22:33, 25 maiatza 2020ko berrikusketa aldatu Xabier Cañas (eztabaida \| ekarpenak) Kontu sortzailea, Burokratak, Administratzaileak 36.728 edits →‎Errepublikaren garaia ← Aurreko ezberdintasuna		22:34, 25 maiatza 2020ko berrikusketa aldatu desegin Xabier Cañas (eztabaida \| ekarpenak) Kontu sortzailea, Burokratak, Administratzaileak 36.728 edits →‎Errepublikaren garaia Hurrengo ezberdintasuna →
215. lerroa: Hiria [[Kolonbia Handia]]ren hiriburu bihurtu zen [[1830]] arte, [[Ekuador]], [[Venezuela]] eta [[Kolonbia]]ko gaur egungo estatuei hasiera emanez desegin zenean ([[Panama]] 1903an bananduko zen).<ref>{{Erreferentzia\|url=http://www.cervantesvirtual.com/servlet/Sirvelanas/mcp/91305009658029729754491/209441_0023.pdf \|izenburua=Carta de Panamá \|fechaacceso=20 de abril de 2009 \|formato=PDF \|lana=Cervantesvirtual \|página=3\|hizkuntza=es}}</ref> Mende horren gainerakoan, Kolonbiako historia [[gerra zibil]]en jarraipena izan zen. Garrantzizkoena [[Mila Eguneko Gerra]] izan zen, non Kontserbadoreak eta Liberalek XIX. mendearen bukaera eta XX. mendearen hasiera bitartean desegin baitzuten herrialdea. Bogotako Barruti Federala 1861eko ekainaren 23an sortu zen, hiria orduko [[Kolonbiako Estatu Batuak\|Kolonbiako Estatu Batuetako]] gobernu federalaren egoitza izan zedin.<ref name="Decreto">{{Erreferentzia\|url=http://books.google.com.co/books?id=Ek8FT3l-IQYC&hl=es&source=gbs_navlinks_s \|izenburua=La anexión de los 6 municipios vecinos a Bogotá en 1954 \|autor=Marco E. Cortés Díaz \|~~editor~~argitaletxea=[[Universidad Nacional de Colombia]] \|página=56\|fechaacceso=9 de agosto de 2011\|hizkuntza=es}}</ref> Garai hartan, Artzapezpiku eta San Frantzisko ibaiak (iparraldetik), Fucha (hegoaldetik), Bogotá (mendebaldetik) eta ekialdeko muinoak (ekialdetik) ziren barrutiaren mugak. Hala ere, 1864an kendu zuten eta bere lurraldea [[Cundanimarcako Estatu Subiranoa\|Cundanimarcako Estatu Subiranora]] itzuli zen.<ref name="Decreto" /><ref>{{Erreferentzia \|egilea=Agustín Codazzi; Manuel María Paz; Felipe Pérez \|izenburua=Atlas geográfico e histórico de la República de Colombia \|url=http://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_Geográfico_e_Histórico_de_la_República_de_Colombia_(1890) \|año=1889 \|editorial=Imprenta A. Lahure\|oclc=7859879\|hizkuntza=es}}</ref> 1876an, hiriko Kontzejuak kaleen eta karreren nomenklatura eta zenbakikuntza ezarri zuen, kaleen izen tradizionalak elkarren segidako zenbakiekin aldatuta, gaur egun erabiltzen diren bezala.<ref>De la Rosa, Moisés (1938). ''Calles de Santafé de Bogotá, homenaje en su IV centenario''. Bogotá: Ediciones del Concejo, ~~pp.{{esd}}~~21-23 or.</ref> Kolonbiako Estatu Batuetan (1863 - 1886), Bogotak Kapital Federalaren titulua jaso zuen eta bere auzo bakanak kantoien kategoriara igo ziren. 1889an, Bogotako Trenbidearen lehen linea estreinatu zen San Victorinotik Facatativaraino,<ref name="RC">{{Erreferentzia\|url=http://www.lablaa.org/blaavirtual/revistas/credencial/agosto2008/bogota.htm \|izenburua=De paso por la capital \|lana=Revista Credencial \|fechaacceso=20 de abril de 2009\|hizkuntza=es}}</ref> eta XIX. mendearen amaieran, trenbideak 100 km baino gehiago zituen, eta lotuneak eginda, herrialdeko hainbat eremutara iristen zen, baita Karibe itsasoraino ere. 1884an, mandoek bultzatutako tranbia-zerbitzua erabiltzen hasi zen (Bolibar plazatik Txapinerora), eta 1910ean tranbia elektrikoaren sistema ere gauza bera egin zuen, 1940ra arte hiriaren eta haren inguruko hainbat lineatan zabaldu baitzen. Trenarekin batera, garraiobide horiek izan ziren 1912an 120.000 biztanle baino gutxiago zituen hiri honen garapenaren zutabeak.<ref>{{Erreferentzia\|url=http://www.banrep.gov.co/blaavirtual/revistas/credencial/enero2001/colmundo.htm \|izenburua=Algunos datos históricos \|lana=Revista Credencial \|fechaacceso=20 de abril de 2009 \|hizkuntza=es}}</ref> 1905ean, erabat berrantolatu zen Kolonbiako lurralde-banaketa, eta, apirilaren 11ko 17. legearen bidez, Bogotako Hiriburuko Barrutia izeneko eremua sortu zen berriro.<ref name="Decreto" /><ref>{{Erreferentzia\|url=http://www.alcaldiabogota.gov.co/sisjur/normas/Norma1.jsp?i=13666 \|izenburua=Ley 17 del 11 de abril de 1905 \|fechaacceso=1 de enero de 2015 \|editorial=Alcaldía de Bogotá\|hizkuntza=es}}</ref><ref>{{Erreferentzia\|url=http://www.banrepcultural.org/sites/default/files/brblaa17534_1.pdf \|izenburua=Acto general, adicional y reformatorio de la constitución nacional: Leyes de 1908 \|fechaacceso=1 de enero de 2015 \|editorial=Biblioteca Luis Ángel Arango \|página=14\|hizkuntza=es}}</ref> Banaketa hori 1910ean indargabetu zen eta barrutia urte horretan bertan desagertu zen, eta Bogota berriz ere <ref>{{Erreferentzia\|url=http://www.scielo.org.co/pdf/achsc/v38n1/v38n1a03.pdf \|izenburua=El Quinquenio de Rafael Reyes y la transformación del mapa político-administrativo de Colombia \|fechaacceso=1 de enero de 2015 \|autor=Quinche Castaño, Carlos Andrés \|editorial=Anuario Colombiano de Historia y Cultura\|hizkuntza=es}}</ref>Cundanimarcako udalerri bihurtu zen.

Bogota: berrikuspenen arteko aldeak