Giza sexualitate: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
628. lerroa:
=== Haurren sexualitatea ===
Haurraren sexualitatea, dimentsio erotikoa eta sexu-anatomia haurdunaldiaren lehenengo aste eta hiletan eratzen da. Hala bada, erditze unean haurraren gorputza hain dago sexuaren aldetik garaturik non sexu-atseginaren fisiologia aktiba dakiokeen.
Haurrek badute sexu-sentiberatasunik sexu genitaletan, eta horrelaxe, gizonezkoak erekzioa eta emakumezkoak genitaletako baso-kongestioa izateko gai dira. Horrez gain, umeek sexu-erantzuna emateko gai dira, batzuetan orgasmora ere irits daitezkeela erantsiz. Hori dela eta, logikotzat jo behar da umeek plazer sentsazioak behin ezaguturik berriro horien bila jotzea. Nolanahi ere, asetasunaren bilaketa ez da objektu erotiko jakin baten bilaketatzat hartu behar. Egoera hori nerabezaroan izaten diren eraldaketen ostean baino ez da emango. Nabarmentzekoa da, bestalde, haur sexualitatea, helduarenaren aldean, ez dagoela oso bereizirik, ezta eraturik ere. Ez dago sexu hutsezko sentsazio espezifikorik, umearentzat esangura erotikoa lukeen kanpoko objekturik ez dagoen bezalaxe.
Haur sexualitatearen motibazio nagusiaren oinarriak dira, batetik, sexu-identitatea eta generoaren eraikuntza (jakingura asez, bere gorputza eta besteenak ikertuz, besteen antzak eginez… ) eta, bestetik, kontaktuaren bidez sortzen den atseginaren esperimentazioa. <ref>{{Erreferentzia|izena=Jean-Michel|abizena=Quinodoz|izenburua=Reading Freud: A Chronological Exploration of Freud's Writings|argitaletxea=Routledge|hizkuntza=en|data=2013-12-16|url=https://books.google.es/books?id=A8hdAgAAQBAJ&pg=PT165&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-1-317-71050-9|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Sexualitatea eta nerabezaroa ===
Nerabearengan aldaketak izaten dira bat-batean, nahasmena sortzen da gaztearengan eta familiarengan. Haurtzarotik heldutasunera igarotzeak urte asko iraun dezakeen arren, adin honekin batera izaera aldaketa izaten da, sakona zenbaitetan. Nerabeak aldaketak antzematen ditu bere itxuran: haur itxura galdu eta nolabaiteko itxura baldarra hartzen du, gorputzak itxura proportzioak galtzen ditu, biloa hazten da, neskatoetan sexu-glandulak hazi eta lehen hilekoak gertatzen dira eta lehen eiakulazioak mutiletan. Kolpetik, haurrak arrotz sentitzen du bere gorputza eta egoera berrira egokitu beharra du.
[[Fitxategi:Whitehead-link-alternative-sexuality-symbol.svg|thumb]]
Adin horretan, besteengandik nabarmentzea ez da normalean helburu. Nerabe gehienak, garai horretan, matxinatu egiten dira kontsignen aurrean, baina men egin ohi diote gazte modarik konbentzionalenari. <ref>{{Erreferentzia|izena=r01e00000fe4e66771ba470b8b16eead1a456352e|abizena=r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f|izenburua=Nerabeen sexualitatea Euskal Autonomi Erkidegoan: nerabeen sexu-portaera eta sexu-hezkuntzaren egoera Euskadiko derrigorrezko bigarren hezkuntzan = Sexualidad en adolescentes de la Comunidad Autónoma Vasca: perfiles de comportamiento sexual de los y las adolescentes vascos y estado de la educación sexual en la educación secundaria obligatoria del País Vasco|hizkuntza=eu|data=2019-06-11|url=https://www.euskadi.eus/liburua/nerabeen-sexualitatea-euskal-autonomi-erkidegoan-nerabeen-sexu-portaera-eta-sexu-hezkuntzaren-egoera-euskadiko-derrigorrezko-bigarren-hezkuntzan-sexualidad-en-adolescentes-de-la-comunidad-autonoma-vasca-perfiles-de-comportamiento-sexual-de-los-y-las-adol/web01-s2osa/eu/|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Sexualitatea helduaroan ===
Helduen sexualitateak haurtzaroan du jatorria. Hala ere, beste giza ahalmen asko bezala, sexualitatea ez da finkoa, helduaroan ere garatzen da. Jende zaharrarekin lotutako estereotipo arrunta da heldutasunera heltzen direnean sexu ekintzetan aritzeko gaitasuna galtzeko joera dutela. Okerreko kontzeptu hori Mendebaldeko herri kulturak indartzen du. Adinak ez du zertan aldatzen sexu adierazkorra edo aktiboa izateko beharra edo nahia. Epe luzeko harremana duen bikote batek aurkitu dezake bere jarduera sexualaren maiztasuna denborarekin gutxitzen dela eta sexu adierazpen mota alda daitekeela, baina bikote askok intimitatea areagotzen dute fase honetan. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sexuality in Adulthood - Aging|hizkuntza=en|url=https://family.jrank.org/pages/1532/Sexuality-in-Adulthood-Aging.html|aldizkaria=family.jrank.org|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
=== Sexualitatea zahartzaroan ===
Testosterona mailaren jaitsierak gizon adinduak desmaskulinizatzera eramaten ditu eta estrogenoen mailaren jaitsierak emakume adinduak desfeminizatzera eramaten ditu. Sexuen arteko erantzun sexualak ere berdintzen dira: intentsitate gutxiagorekin; estimulu lagungarri gehiagoren beharra. Bien orgasmoak intentsitate gutxiagorekin azaltzen dira, baina gorputzeko zona erogenoen sentsibilitatea handitu egiten da.
Emakume adinduek naiz eta hilerokorik eta obulurik ez izan obulutegiak ez daude zeharo itzalita. Ez dituzte estrogenorik fabrikatzen, baina bai androgenoak eta estronak. Horregatik pubiseko ilea, azaleko elastikotasuna, ileko distira eta bolumena eta titien tentetasuna galtzen dute. Bular-gerri-aldaken proportzioa ere aldatu egiten da. Bagina laburtu, estutu, elastikotasuna galdu eta lehortu egiten da. Baginaren paretak meheagoak eta ahulagoak bilakatzen dira. Aluan ere aldaketak sortzen dira. Ezpainak finagoak bihurtzen dira eta klitoria handitu egiten da. Batzuetan pixaren galera areagotzen da.
Gizon adinduei desioa eta kitzikapena aldatzen zaie. Orokorrean, desioa antsietate eta presa gutxiagorekin bizitzen dira. Kitzikapenaren ataria handitu egiten da: estimulazio físiko eta sinboliko handiagoa behar da kitzikapena lortzeko. Gainera, erekzioa mantsoagoa da, zorrotzagoa eta indar gutxiagorekin. Etapa errefraktarioa asko luzatzen da (orgasmo eta isurketaren ondorengo fasea da non estimulu sexualak interesik gabekoak edo desatseginak bihurtzen diren). <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sexualitatea zahartzaroan eta zahartzaroa sexualitatean -|hizkuntza=eu|url=https://guaixe.eus/komunitatea/olatz1/1389169630855-sexualitatea-zahartzaroan-eta-zahartzaroa-sexualitatean|aldizkaria=Guaixe.eus|sartze-data=2020-05-27}}</ref>
== Erotismoa ==
| |||