Hipika Olinpiar Jokoetan: berrikuspenen arteko aldeak

'''Hipika''' '''Olinpikoa''' [[Olinpiar Jokoak|Olinpiar Jokoetan]] [[zaldi]] edo [[Behor|behorrek]] parte hartzen duten [[hipika]] modalitate orori esaten zaio. Beraz, [[Doma klasiko|doma klasikoa]], [[jauzi lehiaketa]] eta [[hiru eguneko zaldi txapelketa]] osoa biltzen ditu gaur egun, bakarkako zein taldekakoak izan daitezkeenak. Hala ere, historian zehar hiru modalitate hauek ez dira izan Olinpiar Jokoetan zaldiak ikusteko izan ditugun aukera bakarrak, errepikatuenak eta praktikatuenak izan diren arren. Hortaz, zaldiek antzinatik parte hartu izan dute Olinpiar Jokoetan, [[1896ko Udako Olinpiar Jokoak|1896]]. eta [[1904ko Udako Olinpiar Jokoak|1904]]. urteetan izan ezik, ez baizenbaitzen zaldirik ikusteko aukerarik izan. Bestalde, antzinanantzina zaldiekin egiten ziren [[kirol]] modalitetateak eta gaur egungoak ez dira berdinak, [[1900eko Udako Olinpiar Jokoak|1900. urteko Pariseko Olinpiar Jokoetan]] jauzi lasterketa eta zaldiekin egindako altuera eta luzera jauzien lehiaketak zeuden, doma klasikoa eta hiru eguneko txapelketa beranduago sartu ziren Olinpiar Jokoen zerrendara, [[1912ko Udako Olinpiar Jokoak|1912an]] hain zuzen ere. Gainera, zaldiketen multzoaren barnean sartzen ez bada ere, [[Polo (kirola)|poloa]] ere ikusgai izan zen bost urtetan Olinpiar Jokoetan, non halaber zaldien erabilera ezinbestekoa den, lehen edizioa 1900. urtean ikusi genuen Parisen. Azkenik, [[Volteo|''volteo'']] deritzon modalitatea ere, zaldiaren gainean [[gimnastika]] egitean datzan kirola, ikusgai izan zen [[1920ko Udako Olinpiar Jokoak|1920ko Amberesko Olinpiar Jokoetan]]. Beraz, esan daiteke hipika kirolak betidanik izan direla Olinpiar jokoetan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hipica Equus - La equitación en los Juegos Olímpicos|hizkuntza=es|data=2016-07-13|url=https://www.hipicaequus.com/la-equitacion-los-juegos-olimpicos/|aldizkaria=Hipica Equus|sartze-data=2020-05-13}}</ref>

Zaldiak abeltzaintzan, nekazaritzan eta materialen zein pertsonen garraiorako erabiltzen hasi baziren ere, [[Antzinaroa|Antzinaroan]] gudarako ere balio zezaketela ikusi zuten, eta [[gudaroste]] nagusiak zaldi-zaldunez osatuak zeuden.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Introducción a la equitación - Wikiversidad|hizkuntza=es|url=https://es.wikiversity.org/wiki/Introducci%C3%B3n_a_la_equitaci%C3%B3n|aldizkaria=es.wikiversity.org|sartze-data=2020-04-06}}</ref> Zaldiak [[Guda|gudarako]] erabilli ahal izateko [[Estribu (zaldiketa)|estribuen]] sorkuntza oso garrantzitsua izan zen. Garai hartan, historiako zaldirik famatu zein garrantzitsuenetakoa agertu zen, [[Bucéfalo|Buzefalo]], [[Alexandro Handia|Alexandro Handiaren]] zaldia hain zuzen ere, hark harrapatu, hezi eta menderatu zuena.<ref name=":1" />

[[Erdi Aroa|Erdi Aroan]], [[Espainiako zalditeria|Espainiako zalditeriak]] edo [[Zaldun Eskola|Zaldun Eskolak]] arrakasta handia izan zuen, bertan, zaldi eta zaldunak borrokarako prestatzen zituzten. Denborarekin, borrokak alde batera utzi eta zaldia bake denboran erabiltzen hasi ziren. Honela, zaldi gaineko jokoak eta txapelketak orokortu egin ziren, eta [[zaldiketa]] sortu zen kirol gisa. Lehen zaldiketa eskola [[Fiaschi (kone)kondea|Fiaschi Kondeakkondeak]] sortu zuen [[Ferrara]] izeneko Italiako herrian 1539an. Mendeak igaro ahala, gizakiaren eboluzioarekin batera, zaldian ibiltzeko moduak ere eboluzionatu zuten eskola hauei esker, gero eta postura ergonomikoagoak bilatuz. Beranduago zaldiek armadan zuten lekua galdu zuten, material blindatuen sorkuntzarekin hain zuzen ere. Hala ere, gaur egun zenbait lekutan poliziak zein segurtasun langileak zaldi gainean ikus daitezke.<ref name=":2" />