [[Dipladeniako jazminaren]] loreak tubularrak dira eta bost [[petalo]] dituzte, kolore ezberdinekoak izan daitezkenak, zuritik gorrira, arrosa tonu ezberdinetatik pasatuz. Oso usaintsuak dira eta [[uda]] hasieran loratzen dira. Bere balio estetikoak, bere zuhaixkaren igokari izaerarekin batera, loreak eta landare osoa [[Horma|hormak]] edo [[Pergola|pergolak]] estaltzeko erabiltzea eragiten du.

'''Gerberak'''[[Fitxategi:Gladiolas (11446016435).jpg|thumb|177x177px|GladiolaEzpeta-lore]]

Gaur egungo merkataritzarako garrantzitsuak diren lehen loreen artean dago. [[Gerbera|Gerberek]] kapitulu handia eta korola bilabiatuak dituzte ezaugarri, eta horiek, gorri tipikoaz gain, horia, zuria, laranja eta arrosa izan daitezke.

Landare apaingarrien genero bezala, gerbera, [[Hegoafrika|Hego Afrikan]] jaiotzen da, bere landaketa, [[Erdialdeko Asia|Erdialdeko Asiara]], [[Hego Amerika|Hego Amerikara]] eta [[Ozeania|Ozeaniara]] hedatzen den arren, non espezieak bertan sartu ziren.

[[Fitxategi:Tulipan (Ama).JPG|thumb|205x205px|TulipanaTulipa|alt=|ezkerrera]]'''TulipanakTulipak'''

[[Herbehereak|Herbehereen]] eta [[Turkia]] eta [[Iran]] bezalako beste nazio batzuen ikurra, [[Tulipa|tulipak]], ia beti, tente dauden lore aktinomorfoak dira, batzuetan, pendulu eran ematen diren arren.

Oinplanoko zurtoinen muturrean, batetik hirura bitarteko zenbaki batean jarrita daude, eta bere perigonioa kanpatua da. [[Tepalo]] askez, desberdinez eta gehienbat zabal eta inbrikatuez osatua dago.[[Fitxategi:Vitoria - Olárizu - Amapola -BT- 01.jpg|thumb|AmapolaMitxoleta]][[Fitxategi:Clavel rojo.jpg|thumb|Mendiko krabelina|alt=|216x216px]]

TulipanakTulipak dira zuzeneko eguzkiari hobekien eusten dioten lore gorridun beste landare batzuk, dosi handiak behar baitituzte ondo garatzeko. Hauek, gaur egun, kolore eta konbinazio anitzetan existitzen dira, baina, hala ere, aipagarrienetako batzuk, lore gorridun tulipak dira.

'''AmapolakMitxoleta'''

Bere berezko edertasunagatik, amapola[[mitxoleta]], greziarrek, [[Afrodita|Afroditaren]] loretzat hartzen zuten, maitasunaren eta ederraren jainkosa.

Lore aktinomorfoak, [[Pedunculata|pedunkulatuak]] eta terminalak dira, hau da, bakartiak loratzen diren zurtoinean, eta, gainera, [[kapulu]] esekiak dituzte.

Petalo iheskorrak eta noizbehinka inbrikatuak, amapolek, gorriaz gain, beste kolore batzuk izan ditzakete, eta euren laborantza, [[Europa]], [[Asia]] eta [[Ipar Amerika|Ipar Amerikara]] hedatzen da.

[[Mendiko krabelinak]] [[gladiolo]] espezie bat dira, [[Iparraldeko Afrika|Afrika iparraldean]], Europa hegoaldean eta Asia mendebaldean jatorria dutenak. Beraz, bere loreek gladioloen funtsezko ezaugarriak dituzte, nahiz eta generoan bere usain handiagatik nabarmentzen diren.

Orokorrean, lore hauek ikusgarriak direla esan daiteke, [[Panikula|panikulaz]] edo tontor laxoz [[Pedunculata|pedunkulatuak]], eta gutxi gorabehera [[Horzdun|horzdunak]] egon daitezkeen ertzekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Flores rojas|hizkuntza=es|url=http://www.florespedia.com/flores-rojas|aldizkaria=Flores Pedia|sartze-data=2020-05-27}}</ref>

[[Anthurium]], maitasunaren lorea ere deitua, [[Latinoamerika|Latinoamerikan]] jatorria duen landare [[Tropikalia|tropikal]] bat da, bere izenak, izatez, espezie ugari hartzen dituelarik(Anthurium scherzerianum, Anthurium andreanum eta Anthurium crystallinum).Bere loreak haragitsuak dira eta kolore gorri distiratsukoak, bere berde hosto ilunekin kontrastea egiten dutenak. Zurtoinak 50 cm-ko altuera izan dezake, eta barnealdeko oinplano oso ezaguna da. Tenperatura egonkorra eta beroa behar du, inoiz ez da 15 ºC eta 18 ºC artean jaitsiko, eta zainketa egokiak eginez gero, lorea urte osoan mantenduko da. Eguzkiaren argi bizia zuzenean jasotzeaz saihestu behar da, eta substratuari eta hosto hezeei eustea gomendagarria da, haien gainean ura hautseztatuz, putzurik egin gabe.

[[Guzmania]] barnealdeko landare gisa erabiltzen da, klima oso leunetan bizi ez bada behintzat, eta kolore gorri bizia lortzeko argi asko behar duen landarea da. [[Hezetasun]] handia ere behar du, baina inoiz ez putzurik, eta ahula da [[Izozte (argipena)|izozteen]] aurrean.

[[Vriesea]], indiar luma ere deitua, [[infloreszentzia]] [[Lirainosaurus|liraina]] sortzen duten barneko landare deigarrien genero bat da, hain zuzen ere, hegazti luma baten forma gogorarazten duena. Bere lorea, landarearen hostoak baino dezente gorago hazten da, honela, edozein lorategi edo espaziotan nabarmentzen delarik. Landare tropikala da, ez du 16ºC-tik beherako tenperaturarik onartzen, eta 20ºC inguruko klima egonkorrak behar ditu. Loratzeko eguzki-argi egokia ere behar du, eta, landare tropikal asko bezala, ur-lainoztatzeak behar ditu hezetasun-maila egokia mantentzeko.

[[Chaenomeles japonica]] izen zientifikokotzat duena, zuhaixka hostogalkor hau 2 metroraino haz daiteke. Oso labore erraza da, ez da oso zorrotza, oso landatarra eta gogorra baita.[[Fitxategi:Chaenomeles japonica RB.JPG|thumb|Irasagar japoniarra|alt=|ezkerrera]]

Irasagar japoniarra [[Heskai|heskaiak]] osatzeko erabil daiteke, eta [[Udaberri|udaberrian]], [[Udazken|udazkenean]] eta [[Negu|neguan]] loratzen da, beraz, lorategi bat edertzeko gaitasuna duen landare bakan horietako bat da, garai hotz betean loreen kolore biziekin.

[[Erdialdeko Amerika|Erdialdeko Amerikako]] eta [[Hego Amerika|hegoaldeko]] landare hau urte askoz bizi daiteke, baldin eta hotzetik salbu mantentzen bada. Bere [[sendabelar]] propietateengatik eta kolore biziko loreengatik ezaguna da, tonu ugaritan agertzen direnak, gorria euren artean.

Lore gorridun edo beste kolore batzuetako berbena barnealdeko nahiz kanpoko landarea da, bereziki klima epel edo tropikaletan, eta ez du zaintza handirik behar. Eguzkiarekiko[[Berbena|Berbenak]] eguzkiarekiko esposizio neurritsua behar du, eta oso erraz ugaltzen da, bai hazien bidez, bai aldaxken bidez.

[[Kamelia|Kameliak]] jatorriz [[Asia|Asiakoak]] dira, eta 10 metroraino irits daitezkeen [[zuhaitz]] eta [[Zuhaixka|zuhaixkak]] dira. Bere loreek [[Espektro (argipena)|kolore espektro]] zabal bat estaltzen dute, gorria euren artean. Barrualdean, berogailuetatik urrun dauden kokapen freskoak behar dituzte. Argi natural asko behar dute, eta ur epelez eta karerik gabe ureztatzea eskertzen dute. Iturriko ura erabili behar izanez gero, ozpin pixka bat gehitzea gomendatzen da.

[[Malba zuri|Sasi hibiskoa]] ere deitua, zuhaixka hau oso erabilia da lorezaintzan, kanpoaldean markoak eta banaketak sortzeko. Jatorriz [[Hego Amerika|Hego Amerikakoa]] da, eta 3 metroraino iristen da. Lore gorriak edo zuriak sortzen ditu, irekitzen ez diren petaloekin, eta, horregatik, ingelesez hibisko loti deitzen zaio. Urtearen zati handi batean loratzen da, eta landatzean garrantzitsuena haizetik babestuta mantentzea da. Tenperatura baxuen aurrean erresistentzia handia du, ia 10 ºC-ra arteko izozteak jasaten dituelarik.

[[Delonix regia]], Llamaren Zuhaitza bezala ere ezaguna, lorezaintzako zuhaitz tropikal ezagunenetako bat da. Bere arrakasta, bere lore gorri eta handi deigarrien ondorio da, horiek edo laranjak ematen dituen barietate bat ere badagoen arren. Udaberrian loratzen da, zuhaitza bost urte dituenetik aurrera, eta kontuz ibili behar da landatzeko kokapena aukeratzean, sustraiak oso inbaditzaileak baitira. Erabilgarria da landare apaingarri gisa eta lurzorua inguruan beste landarerik gabe mantentzen duelako. 8 metrorainoko garaiera du eta zuzeneko eguzki-eragina behar du.

[[Krabelin kultibatu|Krabelinak]] mundu osoko lorerik ezagunenetakoak dira eta kolore askotakoak daude. Zuria, horia eta arrosa bezalako soilguneetatik hasi eta krabelin gorriak bezalako biziagoetaraino. Gainera, loreetan kolore bat baino gehiago duten krabelin espezie batzuk daude, Indietako krabelina kasu.

Hibiscusa[[Hibisko|Hibiskoa]], zuzeneko eguzkiarekiko erresistenteena den landareetako bat da, eta, beraz, beste landare askorekin batera aurkituko duzu, eguzkiarekiko erresistenteak diren loreak dituen lorategiko landareei buruzko [[Ekologia|Ekologia Berdearen]] bilduma honetan.[[Fitxategi:Red rose 002.jpg|thumb|Arrosa gorria|alt=]]Hainbat herrialdetan izen ezberdinez ezaguna; arrosa txinatarra, marpazifiko, papo, hibisko, kardinal edo musu-lorea, lore handi, indartsu, gorri eta usaingabea da.

[[Arrosa (landarea)|Arrosak]] lorerik ezagunenetakoak dira herrialde guztietan. Eta horien barruan oso ezagunak dira gorriz, zuriz eta arrosaz, nahiz eta horiz, laranjaz edo izokinez ere badiren, baita urdina eta berdea bezalako beste tonu artifizial batzuetan ere.[[Fitxategi:Flower poinsettia D2.jpg|thumb|Pazko lorea edo poinsettia (hosto gorri eta berdeak dituen landarea)|alt=|ezkerrera]]'''Pazko lorea edo poinsettia (hosto gorri eta berdeak dituen landarea)'''

Hau da Gabonetako protagonista nagusia. Oso ohikoa da [[Pazko lorea|poinsettia]] bat, [[Eguberriak|Gabonetako]] landare bat edo [[Pazkoa|Pazko]] lore bat oparitzea edo erostea garai honetan izateko, oso tonu berde eta gorri apaingarriak baititu. Bere loreak gorriak eta horiak dira erdian.

Cundeamor, [[Ipomea]] edo Ipomoea landare igokaria da. Hostoak berde biziak dira eta izar edo kanpai formako lore gorriak dituzte. Nahiz eta gorriak ohikoenak izan, badira kolore zurikoak ere, arrosa-kolorekoak eta purpurazkoak. Metro 1 eta 3 metro arteko altuera izatera irits daiteke, eta bere loreak handiak dira, 3 cm eta 4 cm arteko luzera eta 2 cm-ko diametroa izan dezaketelarik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=15 Plantas con Flores Rojas - Nombres y Fotos|hizkuntza=es|url=https://www.ecologiaverde.com/15-plantas-con-flores-rojas-2038.html|aldizkaria=ecologiaverde.com|sartze-data=2020-05-27}}</ref>